Z historii miasta

Prawie do końca XIV wieku obszary sąsiadujące z ziemiami państwa litewsko-ruskiego oraz Jaćwieżą były narażone na ciągłe najazdy, co nie sprzyjało stałemu osadnictwu. Dopiero po objęciu przez Władysława Jagiełłę tronu polskiego i po polsko-litewskiej unii w Krewie (1385) zmieniła się sytuacja, zaczął się stopniowy napływ ludności z Mazowsza i Małopolski; ustaliło się osadnictwo, co znalazło wyraz w powstawaniu kościołów i parafii. Historycy i regionalni badacze dziejów Podlasia i Lubelszczyzny zwracają uwagę, że na tym obszarze, między środkowym biegiem Wisły i Bugu spotykały się Mazowsze, Małopolska, Księstwo Litewskie i Ruś. Krainy te oddziaływały na siebie politycznie, kulturalnie i gospodarczo. W tym tyglu, w którym często dochodził do głosu szczęk broni, ogień i grabież, następowało też zetknięcie dorobku kulturalnego Wschodu i Zachodu. Często to zetknięcie prowadziło do powstania nowych form kulturalnych i społecznych. Wszystkie te bogactwa przejawiły się w zabytkowych obiektach architektury sakralnej i świeckiej Radzynia i jego okolicy. Najstarsze zapisy i przekazy mówią, że pierwotna nazwa osady, która dała początek miastu Radzyń, brzmiała Kozirynek; w XVI wieku wymienia się "Parochia (parafia) Cozirynek oppi-dum (miasteczko)" i Cozirynek antiguus (stary) oraz Kozyrynek. Natomiast nazwa w postaci dzisiejszej, a mianowicie "oppidum Radzyń", pojawia się w 1580. Pierwotna nazwa Radzyń (z twardym – n w wygłosie) została zastąpiona przez Radzyń zapewne na skutek analogii do takich nazw miejscowości, jak Lubień, Zwoleń.