1 funt zbójnicki z Beskidów
Jeśli chcesz dodawać kolejne pozycje do swojej kolekcji skorzystaj z konta Premium - konto możesz kupić <TUTAJ>
Dla kont zwykłych możliwe jest zarządzanie kolekcją tylko do 10 wpisów.
Konto Premium możesz kupić <TUTAJ>
Pytania? Sugestie? Zapraszamy tutaj do dyskusji.
Wraz z 1 funtem zbójnickim z Beskidów wyemitowano również:
- 1 funt zbójnicki z Krynicy Górskiej I,
- 1 funt zbójnicki z Krynicy Górskiej II,
- 1 funt zbójnicki z Piwnicznej i
- 1 funt zbójnicki z Muszyny.
Beskidy (cz., słow. Beskydy, ukr. Бескиди, ang. Beskids, niem. Beskiden) – grupa pasm górskich w Karpatach Zewnętrznych rozciągająca się od rzeki Beczwy na zachodzie (Czechy) po rzekę Czeremosz (Ukraina) na wschodzie. Szerokość pasma Beskidów wynosi ok. 50-70 km, a ich długość ok. 600 km.
Gustaw Morcinek powiedział o Beskidach:
... Ktoś powiedział, że Tatry to gotyk, Beskidy zaś – barok. Ów barok widzimy nie tylko w kształcie Beskidów, lecz spotkać go można na całej tej ziemi. Skądkolwiek na nią spojrzeć, płynie w miękkich – falistych – łagodnych liniach, i płynie, zdawałoby się na skraj świata..."
Granice Beskidów są określone w tradycji polskiej następująco:
- od północy sąsiadują z Pogórzem Karpackim
- na południu np. z Pieninami, Obniżeniem Orawsko-Podhalańskim
- najdalej na zachód wysuniętym pasmem jest Beskid Śląsko-Morawski
- najdalej na wschód znajdują się Beskidy Połonińskie, przy czym warto zwrócić uwagę, że w wielu innych krajach granice te mogą być określane inaczej i często spotyka się wschodnią granicę Beskidów na Przełęczy Użockiej, pomiędzy Bieszczadami Zachodnimi (polskimi), a Bieszczadami Wschodnimi (ukraińskimi)
Nieco inaczej granice i podział Beskidów są definiowane w innych krajach, np. na Słowacji.
Beskidy są najmłodszymi górami w Polsce, uległy fałdowaniom w końcowej fazie alpejskich ruchów górotwórczych (orogeneza alpejska), około 20 mln lat temu, a później zostały jeszcze raz wypiętrzone pod koniec trzeciorzędu.
Głównym składnikiem budulcowym Beskidów, są skały osadowe (piaskowce magurskie) oraz flisz karpacki – czyli kompleks skał składających się z piaskowców, łupków, zlepieńców, iłów i margli, które tworzyły się w praoceanie (Tetyda), pokrywającym teren dzisiejszych Karpat. W niektórych miejscach, piaskowce pokryte są wapiennym płaszczem (np. Chełm, Jasieniowa, Tuł). Czasami, spomiędzy piaskowców wystają skały wulkaniczne (np. Wdżar w Gorcach na granicy z Pieninami, czy Bryjarka w Beskidzie Sądeckim, a także położona już na terenie Pienin, ale w pobliżu granicy z Beskidem Sądeckim Góra Jarmuta).
Beskidy Zachodnie - Beskid Śląski - fotografia: WIKIPEDIA
Ondraszek albo Ondra (właściwie: Andrzej Szebesta; ur. 1680 w Janowicach koło Frydka, ochrzczony 13 listopada 1680; zm. 1 kwietnia 1715 w Świadnowie) – postać autentyczna, legendarny beskidnik (zbójnik) z gór Beskidu Morawsko-Śląskiego najprawdopodobniej narodowości węgierskiej.
Był najstarszym synem wójta janowickiego Andrzeja Szebesty i jego żony Doroty. Jego rodzicami chrzestnymi byli Jura Korbas i Ewa Czarbol. Andrzej miał ośmioro młodszego rodzeństwa: Jana (1682), Kubę (1684), Dorę (1686), Annę (1688), Jurę (1695) i Katarzynę (1699) oraz pochodzących z drugiego małżeństwa ojca z Zuzanną, wdową po Jerzym Walki: Tomka (1711) i Mariannę (1713).
Według ludowej tradycji i literatury miał się uczyć w gimnazjum łacińskim w Przyborze, jednak nie potwierdzają tego spisy uczniów.
Nie wiadomo, kiedy rozpoczął działalność zbójecką. Badacze sądzą, że stało się to najpóźniej w 1709 roku, gdyż w tym roku wójtem Janowic został Jan, młodszy brat Ondraszka, tymczasem według zwyczaju urząd ten przypadał pierworodnemu. Sądzi się, że Ondraszek nie został wójtem, gdyż w tym czasie już uprawiał zbójecki proceder.
Przez kilka lat uprawiał zbójnictwo w okolicach Łysej Góry na pograniczu Śląska Cieszyńskiego i Moraw. Został zamordowany 1 kwietnia 1715 r. w świadnowskiej karczmie obuchem ciupagi przez członka swej własnej bandy, Juraszka (Jura Fuciman z Malenowic), dla zgarnięcia wyznaczonej przez władców Księstwa Frydeckiego za „głowę“ Ondraszka nagrody stu florenów. Zwłoki Ondry zostały następnie, dla odstraszenia ewentualnych naśladowców, poćwiartowane na rynku we Frydku. Zabójca Ondraszka, Juraszek, po udaniu się do Cieszyna w celu odebrania nagrody, został tam złapany i wrzucony do zamkowych lochów, a później torturowany przez łamanie kości, wskutek czego zmarł. Mimo to często obierany szlak handlowy dalej przyciągał żądnych sławy Ondraszka następców, jak: Klimczok , Bury i Proćpok.
Według niektórych źródeł Ondraszek nosił nazwisko Fuciman.
Inspiracja
Ondraszek przetrwał w ludowych przekazach jako obrońca chłopów i wróg wielmoży, dlatego jest przedmiotem wielu ludowych podań, legend i pieśni, a najsłynniejszą z nich jest pieśń o zbójniku z repertuaru Zespołu Pieśni i Tańca "Śląsk". Jego postać stała się inspiracją dla pseudonimu literackiego śląskiego pisarza i twórcy literackiego języka laskiego "Ondry Łysohorsky'ego" (Erwina Goja).
Tytułowany bohater powieści: Józefa Zaleskiego, która została opublikowana w latach 1913-1914 na łamach Dziennika Cieszyńskiego, Adolfa Fierli, wydanej w 1931 roku i Gustawa Morcinka, wydanej w 1953 roku.
Ondraszek był też bohaterem utworów Emanuela Grima: poematu Ondraszek i Ondraszkowego wesela, najsłynniejszy śląski zbójnik stał się głównym bohaterem książki Zofii Kossak oraz powieści Gustawa Morcinka.