1 funt zakopiański - szałas
Jeśli chcesz dodawać kolejne pozycje do swojej kolekcji skorzystaj z konta Premium - konto możesz kupić <TUTAJ>
Dla kont zwykłych możliwe jest zarządzanie kolekcją tylko do 10 wpisów.
Konto Premium możesz kupić <TUTAJ>
Pytania? Sugestie? Zapraszamy tutaj do dyskusji.
Moneta była bita również w bimetalu o nominale 1 funt zakopiański z innym rewersem (Giewont).
MONETY WYBITE DLA UCZCZENIA 90 ROCZNICY POWSTANIA RZECZPOSPOLITEJ ZAKOPIAŃSKIEJ PIERWSZEGO SKRAWKA WOLNEJ POLSKI 13 X - 16 XI 1918 r.
Są to monety zastępcze nie będące prawnym środkiem płatniczym w Rzeczpospolitej Polskiej.
Rzeczpospolita Zakopiańska – państwo istniejące od 13 października do 16 listopada 1918 r. na terenie Zakopanego i jego okolic.
W Zakopanem, tak jak w innych częściach rozbiorowej Polski, czekano na okazje do ogłoszenia niepodległości. 13 października 1918 odbyło się zgromadzenie obywatelskie, zwołane przez naczelnika gminy Zakopane Wincentego Regieca. Pięciuset uczestników wybrało przewodniczącym wiecu Stefana Żeromskiego, a wiceprzewodniczącym – reprezentanta endecji, zarządcę dóbr hrabiego Władysława Zamoyskiego, Wincentego Szymborskiego i polityka lewicowego Mariusza Zaruskiego.
Przedstawiono rezolucję:
Wobec przyjęcia zasad pokojowych prezydenta Stanów Zjednoczonych Wilsona przez państwa rozbiorowe, uważamy się odtąd za obywateli wolnej, niepodległej i zjednoczonej Polski. Tej Polsce winniśmy wierność i posłuszeństwo, mienie i krew naszą, nie uznajemy żadnych więzów, tym najświętszym obowiązkom przeciwnych. Przejęci ważnością godziny dziejowej dla wspólnego gorliwego pełnienia obowiązków wobec państwa polskiego postanawiamy stworzyć Organizację Narodową w Zakopanem i w tym celu wybieramy jej zarząd, złożony z 32 osób, polecając mu ułożenie programu i sposobu działalności.
Przewodniczącym tej reprezentacji został Stefan Żeromski, sekretarzem – Medard Kozłowski.
Dwa dni później polscy posłowie do parlamentu austriackiego przyjęli uchwałę, że uważają się za reprezentantów Polski. 28 października 1918 powstała w Krakowie Polska Komisja Likwidacyjna.
30 października – dzień przed Krakowem – Zakopane oficjalnie ogłosiło niepodległość. Polscy oficerowie i żołnierze rozbroili żołnierzy obcych narodowości, przejęli skład broni i stację telefoniczną i oddali się do dyspozycji Organizacji Narodowej. 1 listopada zarząd Organizacji Narodowej przekształcił się w Radę Narodową – organ kierowniczy niepodległej, polskiej Rzeczpospolitej Zakopiańskiej. Rada złożyła przyrzeczenie wierności Polsce i objęła w jej imieniu władzę w Zakopanem. Przewodniczącym Rady, pełniącym obowiązki prezydenta Rzeczpospolitej Zakopiańskiej został Stefan Żeromski.
Przedstawiciele Polskiej Partii Socjalistycznej zakwestionowali reprezentatywność Rady Narodowej z uwagi na dominację w niej endecji. W efekcie doszło do porozumienia z PPS-em. Do Rady Narodowej dołączono 17 nowych członków, w sumie Rada liczyła odtąd 57 osób. Kierownictwo Rzeczpospolitej Zakopiańskiej stanowili Stefan Żeromski jako jej prezydent, Mariusz Zaruski, Wincenty Szymborski i przewodniczący Związku Górali Franciszek Pawlica jako zastępcy Żeromskiego, Medard Kozłowski – jako sekretarz.
16 listopada 1918, wobec objęcia zarządu Galicji przez Polską Komisję Likwidacyjną, Rada Narodowa w Zakopanem rozwiązała się i Rzeczpospolita Zakopiańska przestała istnieć po dwutygodniowej niepodległości.
Szałas – słowo pochodzenia wołoskiego (por. rum. sălaş "mieszkanie, siedziba"), oznaczające:
- Trwały budynek z drewna lub kamienia, czasami bez okien. Przeznaczony na sezonowe miejsce zamieszkania – np. pasterzy w górach.
- Tymczasowe schronienie wykonane z gałęzi zwykle w kształcie stożka lub dwuspadowego daszka.
W Tatrach i na Podtatrzu zamiast nazwy szałas używano też określeń koleba lub bacówka, a po słowackiej stronie Tatr koszar. Nie każdy budynek związany z pasterstwem nazywa się szałasem. Według Wielkiej Encyklopedii Tatrzańskiej w Tatrach i na Podtatrzu nazwą szałas obejmowano tylko budynki, w których mieszkali pasterze owiec, nazwa ta nie obejmowała budynków pasterzy krów i wołów. Dość powszechnym błędem spotykanym w przewodnikach turystycznych, a również w niektórych opracowaniach naukowych jest nazywanie szałasem budynków związanych co prawda z pasterstwem, ale nie przeznaczonych do mieszkania ludzi, lecz przeznaczonych na cele gospodarcze, np. magazynowanie siana czy narzędzi. Ten rodzaj budynków nazywa się szopą. W Gorcach w zależności od regionu szałasy noszą różne lokalne nazwy: koleba, bacówka, izbica, okół, koliba z jatą i in.
Szałas pasterski - fotografia: WIKIPEDIA