1 funt krakowski
Jeśli chcesz dodawać kolejne pozycje do swojej kolekcji skorzystaj z konta Premium - konto możesz kupić <TUTAJ>
Dla kont zwykłych możliwe jest zarządzanie kolekcją tylko do 10 wpisów.
Konto Premium możesz kupić <TUTAJ>
Pytania? Sugestie? Zapraszamy tutaj do dyskusji.
Moneta należy do serii dukatów lokalnych o nazwie WISŁA, która będzie składała się z 24 dukatów lokalnych. Pierwsza emisja odbyła się 14 lutego 2009 roku i objęła dwa miastaUstroń i Wisłę. Seria 24 dukatów zakończy się na Gdańsku, a obejmie takie miasta jak Oświęcim, Włocławek, Kraków, Warszawa i inne leżące przy Wiśle. Odpowiednie ułożenie monet będzie przypominało koryto rzeki.
Kraków (łac. Cracovia, jid. Kroke, niem. Krakau, hiszp. wł. Cracovia, fr. Cracovie) – miasto na prawach powiatu w południowej Polsce, siedziba władz województwa małopolskiego, drugie w kraju pod względem liczby mieszkańców i pod względem powierzchni. Krakowski Obszar Metropolitalny liczy 1 468 427 mieszkańców. Położone nad Wisłą, na obszarze Bramy Krakowskiej, Niecki Nidziańskiej i Pogórza Zachodniobeskidzkiego. Jest jednym z najstarszych miast Polski o ponad tysiącletniej historii, posiada wartościowe obiekty architektury, działa w nim wiele instytucji i placówek kulturalnych gromadzących bezcenne zabytki. Do 1795 r. Kraków był formalnie stolicą Polski a do 1611 r. siedzibą polskich władców. W latach 1596–1795, czyli do III rozbioru Polski, jako stolica Rzeczypospolitej funkcje stołeczne dzielił z Warszawą, która stała się miastem rezydencjalnym króla.
Obecnie jest stolicą województwa małopolskiego, a także centralnym ośrodkiem metropolitalnym aglomeracji krakowskiej. W zapisach historycznych jest uznawany za główne miasto historycznej Małopolski. Do historycznej funkcji Krakowa odnosi się jego pełna nazwa urzędowa – Stołeczne Królewskie Miasto Kraków usankcjonowana prawnie przez Radę Ministrów jak i wcześniej przez naczelne władze państwowe II Rzeczypospolitej, które używały tej nazwy w swoich aktach prawnych. Również nazwy skróconej tj.: st. król miasto Kraków, st.kr. miasto Kraków albo stoł. król. miasto Kraków. Niektóre z tych aktów prawnych obowiązują do dzisiaj.
Kraków jest miastem na prawach powiatu, siedzibą władz województwa małopolskiego. Znajdują się tutaj główne siedziby m.in. : Polskiej Akademii Umiejętności, Narodowego Centrum Nauki, Polskiego Towarzystwa Promieniowania Synchrotronowego, Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury, Wojsk Specjalnych RP[15], Polskiego Związku Narciarskiego.
Miasto posiada również wiele placówek kulturalnych o znaczeniu i statusie narodowym m.in. Narodowy Stary Teatr, Muzeum Narodowe, Drukarnia Narodowa, Biblioteka Jagiellońska, Instytut Książki. Miasto pełni funkcję centrum administracyjnego, kulturalnego, edukacyjnego, gospodarczego, usługowego i turystycznego. Kraków jest drugim, po Warszawie, największym w kraju rynkiem nowoczesnej powierzchni biurowej[18] a także jednym z kluczowych węzłów drogowych i kolejowych w Polsce. W Balicach pod Krakowem znajduje się drugi co do wielkości polski port lotniczy o znaczeniu międzynarodowym, obsługujący loty transatlantyckie. Według raportu inwestycyjnego Konferencji ds. Handlu i Rozwoju ONZ (UNCTAD) z 2011 roku Kraków jest najlepszym miejscem na świecie do lokowania centrów usług dla biznesu.
Herb Krakowa - ilustracja: WIKIPEDIA
Kraków jest położony w południowej Polsce, w środkowo-północnej części województwa małopolskiego. Miasto leży nad Wisłą i na jego terenie znajdują się ujścia dopływów rzeki Wisły: Prądnika, Rudawy, Dłubni, Drwiny Długiej i Wilgi. Kraków znajduje się w miejscu zbiegu kilku krain geograficznych: Bramy Krakowskiej, Kotliny Oświęcimskiej, Kotliny Sandomierskiej, Pogórza Zachodniobeskidzkiego, Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Położenie Krakowa sprawia, że jest on doskonałą bazą dla wycieczek w polskie góry, czy wypadów do malowniczej Jury Krakowsko-Częstochowskiej.
Wawel – wzgórze o charakterze antropogenicznym na Pomoście Krakowskim, w Krakowie, w Dzielnicy I Stare Miasto, na lewym brzegu Wisły, o wysokości 228 m n.p.m. Historyczna dzielnica Krakowa.
Wawel ma charakter zrębu tektonicznego powstałego w miocenie (23-5 mln lat temu) i zbudowanego z górnojurajskich wapieni wieku oksfordzkiego (161-155 mln lat temu).
Na wzgórzu znajdują się dwa zabytkowe zespoły budowlane:
- Zamek Królewski na Wawelu
- bazylika archikatedralna św. Stanisława i św. Wacława
Częścią tego kompleksu są także fortyfikacje Wzgórza Wawelskiego. Odnalezione zostały relikty innych budowli, pochodzących z różnych epok.
Jan Nepomucen Głowacki, Wawel, 1845 - ilustracja: WIKIPEDIA
Wzgórze mogło pierwotnie nazywać się wądół, wąwał, wąwel ze względu na krasowy charakter wapieni, z których jest zbudowane, jak i na liczne jaskinie (np. Smocza Jama). Wg pełnej fantastycznych etymologii Kroniki wielkopolskiej słowo Wawel miało pochodzić od Wøwel (stąd dzisiaj rekonstruuje się tę formę jako jako "wąwel" z nosowym o, czyli "ǫ" i zestawia z podobnie brzmiącymi wąwóz, wądół, u Brücknera od "wąwał"=wąwóz, słabość tej teorii tkwi w mało logicznym wywodzeniu nazwy wzgórza, a więc struktury geologicznej wypukłej od wgłębnej). Inni uważają, że owo "wąwel" oznaczało "wyniosłość wśród mokradeł", którymi otoczone było wzgórze, od „wą” (odpowiednik dzisiejszego „w”) i „wel” (wilgoć, woda) co oznaczało miejsce położone „w wodzie, otoczone wodą”, wg Stanisława Rosponda wąwel = grąd tj. "miejsce wyniosłe i suche wśród łąk błotnistych, ostrów oblany wodą" od psł. *vъlь = stpl. wel, wla (stąd: Wleń). Zestawia się tutaj "Wąwel" z nazwami miejscowymi typu Wąwelnica, Wąwolnica, Wąwelno jednak nie tłumaczy procesu fonetycznego, który miałby doprowadzić do przejścia ą → a (Jan Długosz Wąwolnicę dwukrotnie podaje jako Wanwelnycza, wcześniej w 1325-1327 r. zapisano Wanvelnitia, w 1377 r. Wanwelnicza, jeszcze w 1531 r. Vanwelnicza, czyli z protezą samogłoski nosowej w postaci "an", a brak takich zapisów w stosunku do Wawelu).
Dawniej doszukiwano się też genezy nazwy w zgodnościach bałto-słowiańskich, litewskiemu rdzeniu au, av, va, avr, var, vavr, babr, miał odpowiadać ruski varъ, polski wał, stąd wg Mikołaja Akielewicza nazwa wsi Wawr, Wawer → Wanwoł, Wąwel, Wawel tj. miejsce obwarowane.
Istnieje także teoria, jakoby nazwa Wawel pochodziła od nazwy Babel (s-c-s Вавилонъ, stąd również współczesne rosyjskie Вавилон, tr. Wawilon czyli Babilon, częsta w średniowieczu oboczność w:b, m.in. grecka Beta (obecnie Wita), zobacz: Korbea, Kordoba).
Smok Wawelski – legendarny smok mieszkający u podnóża krakowskiego wzgórza wawelskiego w jaskini nazywanej Smoczą Jamą.
Pomnik Smoka Wawelskiego ziejącego ogniem przy wyjściu ze Smoczej Jamy - fotografia: WIKIPEDIA
Legenda
Według starszego przekazu z XII wieku autorstwa Wincentego Kadłubka za rządów króla Kraka w Krakowie pojawił się potwór – smok nazywany "całożercą" (holophagus). Żądał on raz na tydzień ofiary z bydła. Jeżeli mieszkańcy nie dostarczyli mu krowy, zjadał w zamian ludzi. Krak wysłał do zabicia smoka swych dwóch synów . Nie potrafili jednak pokonać stwora w walce wręcz, więc wymyślili podstęp. Podali mu skórę bydlęcą wypchaną siarką i smok się nią udusił. Następnie bracia poróżnili się o to, kto zwyciężył smoka, i jeden z nich zabił drugiego. Powróciwszy do zamku, wytłumaczył ojcu, że to smok zabił jego brata. Gdy został po śmierci Kraka królem, odkryto jego tajemnicę i wygnano z kraju. Jan Długosz w swojej kronice przeniósł bratobójstwo synów Kraka na okres po śmierci ojca, a zabójstwo smoka przypisał samemu władcy. Braci nazwał również Krakiem i Lechem.
Druga wersja Marcina Bielskiego z XV wieku głosi, że smoka pokonał szewczyk Skuba za pomocą fortelu – podłożył mu barana wypchanego siarką. Po zjedzeniu barana smoka tak paliło w gardle, że wypił pół Wisły i pękł.
Próby wyjaśnienia legendy
Oprócz próby wytłumaczenia legendy o smoku wawelskim jako reminiscencji prastarego mitu o smoku jako symbolu zła, dopatrywano się w niej także echa wydarzeń historycznych. Według niektórych historyków smok jest symbolem obecności Awarów na Wzgórzu Wawelskim w II połowie VI wieku, a pożerane przez bestię ofiary to ściągane przez nich daniny.
Pojawiają się także hipotezy, że legenda o krakowskim smoku łudząco przypomina opowieść o Danielu i smoku babilońskim i jest to tylko polska wersja biblijnej opowieści.
Współczesność
- Na pamiątkę legendy u podnóża Wzgórza Wawelskiego w 1972 ustawiono pomnik Smoka Wawelskiego.
- Postać smoka wawelskiego występuje jako postać pozytywna w trylogii Stanisława Pagaczewskiego o przygodach Balatazara Gąbki: Porwanie Baltazara Gąbki, Misja profesora Gąbki, Gąbka i latające talerze; a także w filmach animowanym Porwanie Baltazara Gąbki i Wyprawa Profesora Gąbki - ratując świat przed opryszkami z Krainy Deszczowców.
- Smok wawelski (jako "The Beast of Krakow" – "Krakowska Bestia") pojawił się w ósmym numerze komiksu Nextwave z wydawnictwa Marvel Comics (scenariusz Warrena Ellisa, rysunki Stuarta Immonena).
- Smok wawelski pojawia się także w komiksie "Hellboy animated: Czarne zaślubiny i inne opowieści" w historii "Sądny dzwonek" (polskie wydanie Egmont wrzesień 2008).