Żółw błotny - autor zdjęcia George Chmielevsky

Żółw błotny (Emys orbicularis) – gatunek gada z rodziny żółwi błotnych z podrzędu żółwi skrytoszyjnych. Jedyny gatunek żółwia żyjący w Polsce, a żyje w środowisku naturalnym nawet powyżej 120 lat.

Żółw błotny jest gatunkiem nizinnym a jego środowiskiem jest woda, którą opuszczają tylko samice dla złożenia jaj. Zamieszkuje nieduże, zarastające jeziorka, leśne oczka wodne, bagna, gęsto zarośnięte i trudno dostępne starorzecza, duże stawy oraz wolno płynące rzeczki z gęstą roślinnością. Jest drapieżnikiem, poluje i odżywia się się wyłącznie pod wodą. Zjada owady wodne i ich larwy, ślimaki, małże, kijanki, żaby, małe rybki. Nie gardzi też martwą zdobyczą. Mniejszą zdobycz połyka w całości a większą chwyta szczękami i rozrywa pazurami.

Większość czasu spędza w wodzie, ale oddycha powietrzem atmosferycznym przy pomocy płuc. Pod powierzchnią wody może przebywać nawet do jednej godziny. Jest bardzo płochliwy, doskonale pływa, nurkuje, widzi oraz wyczuwa zbliżającego się intruza, stąd bardzo trudno go spotkać. Kiedy jest nie płoszony lubi wychodzić z wody i wygrzewać się na słońcu. Zimuje zagrzebany głęboko w mule na dnie zbiornika wodnego przez około 5 miesięcy. Ze snu budzi się w kwietniu lub maju w zależności od pogody.

Występuje w środkowej i południowej Europa, zachodnia Azja, północno - zachodnia Afryka. Północną granicą jego zasięgu jest 50°N. Na Krymie sięga do 800 m n.p.m. Dawniej spotykany na terenie całej Polski, obecnie jest bardzo rzadki i występuje wyspowo. Największe ostoje tego gada to: Sobiborski Park Krajobrazowy - Rezerwat przyrody Żółwie Błota, Poleski Park Narodowy, Drawieński Park Narodowy, Park Narodowy "Bory Tucholskie", Kozienicki Park Krajobrazowy, Zaborski Park Krajobrazowy, Puszcza Augustowska, Rezerwat przyrody Jezioro Orłowo Małe, Puszcza Rzepińska - Ilanka rzeka, okolica Chojnika w powiecie ostrowskim oraz okolice Szczecina.

Gatunek pod ochroną, bardzo rzadki. Ścisłą ochroną został objęty w 1925 roku. Wpisany do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt z kategorią zagrożenia EN czyli gatunek bardzo wysokiego ryzyka, zagrożony wyginięciem. Od momentu wstąpienia Polski do Unii Europejskiej żółw błotny podlega Dyrektywie siedliskowej numer 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych rzadkich gatunków oraz fauny i flory.
Ścisła ochrona żółwia w Polsce owocuje również ochroną miejsc jego występowania (różne źródła podają, że około 335 ostoi zasiedlają żółwie). W środowiskach, których bytuje żółw błotny spotkać można takie rzadkie rośliny jak: widłak, rosiczka owadożerna, pływacz i storczyk oraz zwierzęta: bocian czarny, strzebla błotna i lin.
W celu zachowania populacji żólwia błotnego w Polsce stosuje się akcje sztucznego wylęgu tych gadów, podchowania i wypuszczania ich do naturalnego środowiska (w 2004 w województwie lubuskim wypuszczono 150 małych żółwi błotnych do rzeki Ilanki.