Aukcja WCN numer 81

W dniu 18 listopada 2023 roku odbędzie się 81. Aukcja Warszawskiego Centrum Numizmatycznego. Aukcja rozpocznie się o godz. 10:00. Licytacja na żywo Novotel Warszawa Centrum ul. Marszałkowska 94/98 oraz w portalu OneBid . Składanie limitów online na stronie: https://wcn.onebid.pl/pl/auction/-/4295. WCN opublikowało katalog aukcyjny online pozycji, które znajdą się na najbliższej aukcji. Jak zwykle pojawi się wiele ciekawych monet, banknotów, medali i innych. Aukcja 81 - ilość pozycji: 649, wartość szacunkowa pozycji: 2 974 900 zł. Pełen katalog aukcji nr 81 jest dostępny TUTAJ.

          

Wybrane pozycje z katalogu aukcyjnego aukcji WCN nr 81:

3 – Macedonia, Filip II (359–336 pne) i następcy, Stater, (ok. 340–328 pne), Amfipolis; Awers: Głowa Apollina w wieńcu laurowym w prawo; Rewers: Jeździec w bidze w prawo, poniżej liść bluszczu, w odcinku ΦΙΛΙΠΠΟΥ; Le Rider Amphipolis II, tablica 76, poz. 74, SNG Cop. 523; złoto, 18.4 mm, 8.50 g; bardzo ładna moneta, z wyraźnym blaskiem menniczym.

Filip II wstąpił na tron Macedonii w 359 roku pne. W ciągu zaledwie kilku lat, posługując się dyplomacją, skrytobójstwami i siłą militarną, odparł zagrożenia zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne. Zjednoczył pod swoimi autokratycznymi rządami niewielkie państewka plemienne. Rozbudował armię i ulepszył taktykę walki, którą stosowała grecka piechota. W efekcie dysponował olbrzymią siłą bojową – mógł w krótkim czasie zmobilizować trzydziestotysięczną piechotę i znakomicie wyszkoloną, dwutysięczną jazdę. Armia macedońska znacznie przewyższała liczebnością i siłą bojową armię któregokolwiek z greckich polis. Tylko zjednoczone mogły przeciwstawić się Filipowi, zaś pojedynczo były bezsilne, dlatego Macedończycy zdobywali je jedno po drugim.
Ogniskiem oporu wobec Filipa były Ateny. Ateńczycy, wraz z kontyngentem beockim, starli się z armią macedońską pod Cheroneą w 338 roku pne. Siły obu stron były niemal równe, jednak dzięki lepszej taktyce, Filip odniósł całkowite zwycięstwo. Bitwa była tak zażarta, że elitarny Święty Zastęp Tebański został wybity w pień, a wedle przekazów zginęło ponad dwustu pięćdziesięciu doborowych hoplitów. Na korynckim kongresie pokojowym, w 337 roku pne, wszystkie greckie polis, z wyjątkiem Sparty, uznały zwierzchnictwo króla macedońskiego. Strony zawiązały Związek Koryncki, po czym zaczęły przygotowywać się do kampanii przeciwko Persji, którą poprowadził już syn Filipa, Aleksander III zwany Wielkim. Filip bowiem został zamordowany w przededniu wyprawy na wschód, w trakcie uroczystości weselnych swojej córki Kleopatry.

Stan – I-
Cena wywoławcza – 12 000 zł; estymacje: 15 000 PLN

                                  

50 – Helena (1194–1198) – wdowa po Kazimierzu Sprawiedliwym, Brakteat, (1194/5–1198), Kraków; Czteropłatkowa rozeta, + ALENA DVCTRI; Frynas P.Cra.2.1 (ER), Garbaczewski Ikonografia il. 566; srebro, 21.5 mm, 0.18 g; pęknięcia, zgięcia, wykruszenie części kołnierza i wału, ekstremalnie rzadki.

73 – Władysław Łokietek (1305–1333), Denar, (ok. 1320–1333), Kraków; Awers: Ukoronowana długowłosa głowa w prawo, + WLADISLAI ◦ DEI \ G ◦; Rewers: Tarcza z orłem, + ◦ REGIS ◦ POLONIE; BRP Łokietek 7, Frynas P.11.9 (ER), Kop. 323 (R*); srebro, 14.9 mm, 0.42 g; patyna, drugi znany egzemplarz, ekstremalnie rzadki.

Ten typ monety wcześniej znany był tylko z jednego egzemplarza, znacznie gorzej zachowanego. Pojawienie się (w 2000 roku) oferowanego egzemplarza pozwoliło poszerzyć wiedzę na temat tych monet. Wizerunek obecny na awersie, podobny do denara krakowskiego typu 6, wzorowany jest na portretach z denarów i oboli Andrzeja III węgierskiego (1290–1301). Pomimo, iż tam popiersie jest nieco inaczej wykonane i skierowane w lewo, to wyraźnie widać ten sam schemat przedstawieniowy. Utwierdza w tym fakt, iż Andrzej III był sojusznikiem Łokietka i mężem jego bratanicy Fenenny Siemomysłówny.
Wizerunek obecny na rewersie wyraźnie nawiązuje do przedstawień znanych z monet śląskich. Orzeł (bez korony), mimo iż nie ma przepaski na piersi, to ma ją na skrzydłach. Takie samo przedstawienie orła znane jest z kwartników Fbg 439/1106, łączonych przez Mariana Gumowskiego z księstwem wrocławskim, jednak bez konkretnego władcy (a co za tym idzie i chronologii). Drugą możliwością jest zaczerpnięcie wzoru z herbu mazowieckiego, przedstawionego na pieczęci Bolesława III (1336?–1351). Choć pieczęć jest nieco późniejsza od czasów panowania Łokietka, to podobnie mogła wyglądać pieczęć ojca Bolesława, Wacława płockiego (1313–1336). Stąd też, ustalenie dokładnej analogii, jeśli chodzi o pochodzenie rewersu wymaga dalszych, głębszych studiów.

Stan – II
Cena wywoławcza – 20 000 zł; estymacje: 25 000 PLN

                          

197 – Monety koronne, Dukat, 1654 AT, Poznań; Awers: Popiersie króla w koronie w prawo, IOAN CASI D G REX POL & SVE M D L R P; Rewers: Ukoronowana, pięciopolowa tarcza herbowa otoczona łańcuchem z Orderem Złotego Runa, po bokach inicjały A - T (Andrzeja Tymfa, dzierżawcy mennicy), MONETA AVRE R (godło herbu Wieniawa) EGN POLON 1654; Chełmiński nie posiadał, Dutkowski Złoto Wazów tom II K291 (R7–R8), Fr. 90, Frankiewicz 592, H.-Cz. 9781 (R7), Helbing 1911 (lot 1166, sprzedany za 280 marek), Kop. 1865 (R8), Kubicki nie posiadał, Kurp. (1649–1696) 619 (R8), Rappaport 1909 (lot 762, sprzedany za 270 marek), Tyszkiewicz 400 mk; złoto, 3.50 g; lekko gięty krążek, ekstremalnie rzadki typ monety.

Stan – II
Cena wywoławcza – 80 000 zł; estymacje: 100 000 PLN

                

198 – Monety koronne, Talar, 1649 AT, Kraków; Awers: Półpostać króla w ozdobnej zbroi, z jabłkiem i berłem królewskim w dłoniach, IOANNES CASIMIR DG (w ligaturze) REX POLON MAG DVX LIT RVS PRVS M S L; Rewers: Ukoronowana, pięciopolowa tarcza herbowa, po bokach litery G - P (inicjały zarządcy mennicy krakowskiej Gerharda Pyrami) i data 16 - 49, u dołu herb Sas w tarczy, SA SE CZ NEC NO - SVE CO VA H REX; Chełmiński 800, Davenport 4334, Dutkowski Talary 10 (R6–R7), Frankiewicz 606, H-Cz. 5207 (R5), Kop. 1807 (R5), Kubicki 1251, Kurp. (1649–1696) 541 (R5), Tyszkiewicz 100 mk; srebro, 28.35 g.

Typ monety nieco odmienny od talarów wybijanych przez ojca władcy, Zygmunta i brata Władysława. Zerwano bowiem z militarnym wizerunkiem władcy (miecz zastąpiony został berłem opartym o ramię króla, jako symbolem najwyższej monarszej godności) a król pokazany został niejako z oddali. Wydaje się jednak, że Janowi Kazimierzowi nie do końca odpowiadało takie ujęcie, zwane “rex armatus”. Pojawiło sie bowiem tylko trzykrotnie na monetach: na talarach i półtalarach koronnych z roku 1649 oraz na dwutalarówkach gdańskich z roku 1650.

Stan – III
Cena wywoławcza – 56 000 zł; estymacje: 70 000 PLN

                         

281 – Monety próbne, 100 złotych, 1925, Warszawa; Mikołaj Kopernik (projektu Stanisława Szukalskiego), PRÓBA – wariant z dużą średnicą (35 mm), na obrzeżu napis SALUS REIPUBLICAE SUPREMA LEX; Kop. 3032 (R5), Parchimowicz P167a, Berezowski 15 zł; srebro, 24.72 g; stemple lustrzane, stara patyna, bardzo rzadki typ monety, jedna z najbardziej okazałych i efektownych monet bitych w okresie II Rzeczypospolitej, niski nakład – jedynie 100 szt.

Stan – I/I-
Cena wywoławcza – 32 000 zł; estymacje: 40 000 PLN

                         

335 – Wołoczysk, 3 (grosze), 1777; Awers: Poziomy napis WOŁOCZYSK 1777, u góry dwie, a u dołu jedna pięcioramienna gwiazda, całość otoczona wieńcem z małymi listkami; Rewers: Nominał, po bokach pięcioramienne gwiazdki, całość otoczona wieńcem z małymi listkami; H-Cz. 8148 (R3), Sikorski - Pieniądz Zastępczy Majątków Ziemskich T.V s. 42–43; mosiądz, 1.08 g, resztki patyny.

Zastępcza moneta wsi Wołoczyska nad rzeką Zbrucz, w powiecie starokonstantynowskim (obecnie na Ukrainie w obwodzie chmielnickim), będącej własnością hrabiego Fryderyka Moszyńskiego.
Hrabia był synem Jana Kantego Moszyńskiego i Fryderyki Augusty (nieślubnej córki elektora saskiego na tronie polskim, Augusta II Mocnego i hrabiny Anny Konstancji Cosel). Ziemie wokół Wołoczyska zakupił w 1772 roku. Od początku inwestował w infrastrukturę wsi (budowle gospodarskie, kościół parafialny, założył nawet bank), a także wybudował murowany pałac. W roku 1775, w wyniku swoich działań, uzyskał od króla Stanisława Augusta Poniatowskiego przywilej organizacji sześciotygodniowych targów przed Zielonymi Świątkami.
Przystępując do konfederacji targowickiej stał się osobą znienawidzoną w Rzeczypospolitej. W czasie insurekcji kościuszkowskiej, 28 czerwca 1794 roku, rozjuszony tłum warszawski domagał się jego powieszenia, lecz dzięki interwencji Ignacego Wyssogoty Zakrzewskiego zdołał wyrwać się z okowów śmierci. Powrócił na swoje ziemie, a z upływem lat sprzedawał częściowo swe włości. Umarł bezpotomnie. Po jego śmierci majątek rodzinny przejął jego daleki krewny Ignacy Moszyński, a następnie jego syn, Piotr Moszyński. Sprawował on nad nim pieczę przez osiem kolejnych lat. W roku 1826 został aresztowany za działalność patriotyczną. Skazano go na zsyłkę sybirską. Ostatecznie swój majątek Moszyńscy sprzedali w 1860 roku.

Stan – II-
Cena wywoławcza – 400 zł; estymacje: 500 PLN

                  

350 – Karol Ferdynand Waza (1648–1655), 3 krajcary 1654, Opole; Awers: Popiersie biskupa w prawo, CAROLUS FERDIN D G PRINCEP P & S (odmiana napisowa nie notowana w katalogach); Rewers: Polsko-szwedzka tarcza herbowa, EPIS WRA & PLO (3) DUX OP & R; E.-M. 448 (R7), Folwarniak 85 (R6), F.u.S. 2940, H-Cz. 7592 (R6), Kop. 6469 (R7); jedyna moneta o nominale 3 krajcarów biskupa Karola Ferdynanda Wazy wybita w księstwie opolsko-raciborskim, wielka rzadkość, egzemplarz w bardzo ładnym stanie zachowania.

Po śmierci Władysława IV w posiadanie m.in. księstwa opolsko-raciborskiego wszedł jego przyrodni brat Jan Kazimierz. Przejmując tron Królestwa Polskiego, przekazał, w ramach ugody, wspomniane ziemie biskupowi wrocławskiemu i płockiemu – a prywatnie swojemu rodzonemu bratu – Karolowi Ferdynandowi w 1652 roku. Była to jedynie nagroda pocieszenia.
Zręczna polityka kanclerza wielkiego koronnego, Jerzego Ossolińskiego wraz ze sprzeciwem szlachty litewskiej (w szczególności po stronie rodu Radziwiłłów), zadecydowały o zwycięstwie Jana Kazimierza w wyborach elekcyjnych z 1648 roku.
Dla Jana Kazimierza wybijano w mennicy monety trzykrajcarowe z tytułem króla Polski, zaś dla Karola Ferdynanda z tytułem księcia polskiego i biskupa wrocławskiego.

Stan – II+
Cena wywoławcza – 4000 zł; estymacje: 5000 PLN

                            

362 – Publikacje polskie, Koziczyński Jerzy – Banknoty polskie / Polish Paper Money, Kolekcja Lucow, Tom III (1919–1939); Warszawa 2005; ISBN 839133614X; 264 strony; twarda oprawa w tłoczoną skórę ze złoceniami; format A4+; ilustracje i określenie rzadkości w tekście, bardzo rzadka i poszukiwana praca będąca opracowaniem trzeciej części największego zbioru banknotów polskich; przednia okładka z drobnymi zadarciami po lewej stronie, wnętrze w pięknym stanie, z wybarwieniem ozdobnym na boku grzbietu, oprawa wykonana na specjalne zamówienie Janusza Lucow przez Wydawnictwo Artystyczne Kurtiak i Ley.

Cena wywoławcza – 3200 zł; estymacje: 4000 PLN

                             

370 – Insurekcja Kościuszkowska (1794), 1.000 złotych polskich, 8.06.1794; seria A, numeracja 731, dobrze widoczny znak wodny J. Honig / Zoonen; Lucow 37 (R7) – ale w katalogu banknot bez znaku wodnego, Miłczak A7; złamania w poziomie, podlepki na nich, przybrudzenia i przebarwienia papieru, defekty papieru na górnym marginesie, banknot w dobrym stanie zachowania, ekstremalnie rzadki, legendarny nominał banknotów z okresu Insurekcji Kościuszkowskiej, z pełnym, napisowym elementem znaku wodnego J. Hoonig & Zoonen, rarytas wśród polskich banknotów, ozdoba największych kolekcji.

Targana konsekwencjami zawiązanej w 1792 roku konfederacji targowickiej Rzeczpospolita stanęła u progu upadku. Bankructwo ogłosiły największe, znajdujące się wówczas na jej terytorium banki. Trudna sytuacja, co i rusz wywoływana porachunkami frakcji politycznych, musiała wreszcie przynieść zmiany. Po drugim rozbiorze Polski dokonanym przez Rosję oraz Prusy, konspiratorzy rozpoczęli przygotowania do wybuchu powstania. 24 marca 1794 roku rozpoczęła się na polskich terenach insurekcja, zwana kościuszkowską. Aby ustabilizować sytuację pieniądza, Rada Najwyższa Narodowa – za namową dyktatora powstania Tadeusza Kościuszki – podjęła się reformy mającej wprowadzić na ziemie polskie papierowe banknoty.
Trudności nastręcza jednoznaczne wskazanie autora powstałej wówczas ustawy, choć najczęściej wymienia się nazwiska Andrzeja Kapostasa – członka Dyrekcji Biletów Skarbowych, czasami też Hugo Kołłątaja – jednego z twórców Konstytucji 3 maja.
Rada Najwyższa Narodowa dnia 8 czerwca 1794 roku uchwaliła powołanie Dyrekcji Biletów Skarbowych. Na łamach Gazety Warszawskiej tego samego dnia ukazała się wiadomość o emisji biletów skarbowych. Ustanowione nominały rozpoczynały się od 5 złotych, kończyły zaś na 1.000, a wielkość emisji określono na 60 milionów złotych polskich. Drukiem miała zająć się warszawska drukarnia Jana Abrahama Willinga. Realizacja produkcji spoczywała w rękach Dyrekcji Biletów Skarbowych urzędującej w pałacu Raczyńskich przy ulicy Długiej w Warszawie. Nadzór nad wykonaniem matryc miedziorytniczych sprawował drukarz Karol Michał Gröll. Papier do druku importowano z niderlandzkich wytwórni: J. Honig & Zoonen, Pieter de Vries & Comp., C & I Honig, D & C Blauw.
Bilety określonych nominałów podpisywali komisarze wyznaczani spośród kupców i urzędników miejskich. Na banknotach nominału 1.000 złotych widnieją podpisy Jana Klemensa Gaczkowskiego i Jana Kleka – kupców warszawskich oraz Antoniego Michałowskiego – rewizora komory Szuleckiej.
Karol Michał Gröll był projektantem Orła i Pogoni oraz symbolu wolności, na który składały się czapka frygijska, uzbrojenie Sankiulotów (biedoty, a zarazem najbardziej radykalnych uczestników rewolucji francuskiej), baszta, gromy ludów, łańcuchy, a także skrzydła wolności. Banknoty posiadały również znaki zabezpieczające przed ich fałszowaniem. Były nimi duże litery B i S (skrót od wyrażenia „bilet skarbowy”), a także – dodrukowywane w technice druku wypukłego – specjalne ramki: różne dla każdego z nominałów. Pomysłodawcą tych zabezpieczeń był wspominany już wcześniej Kapostas, a jego konsultantem i wykonawcą znany chemik Jan Fryderyk Zejdl.
Nie mniej ważnym z zabezpieczeń, był – tłoczony miedzy wspomnianymi wcześniej literami w dolnej części biletu – suchy stempel, na którym widnieje napis „Pieczęć Dyrekcji Biletów Skarbowych” a także hasło „Wolność Całość Niepodległość”.

Stan – III-
Cena wywoławcza – 120 000 zł; estymacje: 150 000 PLN

                  

375 – Insurekcja Kościuszkowska (1794), 1 złoty polski, 13.08.1794; litera H; Lucow 42 – ale nie notuje tej serii, Miłczak A10; podlepki na górnym marginesie, zaokrąglone rogi, ale mimo to ładnie zachowane, bardzo rzadki nominał.

Stan – II
Cena wywoławcza – 60 000 zł; estymacje: 75 000 PLN

                    

395 – Powstanie Styczniowe (1863–1864), Płyta do druku (matryca) strony głównej banknotu 50 złotych, 1863; trójpolowa tarcza z herbami Korony, Litwy i Rusi, zwieńczona koroną, poniżej napis MONETA NARODOWA POLSKA, po bokach matrycy nominał, u dołu w kartuszu trzech powstańców (piechur, dowódca, kosynier), poniżej napis FAŁSZERZE MONETY PODLEGAJĄ SUROWOŚCI PRAWA; cynk i brąz, 180 x 117 mm, 637.75 g; ekstremalnie rzadka.

Cena wywoławcza – 24 000 zł; estymacje: 30 000 PLN

                 

543 – Polska pod zaborami, Medal na pamiątkę 300. rocznicy śmierci Jana Kochanowskiego, 1884, projektował Juliusz Kossak, Kraków; Awers: Popiersie w prawo, niżej NAKŁ. M. KURNATOWSKI / 1530+1584, JAN - KOCHANOWSKI, całość w wieńcu; Rewers: Wieniec, w którym II / ZJAZD / HISTORYCZNO / LITERACKI / W / KRAKOWIE / 1884; Szyszko-Czyżak 124; srebro, 37.7 mm, 17.39 g; przetarty, ale bardzo ładnie zachowany.

Stan – I-
Cena wywoławcza – 1600 zł; estymacje: 2000 PLN

                          

548 – Księstwo Warszawskie (1807–1815), Krzyż Złoty Orderu Wojskowego Księstwa Warszawskiego (IV klasa), 1812; Krzyż kawalerski, na ramionach VIR - TUTI MILI / TARI, na środku krzyża obręcz z liści wawrzynu, wewnątrz której emaliowany na biało Orzeł trzymający berło i jabłko panowania, na stronie odwrotnej na ramionach krzyża litery S / A - R / P w emaliowanej obwódce, na środku krzyża obręcz z liści wawrzynu, wewnątrz której REX / ET / PATRIA / 1792, krzyż trzyczęściowy, mocowany na wstążkę; złoto, 33.8 x 41.2 mm, 16.52 g (ze wstążką); drobne wykruszenia emalii, bardzo ładnie zachowany.

Stan – I
Cena wywoławcza – 32 000 zł; estymacje: 40 000 PLN

                   

551 – Polska Rzeczpospolita Ludowa (1952–1989), Order Budowniczych Polski Ludowej, od 1952, Warszawa; Ośmiopromienna gwiazda, między promieniami kielichy kwiatu, zwrócone do środka orderu, w medalionie robotnik trzymający młot i sztandar, na stronie odwrotnej w medalionie litery PRL, order dwuczęściowy, mocowany na wstążkę, brak wstążki; Stela III.1.A (RRR); emalia, złoto, 48.9 x 52.5 mm, 84.60 g; ryski, drobne uszkodzenie emalii.

Stan – I/II
Cena wywoławcza – 17 600 zł; estymacje: 22 000 PLN

                       

572 – Elżbieta (1741–1761), Rubel, 1757 СПБ ЯI, Petersburg; portret carycy autorstwa Jacques-Antoine Dassier’a; Awers: Popiersie władczyni w prawo z ułożonym płaszczem, poniżej inicjały СПБ, legenda; Rewers: Ukoronowany dwugłowy Orzeł z berłem i jabłkiem panowania w pazurach, na piersi tarcza ze Świętym Jerzym, przy szponach Я - I, legenda; Bitkin 282 (R1), Diakov 433 (R2), GM nie posiadał, Uzdenikow 0893; moneta w pudełku NGC 6389032-006 z oceną AU DETAILS / OBV SCRATCHED, typ monety bardzo rzadko pojawiający się na światowych aukcjach.

Stan – II
Cena wywoławcza – 32 000 zł; estymacje: 40 000 PLN

                  

640 – STANY ZJEDNOCZONE AMERYKI (USA), 20 dolarów, 1910, Filadelfia; typ Saint Gaudens; Fr. 185, KM 131; złoto, ok. 33.44 g; piękna moneta w pudełku NGC 6631082-005 z oceną MS65, rzadkie w tym stanie zachowania.

Stan – I
Cena wywoławcza – 28 000 zł; estymacje: 35 000 PLN

                      

648 – Ferdynand III (1637–1657), Dukat, 1657 KB, Kremnica; Awers: Postać króla stojącego w prawo, trzymającego jabłko panowania oraz berło, po bokach oznaczenie mennicy K - B, FER III D G R I S - A CE HV B REX; Rewers: W wieńcu z promieni Maryja z Dzieciątkiem Jezus, AR AV DV BV MA MO CO TY 1657; Fr. 109, Herinek 289, Huszár 1216; złoto, 3.44 g; wyśmienicie zachowany.

Stan – I
Cena wywoławcza – 24 000 zł; estymacje: 30 000 PLN

               

Pełen katalog aukcyjny aukcji WCN nr 81 zobacz TUTAJ.

Autor: Józef Smurawa / Źródło: Warszawskie Centrum Numizmatyczne