444 Lata Praw Miejskich Knyszyna

Społeczność Knyszyna niezmiennie kultywuje pamięć o czasach Zygmunta Augusta, a jego samego, nosi głęboko w swoim sercu. W Knyszynie - małym miasteczku na północnym Podlasiu, zygmuntowska legenda oparła się upływowi czasu.Nie znajdzie się nikogo w mieście, kto nie znałby losów Zygmunta Augusta i z dumą nie opowiedziałby wszystkiego, co mu o tym wiadomo. Każdego przyjezdnego gościa raczy się opowieścią, czy tego chce, czy nie. Taka przypadłość - można powiedzieć, że wrodzona, sprawia, że wielu popatruje na knyszynian z pewną dozą pobłażliwej ironii.Na pograniczu Polski i Litwy, wśród rozległych kniei, istniało zaciszne ustronie - malownicze miasteczko, gdzie Zygmunt August odpoczywał, rozmyślał, tworzył swoją wizję szczęśliwej Rzeczypospolitej Obojga Narodów.Knyszyn był miejscem, w którym przecinały się szlaki handlowe na Litwę. Z Poznania, Gniezna, Krakowa ciągnęły wozy załadowane towarem, a miasto gościnnie koiło trudy podróży, zapewniając godny odpoczynek w doborowym towarzystwie. Mijaja 444 lata nadania praw miejskich Knyszynowi. I właśnie z tej okazji Urząd Miejski w Knyszynie oraz Mennica Kresowa wybiła numizmat, upamiętniający ten jubileusz.

Emisja: 27 luty 2012 r.

*- nakład - 330 szt. / 230 szt. stempel zwykły, rant gładki (w tym 110 szt. wybito stemplem zwykłym odwróconym) oraz 100 szt. stempel zwykły, rant ząbkowany (w tym 50 szt. wybito stemplem zwykłym odwróconym)

Wyemitowano żetony:
- 3 KNYSZE - mosiadz, nakład - 1350 szt. / 1200 szt. stempel lustrzany, rant gładki (w tym 300 szt. wybito stemplem lustrzanym odwróconym) oraz 150 szt. stempel lustrzany, rant ząbkowany (w tym 100 szt. wybito stemplem lustrzanym odwróconym);
- 3 KNYSZE - nowe srebro (CuNi12Zn24), nakład - 360 szt. / 260 szt. stempel lustrzany, rant gładki (w tym 100 szt. wybito stemplem lustrzanym odwróconym) oraz 100 szt. stempel lustrzany, rant ząbkowany (w tym 50 szt. wybito stemplem lustrzanym odwróconym);
- 3 KNYSZE - nowe srebro (CuNi12Zn24) oksydowane, nakład - 200 szt. / 150 szt. stempel zwykły, rant gładki (w tym 50 szt. wybito stemplem zwykłym odwróconym) oraz 50 szt. stempel zwykły, rant ząbkowany (w tym 30 szt. wybito stemplem zwykłym odwróconym);
- 3 KNYSZE - mosiądz patynowany, nakład - 330 szt. / 230 szt. stempel zwykły, rant gładki (w tym 110 szt. wybito stemplem zwykłym odwróconym) oraz 100 szt. stempel zwykły, rant ząbkowany (w tym 50 szt. wybito stemplem zwykłym odwróconym).

Knyszyn – miasto w województwie podlaskim, w powiecie monieckim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Knyszyn. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. białostockiego. Był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego. Knyszyn leży przy drogach: krajowej nr 65 i wojewódzkiej nr 671. Populacja (30.06.2012) - 2851 osób.

Herb Knyszyna - ilustracja: WIKIPEDIA

W roku 1568 Knyszyn otrzymał prawa miejskie magdeburskie od króla Zygmunta Augusta. „Czasy Zygmuntowskie” były złotym wiekiem dla Knyszyna. Wybudowano wówczas ratusz na rynku, cerkiew prawosławną, łaźnie, budynek wagi, wybrukowano ulice. Udokumentowanych jest 19 pobytów króla w Knyszynie, łącznie około 500 dni, w latach 1533–1572. W Knyszynie król chętnie wypoczywał, stąd władał Królestwem Polskim i Wielkim Księstwem Litewskim. Podpisał wiele dokumentów m.in. pierwszą w Polsce Ustawę Morską i Leśną. Król Zygmunt August zmarł w Knyszynie 7 lipca 1572 roku. Zdarzenie to na swoim obrazie uwiecznił polski malarz Jan Matejko.

Śmierć Zygmunta Augusta w Knyszynie – obraz Jana Matejki - fot. WIKIPEDIA

Zygmunt II August (1520-1572), syn Zygmunta I Starego i księżniczki mediolańskiej Bony z rodu Sforza, ostatni władca Polski z dynastii Jagiellonów.
Wybrany na wielkiego księcia litewskiego i koronowany na króla Polski 1529, jeszcze za życia swego ojca (elekcja vivente rege), co stanowiło wyjątek w dziejach Rzeczypospolitej. Z uwagi na podeszły wiek króla, od 1544 sprawował samodzielne rządy na Litwie.
Trzykrotnie żonaty - po raz pierwszy 1543 z arcyksiężniczką Elżbietą Habsburżanką, córką cesarza Ferdynanda II Habsburga. Po śmierci pierwszej żony (1545), 1547 ożenił się po raz drugi, bez wiedzy i zgody sejmu i senatu Korony, z Barbarą Radziwiłłówną. Po śmierci Barbary (1551), 1553 pojął za żonę Katarzynę Habsburżankę, siostrę pierwszej żony, Elżbiety.
Prowadził walki z Moskwą o Inflanty, które od 1561 były lennem Polski i Litwy. 1557 wybuchła wojna litewsko-rosyjska, która 1558 przekształciła się w wojnę Litwy i Polski z Rosją (inflancka wojna 1558-1583), z 3-letnim rozejmem zawartym 1570. 1568 utworzył Komisję Morską i zapoczątkował budowę i organizację floty polskiej. 1569 doprowadził do zawarcia unii polsko-litewskiej w Lublinie. Szukając sojuszników przeciw Moskwie uznał prawa bocznej (elektorskiej) linii Hohenzollernów do objęcia władzy w Prusach Książęcych (1563).
Na sejmie 1562-1563 przeszedł na stronę szlacheckiego stronnictwa egzekucyjnego (egzekucja praw). Program stronnictwa pozwalał na odbudowę skarbu królewskiego (państwowego), utworzenie armii i uporządkowanie stanu prawnego w państwie. Skutecznie przeprowadził unifikację i centralizację państwa, szczególnie dzielnic przyłączonych do Korony: Mazowsza, Prus Królewskich, księstw oświęcimskiego i zatorskiego oraz Gdańska.
Za panowania Zygmunta Augusta nastąpił szczytowy okres rozwoju reformacji, której kulminacją stały się uchwały sejmu piotrkowskiego z 1555. Pod naciskiem posłów król wysłał do Rzymu S. Maciejowskiego, który zabiegał u papieża o wyrażenie zgody na zwołanie w Rzeczypospolitej soboru narodowego, odprawianie mszy i nabożeństw w języku polskim, przyjmowanie komunii pod dwiema postaciami i zniesienie celibatu. Paweł IV odrzucił projekt utworzenia Kościoła narodowego i inne przedstawione postulaty.
W latach późniejszych przewagę zyskał obóz katolicki, a król wydał edykty skierowane przeciw innowiercom, potwierdził dawne uprawnienia Kościoła rzymskokatolickiego i 1564 przyjął postanowienia soboru trydenckiego. Zapewnił jednak tolerancję religijną w państwie, m.in. zniósł egzekucję starościńską dla wyroków sądów kościelnych, 1570 wydał edykt "o niesądzeniu za herezję".
Mecenas sztuki, protektor pisarzy, miłośnik muzyki, posiadacz liczącej ok. 3,5 tys. tomów biblioteki i bogatej kolekcji arrasów.

Zygmunt II August
Z Bożej łaski król Polski, wielki książę litewski, ruski, pruski, mazowiecki, żmudzki, inflancki, smoleński, siewierski i czernihowski.
Portret wg. ryciny Jana Matejki