Front Pałacu Izraela Poznańskiego w Łodzi nocą - autor: Jakub Zasina

Muzeum Miasta Łodzi ma swą siedzibę w jednym z najbardziej efektownych budynków miasta, dawnym Pałacu Izraela Poznańskiego. Pałac zaprojektowany był pierwotnie jako oparta o wzorce renesansu francuskiego budowla o charakterze reprezentacyjno - handlowym i mieszkalnym. Autorem założenia był architekt miasta Hilary Majewski ( 1838 - 1892 ). Nie zostało ono jednak w pełni zrealizowane. Pałac uzyskał swą obecną formę w wyniku przebudowy w 1898 roku według projektu Juliusza (?) Junga i Dawida Rosenthala i dalszej rozbudowy, przeprowadzonej w latach 1901-1903 ( po śmierci Izraela Poznańskiego 18. 04.1900 r.).
Wystrój sal Pałacu jest eklektyczny i nawiązuje do stylów drugiej połowy XIX wieku przy jednoczesnym zastosowaniu dekoracji secesyjnej. W korpusie głównym, który pełnił funkcje reprezentacyjne i oficjalne, poza dużą jadalnią i salą balową, na piętrze znajdowały się saloniki, a na parterze, w pawilonie połączonym bezpośrednio z Pałacem, pomieszczenia biurowe i giełdowe. W skrzydle bocznym na dole mieściły się magazyny wyrobów gotowych, a na piętrze - apartament mieszkalny, pokoje gościnne oraz - przykryty szklanymi kopułami - ogród zimowy.
Pałac od czasów I wojny światowej był wielokrotnie przebudowywany i często zmieniał właścicieli. W styczniu 1927 r. wojewoda łódzki Władysław Jaszczoł uzyskał zgodę ministerialna na przeniesienie Urzędu Wojewódzkiego z dotychczasowej siedziby w dawnym Hotelu "Bristol" przy ul. Zawadzkiej 11 (obecnie Adama Próchnika). Przeprtowadzka Urzędu rozpoczęła się 31 stycznia 1927 r. i zakończyła w początkach lutego. W tym czasie zlikwidowano ogród zimowy, rozbudowano obiekt w kierunku północnym oraz przebudowano niektóre wnętrza.
We wrześniu 1939 r. pałac zajęty został przez niemiecki Zarząd Cywilny przy dowództwie 8. 
10 kwietnia 1940 r. do pałacu przeniesiono naczelne władze i główne wydziały Rejencji Łódzkiej (Regierungsbezirk Litzamannstadt). Po wojnie pałac ponownie stał się siedzibą Urzędu Wojewódzkiego, a od 1950 r. Prezydium Wojewódzkiej Rady narodowej.
Od października 1975 r. rezydencja rodziny Poznańskich jest siedzibą Muzeum Miasta Łodzi.

Łódź – miasto wojewódzkie w środkowej Polsce, położone na Wzniesieniach Łódzkich, na dziale wodnym I rzędu Wisły i Odry. Przejściowa siedziba władz państwowych w 1945 roku. Ośrodek akademicki (6 uczelni państwowych oraz 20 prywatnych), a także kulturalny. Sześć kilometrów od centrum Łodzi znajduje się Międzynarodowy Port Lotniczy Łódź im. Władysława Reymonta. Łódź jest trzecim miastem w kraju pod względem liczby ludności (742 387 osoby) i czwartym pod względem powierzchni (293,25 km²)
Historia miasta
Pierwsza wzmianka w dokumencie z 1332 r. (wieś Łodzia); prawa miejskie nadane w Przedborzu nad Pilicą w 1423 r., a wraz z nimi pozwolenie na organizowanie targów. Do końca XVII w. Łódź rozwijała się jako małe miasteczko rolnicze, będące własnością biskupstwa włocławskiego.
Okres najazdów szwedzkich w połowie XVII w. doprowadził do upadku i częściowego wyludnienia. W 1739 r. w Łodzi mieszkało raptem 97 rodzin. W 1777 r. Łódź liczyła 265 mieszkańców, a w mieście stało 66 domów.
Po II rozbiorze Polski w 1793 r. Łódź trafia do zaboru pruskiego. W tym czasie liczyła jedynie 250 mieszkańców, a obszar zabudowany obejmuje obecne Stare Miasto. W 1798 roku, wskutek sekularyzacji dóbr kościelnych, stała się miastem rządowym. Od 1807 roku należała do Księstwa Warszawskiego, od 1815 do Królestwa Polskiego.
W 1820 r. decyzją władz rządowych nastąpiło włączenie Łodzi do grona osad przemysłowych i przeznaczenie jej roli ośrodka tkackiego i sukienniczego. Przemawiały za tym warunki naturalne i prawne:
- państwowa własność ziemi – możliwość wydzielania działek osadnikom,
- duże zalesienie – drewno jako materiał budowlany i opałowy,
- liczne drobne rzeczki o dużym spadku (m.in. Ostroga/Łódka, Jasień, Olechówka) – energia do napędu maszyn.
Decyzja ta była początkiem okresu rozwoju "Łodzi przemysłowej". Do Łodzi przybywali głównie niemieckojęzyczni tkacze z Wielkopolski, Śląska, Saksonii, Czech, Brandenburgii i Moraw. Rejony te posiadały długą tradycję rzemiosła tkackiego, która jednak powoli chyliła się ku upadkowi wskutek procesów industrializacji, jak i utraty rynków zbytu związanej z nowym podziałem politycznym Europy po 1815 r. Nastąpił gwałtowny rozwój Łodzi i przeobrażenie jej w ciągu kilkudziesięciu lat z małej mieściny (liczącej w 1830 r. 4 tys., a w 1865 r. 40 tys.) w przemysłową metropolię z 300 tys. mieszkańców w 1900 r. i 500 tys. w 1914 r.
Początki Łodzi wielkoprzemysłowej związane są z powstaniem kalisko-mazowieckiego okręgu przemysłowego, kiedy w mieście powstały wielkie manufaktury, m.in. kompleks fabryczny Ludwika Geyera, rozwijający się od 1828 r. – z pierwszą na terenach Królestwa Polskiego maszyną parową (1839 – znany dziś jako Biała Fabryka. W latach 30. XIX w. było to największe przedsiębiorstwo przemysłowe w Królestwie Polskim. Łódź eksportowała swoje wyroby głównie do Rosji i Chin.
Okres po upadku powstania listopadowego (1831) przyniósł bariery celne i pewną stagnację. Kolejny okres koniunktury napędził w drugiej połowie XIX w. rozwój rynku wewnętrznego, otwarcie w 1865 r. linii kolejowej Fabryczno-Łódzkiej do Koluszek na trasie kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, napływ taniej siły roboczej (po uwłaszczeniu chłopstwa) i ponowne otwarcie eksportu po zniesieniu przez Rosję granicy celnej w 1851 r., oraz wprowadzenie w 1877 r. tzw. złotych ceł na granicy Cesarstwa Rosyjskiego.
W tym czasie rosły fortuny przemysłowe Scheiblerów, Grohmanów, Poznańskich. Powstały pierwsze miejscowe banki (w 1872 r. z inicjatywy Karola Scheiblera – Bank Handlowy w Łodzi oraz Towarzystwo Kredytowe Miejskie w Łodzi), udzielające głównie kredytów handlowych. Rósł też udział lokalnego kapitału w bankach warszawskich. Łódź stała się miejscem wielkich szans, głównie dla Żydów, Niemców, Polaków i Rosjan – przysłowiową Ziemią Obiecaną (jest to publicystyczne określenie Łodzi, będące tytułem powieści W. Reymonta). Ich ślady są ciągle czytelne w dzisiejszym mieście w postaci zespołów pofabrycznych, zabytków architektonicznych, świątyń czy cmentarzy. W l. 1902-1903 wybudowano prywatną Kolej Warszawsko-Kaliską, łączącą Łódź z Warszawą przez Łowicz na wschodzie oraz przez Sieradz z Kaliszem na zachodzie. Przedłużenie w 1906 r. linii z Kalisza do Ostrowa Wielkopolskiego dało Łodzi bezpośrednie połączenie z niemiecką siecią kolejową.
Mimo swoich rozmiarów i pojedynczych inwestycji Łódź pozostawała w ogromnej mierze ignorowana przez centralne władze rosyjskie i rażąco niedoinwestowana pod względem infrastruktury transportowej, technicznej i społecznej. Kilkusettysięczne miasto posiadało jedynie godność siedziby powiatu, podlegając gubernatorowi rezydującemu w kilkunastokrotnie mniejszym Piotrkowie. Nie istniały połączenia kolejowe w kierunku północno-zachodnim (Konin, Poznań), północnym (Kutno, Toruń) oraz południowym (Piotrków, Częstochowa, Zagłębie Dąbrowskie). Brak było sieci kanalizacyjnej i wodociągowej, szkolnictwo stało na niskim poziomie.
5 grudnia 1914 r., po klęsce poniesionej przez wojska rosyjskie w bitwie pod Łodzią, administracja rosyjska rozpoczęła ewakuację z miasta. 6 grudnia do Łodzi wkroczyły wojska niemieckie, rozpoczynając niespełna czteroletni okres okupacji miasta.
W listopadzie 1918 r. Łódź weszła w skład tworzącego się państwa polskiego. Stanowiąc drugi co do wielkości ośrodek miejski w Polsce, Łódź po raz pierwszy w historii uzyskała rangę ośrodka administracji regionalnej, stając się siedzibą władz wojewódzkich. W 1924 r. wybudowano brakujące połączenie kolejowe w kierunku północnym, łącząc Łódź (przez Zgierz) z Łęczycą i Kutnem, a w konsekwencji z Toruniem i Gdańskiem. Jednak ze względu na silną pozycję mniejszości narodowych w mieście (w 1931 r. wśród 357 tys. mieszkańców Łodzi było 59% Polaków, 31,7% Żydów oraz 8,9% Niemców) i jego przemysłowy charakter Łódź pozbawiona była poważniejszego wsparcia inwestycyjnego ze strony państwa polskiego, co zrzuciło cały ciężar rozwoju infrastruktury na barki lokalnego samorządu. Magistrat jako pierwszy wprowadził w 1919 r. powszechny obowiązek szkolny, sfinansował budowę sieci szpitali i nowoczesnych szkół podstawowych, a w r. 1930 wydatnie wsparł utworzenie w Łodzi jednego z pierwszych w Europie muzeów sztuki współczesnej. Do 1939 r. nie ulokowano jednak w Łodzi uniwersytetu ani żadnej innej państwowej instytucji kulturalnej o większym znaczeniu. Jedną z głównych inwestycji transportowych kraju – magistralę węglową – wytyczono w l. 1928-1933 35 km na zachód od Łodzi, zaprzepaszczając szanse na dogodne połączenie miasta z południem kraju.
Łódź została zajęta przez wojska niemieckie 8 września 1939 r. Decyzją Hitlera miasto wcielono do Rzeszy i zmieniono jego nazwę na Litzmannstadt. Stworzono całkowicie nowe, niemieckie nazewnictwo ulic i dzielnic. Nazistowska administracja odizolowała całą żydowską ludność miasta (ok. 200 tys. osób) w getcie utworzonym w 1940 r. na Bałutach. Łódzcy Żydzi, stłoczeni przez Niemców w niezwykle trudnych warunkach bytowych i dziesiątkowani przez choroby i głód, zostali w l. 1942-1944 niemal w całości wymordowani, przede wszystkim w obozie zagłady w Chełmnie nad Nerem. Końca władzy hitlerowskiej doczekało w łódzkim getcie jedynie 877 osób. Deportacje i prześladowania spotkały także ludność polską. w latach 1939-45 wysiedlono z rejencji łódzkiej około 444 tys. osób narodowości polskiej (25% ludności). W miejsca po wysiedlonych Polakach naziści prowadzili zasiedlanie w ramach akcji zwanej Heim ins Reich Niemcami przywiezionymi z ZSRR, Rumunii, Litwy, Łotwy i Estonii.
W okresie okupacyjnym w mieście znajdowało się szereg obozów przesiedleńczych, Getto dla Żydów, Obóz koncentracyjny Radogoszcz, Obóz koncentracyjny dla dzieci polskich od lat 2 do 16. Miejsca zbrodni nazistowskich dokonanych na Żydach i Polakach upamiętnia w regionie łódzkim Szlak pamięci ofiar hitlerowskiego ludobójstwa.
W czasie II wojny światowej ludność Łodzi zmniejszyła się z 670 do 300 tys. mieszkańców, co było spowodowane wymordowaniem przez hitlerowców ludności żydowskiej i wysiedleniem dużej części Polaków oraz powojennymi wyjazdami Niemców. Znacznym zniszczeniom uległ przemysł, zniszczonych było wiele budynków, a maszyny zniszczone lub rozkradzione. Mimo trudności reaktywowano produkcję w łódzkich zakładach w szybkim tempie.
Dopiero w okresie powojennym w Łodzi utworzono pierwsze wyższe uczelnie, miasto ponownie stało się także siedzibą władz województwa.
W Łodzi, zaraz po wojnie powstała Wytwórnia Filmów Fabularnych, przy Łąkowej 29.

Źródło: wikipedia i Muzeum Miasta Łodzi