Mikołajki (niem. Nikolaiken) – miasto w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Mikołajki. Położone w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich, nad jeziorami: Tałty i Jeziorem Mikołajskim. 30 czerwca 2012 miasto miało 3944 mieszkańców.
W Mikołajkach znajduje się Stacja Hydrobiologiczna Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN oraz Stacja Hydrologiczno-Meteorologiczna Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej.
W miejscowości działało Państwowe Gospodarstwo Rybackie Mikołajki, obecnie sprywatyzowane Gospodarstwo Rybackie Sp. z o.o.

Herb miasta Mikołajki - fot. WIKIPEDIA

1 stycznia 2010 powierzchnia miasta wynosiła 8,85 km². W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. suwalskiego. Miasto znajduje się na wysokości od 116 do 150 m n.p.m.
Miasto historycznie leży na Mazurach. Położone w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich. W Mikołajkach łączą się Tałty z Jeziorem Mikołajskim. W czasach krzyżackich były to dwa oddzielne jeziora połączone strumieniem. Przy północno-wschodniej granicy miasta położone jest także jezioro Łuknajno.

Widok na miasto z Jeziora Mikołajskiego - fot. Wikipedia

Herb Mikołajek przedstawia w błękitnym polu herbowym srebrną sierpowato wygiętą rybę z koroną na głowie, skutą łańcuchem. Ryba w herbie nawiązuje do legendy o Rybim Królu (według innej wersji – Królu Sielaw) z pobliskiego jeziora Śniardwy.
Legenda o Rybim Królu
Legenda ta ma kilka wersji, różniących się dość znacznie między sobą. Ich wspólnym elementem jest postać rybiego władcy obdarzonego magiczną mocą. Według wersji legendy zaadaptowanej w przedstawieniu heraldycznym w herbie Mikołajek, był to Król Sielaw. Strzegł on bezpieczeństwa mieszkańców wód w pruskich jeziorach i rzekach. Czynił to tak skutecznie, że mieszkańcy nie mogąc niczego złowić zaczęli cierpieć głód. Dopiero gdy żona pruskiego rybaka zwróciła się o pomoc do bogów, składając im ofiarę, ci w zamian dali jej metalowe kółko, stanowiące wzór dla wykonanej następnie sieci, w którą złowiono Rybiego Króla. Uwięziono go, a w pruskich wioskach zapanował dostatek.