Henryk Arctowski (ur. 15 lipca 1871 w Warszawie – zmarł 21 lutego 1958 w Waszyngtonie) – polski geograf, geofizyk, geolog, podróżnik, związany z badaniami krajów polarnych.

Był synem Karola Artzta (spolszczył nazwisko w latach 90.). Ukończył gimnazjum dla chłopców w Inowrocławiu. Studiował nauki chemiczne, geologiczne i meteorologiczne w Liège w Belgii, na Sorbonie we Francji w Anglii i w Szwajcarii.

W 1895 Arctowski poznał belgijskiego podróżnika, Adriena de Gerlache de Gomery'ego, przygotowującego wyprawę antarktyczną na statku Belgica i został wicedyrektorem wyprawy ds. naukowych. Trwała ona w latach 1897-1899, wśród uczestników byli m.in. Roald Amundsen, Frederick Cook i Antoni Bolesław Dobrowolski. Podróżnicy po raz pierwszy zimowali wówczas w Antarktyce, na statku uwięzionym w lodach. Podczas dryfowania statku uzyskano cenne obserwacje morskich lodów oraz gór lodowych. Ponadto zebrano całoroczne obserwacje meteorologiczne. Wyprawę opisał de Gerlache w swojej książce "Piętnaście miesięcy na oceanie antarktycznym", polskie wydanie w tłumaczeniu Zofii Nałkowskiej (wyd. 1903).

W latach 1903-1909 kierował stacją meteorologiczną Observatoire Royal de Belgique w Uccle w Belgii. Opracował wówczas obserwacje zebrane podczas wyprawy na "Belgice". Ogłosił je w publikacjach "Résultats de voyage de Belgica" (1903-1913). Jeśli chodzi o badania geologiczne, to Arctowski rozwijał własną hipotezę, nazwaną "Antarktandy", o podobieństwie budowy geologicznej Południowych Andów (zwłaszcza Ziemi Ognistej) i Półwyspu Grahama na Antarktydzie.

W 1910 brał udział we francuskiej wyprawie na Spitsbergen i Lofoty na statku "Ile-de-France", następnie przez kolejne osiem lat był kierownikiem działu przyrodniczego Nowojorskiej Biblioteki Publicznej. W 1918 opracował, liczący ponad 2500 stron, "Raport o Polsce" na konferencję pokojową w Wersalu.

W 1920 Arctowski powrócił do kraju, gdzie premier Ignacy Paderewski zaproponował mu stanowisko Ministra Edukacji. Przeważyła jednak chęć pracy naukowej i Arctowski został profesorem w Katedrze Geofizyki i Meteorologii na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, na którym w 1912 otrzymał tytuł doktora honoris causa. Na stanowisku pracował w latach 1921–1939. W tym czasie opublikował wraz ze swym zespołem ponad 130 prac naukowych. W 1935 został członkiem Polskiej Akademii Umiejętności.

Podczas wybuchu II wojny światowej w 1939 Arctowski był w Stanach Zjednoczonych, w Waszyngtonie, na Kongresie Międzynarodowej Unii Geodezyjno-Geofizycznej, jako Prezydent Międzynarodowej Komisji Zmian Klimatycznych. Ponieważ powrót do Polski był niemożliwy, zaakceptował propozycję pracy w Smithsonian Institution w Waszyngtonie. Z tą instytucją był związany w latach 1939–1950. Zrezygnował z pracy w 1950 ze względu na zły stan zdrowia, kontynuując jednak swoje badania. Zmarł w Waszyngtonie w 1958. Pochowany na Wojskowych Powązkach.

Antoni Bolesław Dobrowolski (ur. 6 czerwca 1872 w Dworszowicach Kościelnych, zm. 27 kwietnia 1954 w Warszawie) – polski geofizyk, meteorolog i podróżnik. Stworzył odrębną dziedzinę wiedzy - kriologię.

W młodości został skazany na więzienie, następnie zesłany na Kaukaz za działalność konspiracyjną. Po ucieczce studiował w Szwajcarii i Belgii fizykę i nauki biologiczne.

Uczestniczył w belgijskiej wyprawie antarktycznej Adriena de Gerlache'a w latach 1897-1899 (wraz z Henrykiem Arctowskim). W marcu 1898 roku statek wyprawy, Belgica, został uwięziony przez lody na Morzu Bellingshausena; uczestnicy wyprawy dokonali pierwszego, trzynastomiesięcznego zimowania na Antarktydzie.

Dobrowolski jest autorem jedynej oryginalnej pracy polskiej o wyprawach polarnych oraz monografii lodu (1923). Jako pierwszy też ustalił symetrię krystalograficzną kryształków lodu.

Był dyrektorem Państwowego Instytutu Meteorologicznego (1927-1929). W latach 1929-1949 przewodniczył Towarzystwu Geofizyków. Był inicjatorem utworzenia Obserwatorium Sejsmologicznego w Warszawie. Kierował polskimi pracami badawczymi podczas II roku polarnego (1932-1933). Zorganizował wówczas wyprawę naukową na Wyspę Niedźwiedzią.

Oprócz badań geofizycznych Dobrowolski zajmował się również pedagogiką. Od 1927 do 1938 był profesorem pedagogiki ogólnej Wolnej Wszechnicy Polskiej, w latach 1946-1954 profesorem pedagogiki Uniwersytetu Warszawskiego. Od 1952 był członkiem PAN.

Imieniem Dobrowolskiego nazwano polską stację badawczą na Antarktydzie, przekazaną przez ZSRR w 1959 (obecnie czynną w sezonie letnim), a także lodowiec na Spitsbergenie.

Źródło: www.wikipedia.pl