EMISJA SPECJALNA z okazji 50-lecia nadania praw miejskich Szklarskiej Porębie.

*V emisja / III emisja po zmianie producenta na Mennicę Czeską

**całkowity nakład - 2 500 szt. / wybito: 1 750 szt. - stemplem zwykłym i 750 szt. - stemplem odwróconym

Szklarska Poręba (do 1945 niem. Schreiberhau) – miasto i gmina w województwie dolnośląskim, w powiecie jeleniogórskim. Prawa miejskie otrzymała 31.grudnia 1959 roku. Według danych z 31 grudnia 2008 miasto liczyło 6970 mieszkańców.

Położone w dolinie rzeki Kamiennej i jej dopływów (Kamieńczyka i Szklarki), na wys. 440-886 m n.p.m., od południa na stokach Karkonoszy z dominującą nad miastem Szrenicą (1362 m n.p.m.), od północy na stokach Gór Izerskich z Wysokim Kamieniem (1058 m n.p.m.) i Czarną Górą (965 m n.p.m.), zaś od wschodu wzniesienia Pogórza Karkonoskiego oddzielają miasto od Kotliny Jeleniogórskiej.

Herb Szklarskiej Poręby - ilustracja: WIKIPEDIA

Liczyrzepa (Duch Gór, Karkonosz, Rzepiór, Rzepolicz, niem. Rübezahl, czes. Krakonoš, Krkonoš) – postać fantastyczna, bohater licznych legend związany z obszarem Karkonoszy.
Legenda Ducha Gór sięga średniowiecza – jej początki wiążą się prawdopodobnie z pogańskim kultem źródeł Łaby. Był początkowo personifikacją sił przyrody w tym miejscu, związaną z kultem Świętowita (Swantewita), któremu składano w ofierze czarne koguty. Podczas chrystianizacji usiłowano wykorzenić dawne zwyczaje, zastępując Swantewita świętym Witem (czes. svatý Vit), którego atrybutem stał się w rejonie sudeckim czarny kogut. Dla walki z dawnymi wierzeniami wykorzystywano też w Karkonoszach postacie innych świętych. Kaplicę św. Wawrzyńca wznieśli w 1681 na Śnieżce (więc w samym sercu krainy Ducha Gór) katoliccy książęta Schaffgotschowie i był to element "odczarowywania" pogańskiego genius loci Karkonoszy (podobny charakter miało egzorcyzmowanie Ducha Gór po czeskiej stronie – u źródeł Łaby). Ducha Gór nazywano też czasem "Panem Janem" (Dominus Johannes), a wynikało to z wprowadzenia kultu św. Jana Chrzciciela w miejsce pogańskich obrzędów przesilenia letniego.
Opowieści o Duchu Gór wciąż jednak były popularne. Początkowo był przedstawiany jako zły duch lub demon. Pierwsze znane przedstawienie graficzne postaci Liczyrzepy pochodzi z mapy Śląska autorstwa śląskiego kartografa Martina Helwiga z 1561 roku. Jest to niezwykły stwór, przypominający nieco jelenia stojącego na tylnych nogach, a nieco może nawet gryfa. Posiada rosochate rogi i diabelski ogon, koźle kopyta, w łapach trzyma wysoki, pionowo stojący kij. Ukazany jest z profilu, z paszczą zwróconą w prawą stronę. Ten wizerunek Ducha Gór jest dziś mało znany, choć powoli powraca i uważniejsi turyści pewnie zwracają na ten motyw uwagę (choćby na biletach do Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze).
O wiele popularniejszy i bardziej znany jest natomiast inny wizerunek Liczyrzepy – starego mężczyzny, podpierającego się kosturem, czasem w ubraniu myśliwego. Od XVII wieku przestał być już tylko demonem wzbudzającym strach i powstało o nim wiele legend – jedna z nich mówi o tym, jak Liczyrzepa porwał świdnicką księżniczkę, która dla odwrócenia jego uwagi kazała mu liczyć rzepę w polu, a następnie korzystając z okazji uciekła. Jest to jednak opowieść wymyślona dla wyjaśnienia pochodzenia imienia Liczyrzepa. Prawdziwa jego etymologia jest bardzo niejasna. Polska forma „Liczący rzodkiewki” została wprowadzona przez Stanisława Bełzę (brata Władysława Bełzy) w 1898 roku i jest literacką próbą tłumaczenia niemieckiego imienia Rübezahl. W przytaczanej przez Bełzę wersji opowieści to właśnie liczenie rzodkiewek było okazją do ucieczki wybranki Rübezahla[4]. Przedtem Maciej Bogusz Stęczyński w swoim poemacie Śląsk stosował formę Rzepolicz; używano także formy Rzepiór (zbitka wyrazów rzepa i upiór). Później Józef Sykulski użył określenia „Liczyrzepa”.
Istnieje jednak problem, bo wydaje się, że niemiecki wyraz Rübezahl czy też Rübenzahl nie pochodzi od słów Rübe (rzepa, burak) i zählen (liczyć), lecz prawdopodobnie[potrzebne źródło] jest on związany ze słowami Rabe (kruk) i staroniemieckim Zabel (diabeł). Część uczonych twierdzi, że pierwszy człon pochodzi od dawnej nazwy Karkonoszy – Góry Ryfejskie (Riphaei Montes). Jednak mimo fałszywej etymologii, imię Liczyrzepa/Rübezahl jest powszechnie stosowane w odniesieniu do Ducha Karkonoszy zarówno w języku polskim, jak i w niemieckim. Po czesku używa się formy Krakonoš lub Krkonoš.
Na temat Liczyrzepy powstało wiele dzieł literackich i muzycznych, w tym opera Carla Marii von Webera (nieukończona). Duch Gór jest też przedmiotem badań naukowców i mitografów – napisano o nim ok. 200 prac naukowych, w tym prace doktorskie i habilitacyjne. Johann Karl August Musäus opracował literacko legendy o Liczyrzepie w drugim tomie Volksmärchen der Deutschen. Polski pisarz fantasy Andrzej Sapkowski wspomina o postaci Ribezahla, demona Karkonoszy w II tomie Trylogii Husyckiej – Bożych Bojownikach.
W Görlitz znajduje się Muzeum Liczyrzepy (Rübezahl-Museum).
W okresie PRL funkcjonowała na Dolnym Śląsku, uruchomiona w maju 1957, regionalna loteryjna gra liczbowa pod nazwą "Liczyrzepka".
W czeskim Trutnovie miejscowy browar produkuje piwo pod nazwą Krakonoš.
Według legendy Sudeckiej, Liczyrzepa stworzył również Błędne Skały.

Karkonosz