100. rocznica wybuchu I wojny światowej

28 lipca br. przypada okrągła 100. rocznica wybuchu I wojny światowej. Nie mogła ona przejść bez echa w światowych emisjach numizmatycznych. W dalszej części mojego artykułu przedstawię wybrane monety rocznicowe wyemitowane dla upamiętnienia tych doniosłych wydarzeń w historii świata. Wcześniej jednak chciałbym nakreślić krótką genezę wybuchu I wojny światowej, jej przełomowe wydarzenia i skutki jakie przyniosła dla świata i Polski.

Koniec XIX w. pokazał, że pomiędzy europejskimi mocarstwami rosną stale różnice i rysują się coraz to nowe konflikty. Europa podzieliła się na dwa wrogie bloki militarne, których struktura była nader korzystna dla Polaków. Otóż po raz pierwszy nasi zaborcy oficjalnie wystąpili przeciw sobie.

Wybuch I wojny światowej był naturalną konsekwencją dążeń każdego mocarstwa. Początek XX w. to okres kształtowania się ideologii nacjonalizmu i militaryzmu.

Główne mocarstwa dążyły do zapewnienia sobie jak najlepszej pozycji na kontynencie europejskim, a także w Afryce i Azji. Istniały pomiędzy nimi konflikty, które prowadziły do polityki zemsty i rewanżu za doznane niegdyś upokorzenia. Świat był mimo wszystko przeświadczony o tym, że do wojny nie dojdzie, gdyż popularne były również postawy pacyfistyczne, tzn. potępiające wojnę. Uważano, że cywilizacja europejska jest na tyle rozwinięta, iż do wojny się już nie „zniży”. Prawda okazała się, niestety, niezwykle brutalna.

Wojna wybuchła 28 VII 1914 r., a bezpośrednim jej powodem było zabójstwo następcy tronu Austro-Węgier, arcyksięcia Franciszka Ferdynanda, w Sarajewie. Był to jedynie wygodny pretekst, bo jak można wytłumaczyć fakt, że zabójstwo jednego arcyksięcia wywoła lawinę wojenną, która będzie się przetaczać przez Europę w latach 1914–1918. Była to wojna okrutna i totalna, to znaczy, że całe społeczeństwa i cała gospodarka były w nią zaangażowane.

I wojna światowa – fotografia: WIKIPEDIA

Następstwa wojny

Zwycięzcy nakazali Niemcom opuścić okupywane tereny Belgii, Francji, Luksemburgu i lewy brzeg Renu. 28 czerwca 1919 r. w Wersalu podpisano traktat pokojowy między Niemcami, a Aliantami (Wielka Brytania, Włochy, Francja, USA). Utworzone nowe państwo niemieckie, które musiało zrezygnować z lotnictwa wojskowego i podwodnej marynarki wojennej, ograniczono liczbę wojsk do 100 000, Niemcy utracili Alzację i Lotaryngię, na rzeczy Francji oraz zagłębie Saary przekazano na 15 lat Lidze Narodów. Pas wzdłuż prawego brzegu Renu, miał być zdemilitaryzowany na szerokość 50 km. Niemcy utraciły kolonie w Afryce i Azji.

W konflikcie zbrojnym udział wzięły 33 państwa, ok. 70 mln żołnierzy (10 mln poległo, 20 mln zostało rannych). W wyniku I wojny światowej rozpadła się monarchia austro-węgierska, Niemcy i Austria stały się republikami, powstała Rosja Radziecka oraz wiele nowych państw (m.in. Polska odzyskała niepodległość), dokonano nowego podziału kolonii i wytyczono nowe granice w Azji i Afryce.

     

Wracając do tematu numizmatów upamiętniających 100. rocznicę wybuchu I wojny światowej zapraszam do przeglądu tych, które udało mi się wyszukać:

1 – AUSTRALIA

– 1 DOLLAR (2014)

Emitent: Australia, producent: Perth Mint, materiał: brąz aluminiowy, średnica: 30,6 mm,
waga: 13,5 g, nakład: nielimitowany, stempel: zwykły, bok: ząbkowany

    

2 – BELGIA

– 2 EURO (2014)

Emitent: Belgia, producent: Royal Belgian Mint, materiał: bimetal, średnica: 25,75 mm,
waga: 8,5 g, nakład: 1 700 000 szt., stempel: zwykły, bok: ząbkowany
Wyemitowano również monety bite stemplem zwykłym ulepszonym w nakładzie 6000 szt.
oraz stemplem lustrzanym w nakładzie 6000 szt.

   

– 10 EURO (2014)

Emitent: Belgia, producent: Royal Belgian Mint, materiał: srebro (Ag.925),
średnica: 33 mm, waga: 18,75 g, nakład: 15 000 szt., stempel: lustrzany

     

3 – FALKLAND ISLANDS

– 2 POUNDS (2014)

Emitent: Falklands Islands, producent: The Royal Mint, materiał: bimetal

     

4 – GUERNSEY

– 5 POUNDS (2014)

5 POUNDS (Ag – średnica: 38,61 mm) / Emitent: Guernsey, producent: The Royal Mint,
 materiał: srebro (Ag.925), średnica: 38,61 mm, waga: 28,28 g, nakład: 3500 szt., stempel: lustrzany,
bok: ząbkowany, projekt: Michael Guilfoyle (rewers), Ian Rank-Broadley (awers)
5 POUNDS (Ag – średnica: 65 mm) / Emitent: Guernsey, producent: The Royal Mint,
materiał: srebro (Ag.925), średnica: 65 mm, waga: 155,53 g, nakład: 450 szt., stempel: lustrzany,
bok: ząbkowany, projekt: Michael Guilfoyle (rewers), Ian Rank-Broadley (awers)
10 POUNDS (Au) / Emitent: Guernsey, producent: The Royal Mint, materiał: złoto (Au.916),
średnica: 38,61 mm, waga: 39,94 g, nakład: 145 szt., stempel: lustrzany, bok: ząbkowany,
projekt: Michael Guilfoyle (rewers), Ian Rank-Broadley (awers)

    

– 50 PENCE (2014)

Emitent: Guernsey, producent: The Royal Mint, materiał: stal platerowana 24ct złotem,
średnica: 38,61 mm, waga: 28,28 g, nakład: 9950 szt., bok: ząbkowany,
projekt: Matthew Bonaccorsi (rewers), Ian Rank-Broadley (awers)

   

5 – JERSEY

– 50 PENCE (2014)

Emitent: Jersey, producent: The Royal Mint, materiał: stal platerowana 24ct złotem,
średnica: 38,61 mm, waga: 27 g, nakład: 29 500 szt., bok: ząbkowany,
projekt: Matthew Bonaccorsi (rewers), Ian Rank-Broadley (awers)

    

6 – KANADA

– 1 DOLLAR (2014)

Emitent: Kanada, producent: Royal Canadian Mint, materiał: srebro (Ag.999,9),
średnica: 36,07 mm, waga: 23,17 g, nakład: 20 000 szt. – stempel zwykły i 40 000 szt. – stempel lustrzany,
bok: ząbkowany, projekt: Bonnie Ross (rewers), Susanna Blunt (awers)

    

– 1 DOLLAR (2014)

Emitent: Kanada, producent: Royal Canadian Mint, materiał: srebro (Ag.999,9) + selektywne złocenie,
średnica: 36,07 mm, waga: 23,17 g, nakład: 25 000 szt., stempel: lustrzany, bok: ząbkowany,
rozprowadzane w komplecie z zestawem monet obiegowych bitych stemplem lustrzanym,
projekt: Bonnie Ross (rewers), Susanna Blunt (awers)

     

– 5 DOLLARS (2014)

Emitent: Kanada, producent: Royal Canadian Mint, materiał: srebro (Ag.999,9),
średnica: 36,07 mm, waga: 23,17 g, nakład: 10 000 szt. – stempel zwykły i b/d. – stempel lustrzany,
bok: ząbkowany, projekt: Scott Waters (rewers), Susanna Blunt (awers)

   

– 10 DOLLARS (2014)

Emitent: Kanada, producent: Royal Canadian Mint, materiał: srebro (Ag.999,9),
średnica: 34 mm, waga: 15,87 g, nakład: 40 000 szt., stempel: lustrzany, bok: ząbkowany,
projekt: Maskull Lasserre (rewers), Susanna Blunt (awers)

    

– 100 DOLLARS (2014)

Emitent: Kanada, producent: Royal Canadian Mint, materiał: srebro (Ag.999,9),
średnica: 76,2 mm, waga: 311,5 g, nakład: 1000 szt., stempel: lustrzany, bok: ząbkowany,
projekt: Yves Bérubé (rewers), Susanna Blunt (awers)

    

7 – MALTA

– 5 EURO / 10 EURO (2014)

5 EURO  / Emitent: Malta, producent: Royal Belgian Mint, materiał: miedzionikiel (CuNi),
średnica: 30 mm, waga: 10,5 g, nakład: 200 000 szt., stempel: zwykły, bok: ząbkowany,
projekt: Noel Galea Bason
10 EURO / Emitent: Malta, producent: Royal Belgian Mint, materiał: srebro (Ag.925) + tampondruk,
średnica: 37 mm, waga: 22,85 g, nakład: 5000 szt., stempel: lustrzany, bok: ząbkowany,
projekt: Noel Galea Bason

    

8 – NIUE ISLAND

– 1 DOLLAR (2014)

Emitent: Niue Island, producent: Mennica Polska S.A., materiał: srebro (Ag.999) + efekt kątowy,
średnica: 38,61 mm, waga: 17,5 g, nakład: 2014 szt., stempel: lustrzany, bok: gładki

  

– 10 DOLLARS (2014)

Emitent: Niue Island, materiał: srebro (Ag.999) koloryzowane, średnica: 65 mm,
waga: 155,5 g, nakład: 500 szt., stempel: lustrzany, bok: ząbkowany

    

– 100 DOLLARS (2014)

Emitent: Niue Island, materiał: złoto (Ag.999,9), średnica: 38,61 mm,
waga: 31,1 g, nakład: 150 szt., stempel: lustrzany, bok: ząbkowany

   

9 – NOWA ZELANDIA

– 1 DOLLAR (2014)

Emitent: Nowa Zelandia, producent: Royal Australian Mint, materiał: srebro (Ag.999,9),
średnica: 40 mm, waga: 31,1 g (1 troy oz), nakład: 2000 szt., stempel: lustrzany

   

– 1 DOLLAR (2014)

Emitent: Nowa Zelandia, producent: Royal Australian Mint, materiał: srebro (Ag.999,9),
średnica: 40 mm, waga: 31,1 g (1 troy oz), nakład: 1000 szt., stempel: lustrzany

    

– 10 DOLLARS (2014)

Emitent: Nowa Zelandia, producent: Royal Australian Mint, materiał: złoto (Au.999,9),
średnica: 21,69 mm, waga: 7,78 g (1/4 troy oz), nakład: 500 szt., stempel: lustrzany

    

10 – SALOMON ISLANDS

– 2 x 10 DOLLAR (2014)

Emitent: Salomon Islands, producent: Royal Australian Mint, materiał: srebro (Ag) koloryzowane,
średnica: 40 mm, waga: 25 g, nakład: po 5000 szt., stempel: lustrzany, bok: ząbkowany

    

11 – WIELKA BRYTANIA

– 2 POUNDS (2014)

2 POUNDS (12 g) / Emitent: Wielka Brytania, producent: The Royal Mint, materiał: srebro (Ag.925)
+ selektywne złocenie, średnica: 28,4 mm, waga: 12 g, nakład: 8014 szt., stempel: lustrzany,
bok: gładki, projekt: John Bergdahl (rewers), Ian Rank-Broadley (awers)
2 POUNDS (24 g) / Emitent: Wielka Brytania, producent: The Royal Mint, materiał: srebro (Ag.925)
+ selektywne złocenie, średnica: 28,4 mm, waga: 24 g, nakład: 4514 szt., stempel: lustrzany,
bok: gładki, projekt: John Bergdahl (rewers), Ian Rank-Broadley (awers)
2 POUNDS (Au.917) / Emitent: Wielka Brytania, producent: The Royal Mint, materiał: złoto (Au.917)
+ selektywne złocenie, średnica: 28,4 mm, waga: 15,97 g, nakład: 825 szt., stempel: lustrzany,
bok: gładki, projekt: John Bergdahl (rewers), Ian Rank-Broadley (awers)

    

– 6 x 5 POUNDS (2014)

Emitent: Wielka Brytania, producent: The Royal Mint, materiał: srebro (Ag.925), średnica: 38,61 mm,
waga: 28,28 g, nakład: 1914 kompletów,  stempel: lustrzany, bok: gładki,
projekt: kolejno - John Bergdahl, David Rowlands, David Lawrence, David Rowlands,
Edwina Ellis i David Cornell (rewersy), Ian Rank-Broadley (awers)

    

– 20 POUNDS (2014)

Emitent: Wielka Brytania, producent: The Royal Mint, materiał: srebro (Ag.999), średnica: 27 mm,
waga: 15,71 g, nakład: 250 000 szt., stempel: zwykły ulepszony, bok: gładki, projekt: John Bergdahl

    

– 10 POUNDS (2014)

10 POUNDS (Ag) / Emitent: Wielka Brytania, producent: The Royal Mint, materiał: srebro (Ag.999),
średnica: 65 mm, waga: 156,295 g, nakład: 1300 szt., stempel: lustrzany, bok: gładki, projekt: John Bergdahl
10 POUNDS (Au) / Emitent: Wielka Brytania, producent: The Royal Mint, materiał: srebro (Au.999),
średnica: 65 mm, waga: 156,295 g, nakład: 100 szt., stempel: lustrzany, bok: gładki, projekt: John Bergdahl

    

– 500 POUNDS / 1000 POUNDS (2014)

500 POUNDS (Ag) / Emitent: Wielka Brytania, producent: The Royal Mint, materiał: srebro (Ag.999),
średnica: 100 mm, waga: 1005 g, nakład: 430 szt., stempel: lustrzany, bok: gładki
1000 POUNDS (Au) / Emitent: Wielka Brytania, producent: The Royal Mint, materiał: srebro (Au.999),
średnica: 100 mm, waga: 1005 g, nakład: 25 szt., stempel: lustrzany, bok: gładki

  

12 – Żeton Mennicy Śląskiej Sp.z o.o. / 100. Rocznica wybuchu I Wojny Światowej

Emitent i producent: Mennica Śląska w Pszczynie, mosiądz pozłacany 24-karatowym złotem,
średnica: 30,9 mm, stempel: zwykły, bok: gładki, projekt: Monika Hochel

    

Autor: Józef Smurawa

Źródła:
- http://pl.wikipedia.org/
- http://portalwiedzy.onet.pl/
- „Repetytorium gimnazjalisty część humanistyczna”, Małgorzata Białek i Przemysław Kowalczyk, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2010
- http://sciaga.onet.pl/
- http://www.patriotycznykrakow.pl/
- http://stamps.nzpost.co.nz/
- http://www.mint.ca/
- http://www.royalmint.com/
- http://colnect.com/pl/
- http://www.downies.com/World-Coins/
- http://www.starshop-forum.de/
- Mennica Śląska Sp. z o.o.