Częstochowa - najważniejsze centrum pielgrzymkowe w Polsce
Częstochowa (ros. Ченстохова lub Ченстохов rzadko Ченстохово, niem. Tschenstochau lub Czenstochau, jid. טשענסטאָכאָוו; Czenstochow) – miasto na prawach powiatu w południowej Polsce, siedziba powiatu częstochowskiego. W latach 1975-1999 była stolicą województwa częstochowskiego. Po reformie administracyjnej w 1999 roku została włączona do województwa śląskiego. Stara Częstochowa była miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego. Częstochowa jest centralnym miastem aglomeracji częstochowskiej, a także największym ośrodkiem gospodarczym, kulturalnym i administracyjnym w subregionie północnym województwa śląskiego. W mieście znajduje się bazylika i klasztor na Jasnej Górze z uważanym przez część chrześcijan za cudowny obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej – główny ośrodek kultu maryjnego i pielgrzymowania w Polsce.
Częstochowa: Kamienica Kupiecka, parki podjasnogórskie, Jasna Góra,
Aleja Najświętszej Maryi Panny, zabytkowy ratusz – fotografia: WIKIPEDIA
Częstochowa położona jest nad rzeką Wartą, w trzech mezoregionach fizycznogeograficznych, należących do Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej i Wyżyny Woźnicko-Wieluńskiej. Jest to 12. miasto w Polsce pod względem zajmowanej powierzchni i 13. pod względem liczby ludności. Według danych z 31 grudnia 2012 miasto miało 234 472 mieszkańców.
W obrębie miasta dominują wysokości bezwzględne 250–270 metrów n.p.m. Na terenie miasta znajduje się kilka wzniesień o wysokościach od 280 do 300 metrów. Najwyższym wzgórzem jest Góra Ossona która ma wysokość 316,7 m n.p.m. Najniżej położonym punktem jest miejsce nad rzeką Wartą na wschód od Mirowa – 236 m n.p.m.
Panorama Częstochowy z wieży jasnogórskiej – fotografia: WIKIPEDIA
Istnieje kilka wersji pochodzenia nazwy miasta. Jedna wywodzi ją bezpośrednio od brzmienia nazwy złożonej z dwóch słów często oraz chować się. Nazwa Częstochowa miałaby powstać z powodu częstego chowania się widoku miasta wśród okolicznych wzgórz przed zbliżającymi się do miasta podróżnikami. Wywód ten zdecydowanie odrzucił Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wywodząc nazwę od imienia legendarnego założyciela Częstocha, którego imię w formie „Chestoch” pojawia się w gnieźnieńskiej bulli protekcyjnej papieża Innocentego II datowanej na 7 lipca 1136 i wystawionej w Pizie, w której zawarto pierwsze znane zapisy polskich nazw miejscowości i imion (por. imiona Częstobor, Częstogoj, Częstomir, Częstowoj). Pierwsza wzmianka o Częstochowie pochodzi z 1220 roku, z dokumentu biskupa krakowskiego Iwona Odrowąża, w którym miejscowość wymieniona jest jako Czanstochowa. Dokument wymienia także wsie. które stały się dzielnicami miasta: Mirów jako Myrow oraz Częstochówka-Parkitka jako Czanstochowka.
Nazwę miejscowości w zlatynizowanej staropolskiej formie Czanstochowa wymienia w latach (1470-1480) Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis. W księdze tej wymienia również jako osobne miejscowości obecne dzielnice miasta jak: Błeszno jako Bleyschno, Dźbów w formie Dzbow, Wrzosowiak w formie Wrzossowa, Kiedrzyn w formie Kyedrzin, Wyczerpy-Aniołów w formie Wyczyrpi, Gnaszyn-Kawodrza w formach Gwaschyn oraz Krowodrza, Grabówka w formie Grabowka, Częstochówka-Parkitka jako Czanstochowka. Miejscowości te w wyniku procesów urbanizacyjnych zostały wchłonięte przez miasto i stały się jego dzielnicami.
Częstochowa – Aleja Najświętszej Maryi Panny – deptak – fotografia: WIKIPEDIA
Najważniejsze daty w historii miasta:
- 1220 / pierwsza wzmianka z dokumentu biskupa krakowskiego Iwo Odrowąża;
- pomiędzy 1370 i 1377 / nadanie praw miejskich, dynamiczny rozwój w wieku XIV, któremu sprzyjało położenie na szlaku łączącym Małopolskę z Wielkopolską;
- 1370-1393 / miasto stanowiło lenno Władysława Opolczyka;
- XVI w. / kolejny okres rozwoju miasta w związku ze szczodrością króla Polski Zygmunta I, który nadał miastu liczne przywileje;
- 1625-30 / region dotknięty został zarazą;
- 1587 / wojsko pretendenta do korony królewskiej Maksymiliana III Habsburga złupiło miasto (ze względu na peryferyjne położenie klasztoru jasnogórskiego królowie z dynastii Wazów zdecydowali obwarować go nowoczesnymi fortyfikacjami typu holenderskiego z bastionami);
- 1665 / bitwa pod Częstochową, część rokoszu Lubomirskiego;
Bitwa pod Częstochową / Rokosz Lubomirskiego – ilustracja: WIKIPEDIA
Bitwa pod Częstochową – bitwa stoczona pod Częstochową 4 września 1665 roku jako jedno ze starć rokoszu Lubomirskiego, tj. walk pomiędzy szlacheckimi konfederatami popierającymi Jerzego Lubomirskiego a oddziałami litewskimi stojącymi po stronie króla Jana Kazimierza. Armia królewska została rozbita przez wielkopolskie oddziały pospolitego ruszenia i zbuntowanej części armii koronnej.
- 18 listopada 1655 / pod Jasną Górą znalazły się szwedzkie wojska, które zaczęły oblężenie klasztoru, w nocy z 26 na 27 grudnia wojska szwedzkie ostatecznie wycofały się spod twierdzy (w okresie potopu miasto zostało w znacznej części zniszczone i odbudowywało się długo i powoli;
- 27 lutego 1670 / w klasztorze na Jasnej Górze odbył się ślub polskiego króla Michała z arcyksiężniczką Eleonorą;
- 29 lutego 1768 / została zawiązana konfederacja barska, konfederaci zajęli twierdzę Jasna Góra, kierował nimi Kazimierz Pułaski;
- 1717 / klasztor otrzymał przywilej nadający Częstochówce prawa miejskie jako Nowa Częstochowa, nowe miasto zostało jednak zrujnowane w okresie konfederacji barskiej;
Kazimierz Pułaski i konfederaci barscy pod Częstochową, Józef Chełmoński – ilustracja: WIKIPEDIA
- po II rozbiorze Polski / obie miejscowości znalazły się w Prusach, po 1807 / w granicach Księstwa Warszawskiego, a od 1815 / w składzie Królestwa Polskiego;
- 1823 / plan połączenia miast, jego opracowaniem zajął się inżynier wojewódzki Jan Bernhard;
- 19 sierpnia 1826 / formalne połączenie obu miast;
- powstanie styczniowe / w okolicach miasta dochodziło do licznych potyczek oddziałów powstańczych z wojskami rosyjskimi;
- od lat 70. XIX wieku / rozwój przemysłu w mieście;
- 1909 / w mieście odbyła się Wielka Wystawa Rolniczo-Przemysłowa;
- I wojny światowa / Częstochowa została bez walk zajęta (3 sierpnia 1914) przez wojska niemieckie, w odróżnieniu od miasta Jasna Góra znalazła się od kwietnia 1915 r. pod okupacją katolickich Austro-Węgier;
- 1919 i 1937 / doszło w mieście do pogromów Żydów;
- okres dwudziestolecia międzywojennego / trwał dalszy rozwój miasta, jednak lokalny przemysł podupadł i rozwijał się w znacznie wolniejszym tempie;
- od 1925 / w Częstochowie mieściła się siedziba biskupstwa (od 1992 / arcybiskupstwa);
- II wojna światowa / Niemcy wkroczyli do miasta 3 września 1939 roku i już następnego dnia dokonali mordów, które do historii przeszły pod nazwą krwawego poniedziałku, 1941 / została utworzona dzielnica żydowska, którą rozpoczęto likwidować w 1942 roku wywożąc ludność do obozu zagłady w Treblince, od 1942 / utworzono wydzielona dzielnicę dla ludności niemieckiej; w czasie wojny i bezpośrednio po niej w rejonie Częstochowy działały silne oddziały partyzanckie niepodległościowego podziemia, po upadku powstania warszawskiego Częstochowa była stolicą Polskiego Państwa Podziemnego; 16 stycznia 1945 / wyzwolenie miasta;
- okres Polski Ludowej / szybka rozbudowa huty, która zyskała imię Bolesława Bieruta, spowodowała dynamiczny rozwój miasta; powołana została Wyższa Szkoła Inżynierska w Częstochowie, obecna Politechnika Częstochowska;
ISD Huta Częstochowa (w latach 1952–1989 huta nosiła imię Bolesława Bieruta) – fotografia: WIKIPEDIA
- w latach 1979, 1983, 1987, 1991, 1997 i 1999 / wizyty papieża Jana Pawła II w mieście; w 1991 roku JP II otrzymał klucz do bram miasta oraz tytuł honorowego obywatela, Częstochowa stała się pierwszym miastem na świecie, od którego przyjął takie wyróżnienie.
Najważniejsze zabytki i atrakcje turystyczne miasta:
- Aleja Najświętszej Maryi Panny – zespół zabytkowych kamienic;
- Jasna Góra – zespół klasztorny zakonu paulinów, największy i najbardziej znany zabytek Częstochowy;
- neogotycka archikatedra Świętej Rodziny – zbudowana w latach 1901-1927
- Parki podjasnogórskie i znajdujące się w nim ekspozycje Muzeum Częstochowskiego – Muzeum Górnictwa Rud Żelaza i inne;
- kościoły: bazylika archikatedralna Świętej Rodziny, św. Jakuba, św. Zygmunta (najstarszy w Częstochowie), św. Rocha i inne;
Bazylika archikatedralna Świętej Rodziny / Kościół św. Zygmunta – fotografie: WIKIPEDIA
Bazylika archikatedralna Świętej Rodziny w Częstochowie – neogotycka, trójnawowa świątynia rzymskokatolicka znajdująca się w Częstochowie przy ulicy Krakowskiej.
Jest jedną z największych w Polsce i w Europie, wybudowana na terenie dawnego cmentarza z lat 1825-1898. Wzniesiona w latach 1901–1927 według projektu Konstantego Wojciechowskiego.
Świątynia w 1925 roku stała się katedrą diecezji częstochowskiej, a od 1992 roku jest głównym kościołem archidiecezji częstochowskiej.
Fasada bazyliki zwrócona jest w stronę północną; przed nią znajduje się Plac Jana Pawła II (wcześniej Plac Katedralny). W Kaplicy Matki Boskiej Częstochowskiej znajduje się krypta biskupów częstochowskich.
Kościół św. Zygmunta w Częstochowie − zabytkowy kościół w częstochowskim Starym Mieście, przy pl. Ignacego Daszyńskiego.
Parafia św. Zygmunta powstała prawdopodobnie w XIV wieku. Kościół, w stylu gotyckim, murowany wzniesiono na początku wieku XV; składał się z prezbiterium, nawy głównej i wieży. Dokładna data budowy nie jest znana, kościół występuje w dokumentach archiwalnych parafii z 1474 roku jako istniejący od dawna, co czyni go najstarszą świątynią częstochowską. W XVII wieku Grzegorz Otwinowski ufundował, zbudowane w latach 1625-1643, kaplicę św. Grzegorza od strony południowej i św. Anny od północy oraz zakrystię; tę ostatnią zburzono w XIX wieku. W połowie XVII wieku wzniesiono obok kościoła murowany klasztor, w drugiej połowie XVIII wieku przekształcono kościół w budowlę trójnawową. W 1783 roku wybudowano fasadę z dwiema wieżami. Dawny klasztor pełni obecnie funkcję plebanii, do dziś nie zachowała się natomiast dzwonnica. W 1474 roku biskup krakowski Jan Rzeszowski przekazał zarządzanie parafią paulinom, którzy pełnili tę funkcję do 1866 roku.
- Cerkiew Częstochowskiej Ikony Matki Bożej przy ul. Kopernika;
- Ulica 7 Kamienic z XIX-wieczną zabudową;
- Ulica Wieluńska z XVIII i XIX-wieczną zabudową;
- Ratusz w Częstochowie – XIX-wieczny klasycystyczny;
Częstochowa, ratusz obecnie siedziba Muzeum Częstochowskiego – fotografia: WIKIPEDIA
Ratusz w Częstochowie − ratusz w Śródmieściu Częstochowy, przy placu Władysława Biegańskiego, klasycystyczny, wzniesiony w latach 1828–1836 według projektu Franciszka Reinsteina, przebudowany w 1908 roku; wpisany do rejestru zabytków w 1960 roku.
- Stary Rynek – rynek Starego Miasta z kamienicami;
- Muzeum Produkcji Zapałek w Częstochowie – zabytkowa fabryka zapałek;
- Pałacyk Hantkego w Częstochowie – neobarokowa willa;
- układ urbanistyczny Częstochówki (ul. Wieluńska, Rynek Wieluński, ul. św. Barbary);
- Muzeum Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej;
- Muzeum Haliny Poświatowskiej;
- Dom Władysława Biegańskiego;
- Rezerwat archeologiczny kultury łużyckiej w dzielnicy Raków - unikatowy rezerwat archeologiczny.
Rezerwat archeologiczny kultury łużyckiej w Częstochowie - cmentarzysko odkryto w 1955 roku w związku z pracami budowlano-ziemnymi, prowadzonymi przy budowie trasy tramwajowej i wiaduktu przy Alei Pokoju w dzielnicy Raków. Jest to trwale zakonserwowane cmentarzysko z wczesnej epoki żelaza (750-550 lat p.n.e.) o powierzchni blisko 100 m², z charakterystycznym rzędowym układem grobów, zarówno ciałopalnych, jak i szkieletowych, które przykrywano kawałkami wapienia i granitu. W grobach szkieletowych zmarłych chowano w postaci wyprostowanej, z głowami skierowanymi na południe.
Fragment wystawy w rezerwacie archeologicznym kultury łużyckiej w Częstochowie – fotografia: WIKIPEDIA
W Częstochowie funkcjonują liczne muzea, Filharmonia Częstochowska im. Bronisława Hubermana oraz Teatr im. Adama Mickiewicza.
Filharmonia Częstochowska im. Bronisława Hubermana / Teatr im. Adama Mickiewicza
– fotografie: WIKIPEDIA
Muzeum Monet i Medali Jana Pawła II w Częstochowie
Muzeum Monet i Medali Jana Pawła II jest votum ofiarowanym Królowej Polski w podziękowaniu za dar zdrowia po przebytym udarze szefa firmy i hołdem złożonym najwybitniejszemu z Polaków - Karolowi Wojtyle - Papieżowi, który z radością przybywał jako pielgrzym do Naszej Jasnogórskiej Pani.
Utrwalenie wizerunku Jana Pawła II na monetach i medalach to sposób na uwiecznienie jego wielkiego dokonania w dziele pojednania ludzi na całym świecie oraz przekazania tej spuścizny przyszłym pokoleniom. Powstanie Muzeum w Częstochowie jest symboliczne i nawiązuje do wspaniałej tradycji pielgrzymowania, z jakiej Częstochowa słynie na całym świecie.
Muzeum mieści się w nowoczesnym budynku firmy President Electronics Poland, wyposażonym według najwyższych standardów. Usytuowane jest w bezpośredniej bliskości drogi krajowej DK 1. Odległość do oddalonej o 5 km Jasnej Góry pokonamy autem w 10 minut. Ogromny parking jest w stanie pomieścić dziesiątki autokarów i setki pojazdów osobowych. W budynku funkcjonuje kawiarnia, sklep z pamiątkami i numizmatami, inne niezbędne wyposażenie do funkcjonowania tego rodzaju obiektu oraz scena muzyczna z profesjonalnym nagłośnieniem i oświetleniem.
Szczególnie ważną rolę w Muzeum odgrywa sposób ekspozycji zbiorów. Miłe zaskoczenie stanowi niekonwencjonalne oświetlenie kolekcji składające się z ponad trzydziestu ośmiu tysięcy punktów świetlnych. Do prezentacji eksponatów wykorzystano najnowocześniejsze środki audiowizualne, mające na celu podniesienie atrakcyjności zwiedzania i przybliżenie tego szczególnego rodzaju dzieł sztuki.
Przygotowania do otwarcia Muzeum trwały zaledwie 11 miesięcy - od zrodzenia się pomysłu do jego realizacji. Znawcy tematu rozpoznają wśród prezentowanych monet i medali kolekcję Pana Wojciecha Grabowskiego, który jeszcze do niedawna był jej właścicielem. Pan Wojciech zaprezentował ją w Londynie podczas wizyty Jana Pawła II, a także w roku 2006 na Zamku Królewskim w Warszawie, w pierwszą rocznicę śmierci naszego Papieża.
Obecnie prezentowana kolekcja zawiera ponad 7000 eksponatów.
Numizmaty związane z miastem Częstochowa
– 2 ZŁOTE (2009) / Częstochowa – Jasna Góra (Seria: Miasta w Polsce)
Emitent: Narodowy Bank Polski; Mennica Polska S.A. - Warszawa; emisja: 21.09.2009 r.;
materiał: GOLDEN NORDIC (CuAl5Zn5Sn1); średnica: 27 mm; masa: 8,15 g; nakład: 1 100 000 szt.,
projekt: Ewa Tyc-Karpińska (awers), Andrzej Nowakowski (rewers)
Jasna Góra (łac. Mons Clara) – sanktuarium, zespół klasztorny zakonu paulinów w Częstochowie, położony na wzgórzu Jasna Góra, którego nazwa pochodzi od nazwy klasztoru.
Jasna Góra jest jednym z ważniejszych miejsc kultu maryjnego i od setek lat, najważniejszym centrum pielgrzymkowym w Polsce. Na Jasnej Górze znajduje się obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, oraz zbiór wielu innych dzieł sztuki, najczęściej sakralnej, stanowiących w większości dary wotywne wiernych.
Jasnogórski Cudowny obraz Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej jest otoczony szczególnym kultem wśród wiernych Kościoła rzymskokatolickiego oraz prawosławnego, uważany za cudowny. Współcześnie jest jednym z najlepiej rozpoznawanych symboli Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce. W świątyni częstochowskiego klasztoru przechowywana jest szczególna księga, w której poświadczone jest mnóstwo cudów dokonanych przed cudownym obrazem.
– 2 ZŁOTE (2005) / 350-lecie obrony Jasnej Góry
Emitent: Narodowy Bank Polski; Mennica Polska S.A. - Warszawa; emisja: 24.08.2005 r.;
materiał: GOLDEN NORDIC (CuAl5Zn5Sn1); średnica: 27 mm; masa: 8,15 g; nakład: 1 000 000 szt.,
projekt: Ewa Tyc-Karpińska
– 20 ZŁOTYCH (2005) / 350-lecie obrony Jasnej Góry
Emitent: Narodowy Bank Polski; Mennica Polska S.A. - Warszawa; emisja: 24.08.2005 r.;
materiał: srebro (Ag.925); średnica: 38,61 mm; masa: 28,28 g; nakład: 69 000 szt.,
projekt: Ewa Tyc-Karpińska
Oblężenie Jasnej Góry miało miejsce w czasie potopu szwedzkiego w okresie 18 listopada - 27 grudnia 1655 roku.
Obrona Jasnej Góry na obrazie Januarego Suchodolskiego – ilustracja: WIKIPEDIA
Około roku 1655 powstał w Szwecji plan uderzenia na Rzeczpospolitą Polską. Dnia 21 lipca tegoż roku wojska szwedzkie wkroczyły w granice Polski, zajmując szybko Warszawę, Poznań i Kraków. Podzielona szlachta nie chciała walczyć i w konsekwencji cały kraj znalazł się pod panowaniem szwedzkim. 18 listopada 1655 roku licząca trzy tysiące żołnierzy armia generała Millera stanęła pod murami Jasnej Góry, żądając natychmiastowego poddania twierdzy.
Szwedzi podjęli próbę opanowania klasztoru i sanktuarium już od 8 listopada. Były to jednak próby nieudane, co skłoniło Szwedów do rozpoczęcia oblężenia (trwającego od 18 listopada 1655 roku aż do nocy z 26 na 27 grudnia). Siły polskie były nieporównywalnie mniejsze w stosunku do żołnierzy szwedzkich. Liczyły one 170 żołnierzy, 20 szlachciców i 70 zakonników.
W połowie grudnia Szwedzi rozpoczęli straszliwy ogień,. Podczas tego ostrzały poczęły się szkody w budynkach i na murach. Po krótkiej chwili ozwały się jęki rannych. Ogień siał wiele zniszczeń i rannych. jednak Około południa ogień ustał. W sobotę jedna ze szwedzkich wielkich armat została uszkodzona dzięki celnemu strzałowi polskich obrońców. Walki trwały jeszcze kilka dni, ale już były mniej zacięte, ponieważ Szwedzi zaczęli trącić nadzieje na zwycięstwo, które ostatecznie odnieśli rycerze broniący klasztoru pod dowództwem o. Augustyna Kordeckiego.
Triumf obrońców Jasnej Góry przypisano nie tyle sprawności załogi i wytrzymałości murów, co wstawiennictwu i opiece samej Matki Bożej. osłaniającej wybrane przez siebie miejsce. Kraj wówczas poderwał się do walki i szala zwycięstwa przechyliła się na stronę polską. Wdzięczny król Jan Kazimierz 1 kwietnia 1656 roku w uroczystym ślubowaniu w katedrze lwowskiej oddał kraj pod władzę Matki Bożej, obierając Ją za Patronkę i Królową państwa. Od tego momentu rządy nad katolicką Polską sprawuje Najświętsza Dziewica Maryja, a Jasna Góra jest symbolem wolności narodowej i religijnej.
– 2 ZŁOTE (2011) / 300-lecie Pielgrzymki Warszawskiej na Jasną Górę
Emitent: Narodowy Bank Polski; Mennica Polska S.A. - Warszawa; emisja: 01.08.2011 r.;
materiał: GOLDEN NORDIC (CuAl5Zn5Sn1); średnica: 27 mm; masa: 8,15 g; nakład: 850 000 szt.,
projekt: Ewa Tyc-Karpińska (awers), Dominika Karpińska-Kopiec (rewers)
Warszawska Pielgrzymka Piesza – najbardziej znana i najliczniejsza piesza pielgrzymka do sanktuarium na Jasnej Górze. Wyrusza 6 sierpnia z kościoła św. Ducha i po pokonaniu 243 km 14 sierpnia wchodzi do Częstochowy. 15 sierpnia odbywają się uroczystości z udziałem wszystkich pielgrzymek.
Biorą w niej udział mieszkańcy Warszawy i okolic. Zazwyczaj uczestniczy w niej najliczniejsza grupa pątników spośród wszystkich pielgrzymek w kraju (8,5 tys. w 2005 roku), mimo że z Warszawy wyrusza także kilka odrębnych pielgrzymek. Przemierza swój szlak od 1711. Od samego początku trasa przemarszu pozostaje niezmienna. Pierwsza pielgrzymka warszawska wyruszyła jako wyraz podzięki po ustąpieniu epidemii dżumy. Początkowo prowadzona była przez Rzemieślnicze Bractwo Pięciorańskie, później przekształcone w Towarzystwo Pątnicze.
W 1792 roku wymordowana przez wojsko rosyjskie, co upamiętnia pomnik nad mogiłą pomordowanych znajdującą się w pobliżu wsi Krasice, ok. dnia drogi od Częstochowy. W 1920 roku, ze względu na sytuację na przedpolach Warszawy oraz rygory stanu oblężenia, oficjalnie pielgrzymka nie odbyła się. Jest to jednak informacja nieprawdziwa, gdyż pielgrzymi wyruszyli również i w tym roku, jednak, ze względu na sytuację w kraju, pielgrzymka była tajna i udało się w nią niewiele osób, które przemykały się ukradkiem w kierunku Jasnej Góry.
– Żeton - Jubileusz 20.lecia Diecezji Rzeszowskiej oraz 35.lecia Rzeszowskiej Pieszej Pielgrzymki na Jasną Górę
Emitent: Mennica Polska S.A. - Warszawa / Radio VIA - Rzeszów; producent: Mennica Polska S.A.;
emisja: 2012 r., ; materiał: mosiądz; stempel: zwykły; średnica: 27 mm; masa: 8,4 g; nakład: 5000 szt.
– 2 DOLLARS (PALAU - 2012) / Jasna Góra (Jan Paweł II - Złota Róża)
Emitent: Federal Reserve System; materiał: srebro (Ag.925) + selektywne złocenie;
średnica: 38,61 mm; masa: 14,14 g; nakład: 1000 szt., projekt: NumisCollect
– 10 DOLLARS (SIERRA LEONE - 2009) / Klasztor Jasna Góra
Emitent: Republic of Sierra Leone; producent: Mennica Pobjoy, Surrey, Wielka Brytania,
materiał: srebro (Ag) + fiolka z wodą święconą z Jasnej Góry; średnica: 38,61 mm; masa: 31,1 g;
nakład: 10 000 szt., projekt: NumisCollect
– 100 DOLLARS NZD (NIUE ISLAND – 2014) - Jan Paweł II Maximus
Emitent: Niue Island; producent: Mennica Polska S.A. - Warszawa, wyłączny partner emisji:
Muzeum Monet i Medali Jana Pawła II w Częstochowie, mecenas emisji: Mennica Papieska
i Tresorea Polska, materiał: srebro (Ag.999,9), ekskluzywne wykończenie: 27 diamentów,
waga: 100 oz czyli ponad 3 kg, wymiary: 130 x 100 x 33 mm, stempel: lustrzany, techniki mennicze:
selektywne złocenia (24 karaty Au), nakład: ściśle limitowany: 99 szt. (w Polsce dostępnych tylko
55 egzemplarzy), numeracja na rancie monety w formie: 01/99 itd., certyfikat: Notarialny Certyfikat
Autentyczności, data emisji: 27 kwietnia 2014 r.
Wyemitowano również wersję monety o nominale 10 DOLLARS i wadze 10 uncji.
W tle rewersu monety Klasztor Jasnogórski wraz z Matką Boską Jasnogórską z lewej strony i witrażem z Janem Pawłem II z prawej - również z Bazyliki Jasnogórskiej.
– 2014 DOLLARS NZD (NIUE ISLAND – 2014) - Ioannes Paulus II Electrum
Emitent: Niue Island; producent: Mennica Polska S.A. - Warszawa, wyłączny partner emisji:
Muzeum Monet i Medali Jana Pawła II w Częstochowie, mecenas emisji: Mennica Papieska
i Tresorea Polska, materiał: złoto (Au.999,9), ekskluzywne wykończenie: 27 diamentów
+ bursztynowy medalion o średnicy 27 mm (każdy z 27 egzemplarzy jest praktycznie inny)
wykonany przez światowego artystę bursztynu – Mariusza Drapikowskiego, waga: 12 oz, wymiary:
100 x 70 mm (moneta w kształcie Polski), stempel: lustrzany, nakład: ściśle limitowany - 27 szt.
(w Polsce dostępnych tylko 15 egzemplarzy), numeracja na rancie monety w formie: 01/27 itd., certyfikat:
Notarialny Certyfikat Autentyczności, data emisji: 27 kwietnia 2014 r.
– 1 FLOREK / Częstochowa - OGÓLNOPOLSKA PIELGRZYMKA STRAŻAKÓW na Jasną Górę 24.04.2010 r.
1 FLOREK (mosiądz) / Emitent i producent: Mennica Jurajska; emisja: kwiecień 2010 r.;
materiał: mosiądz; stempel: zwykły; średnica: 27 mm; nakład: 500 szt.
1 FLOREK (bimetal) / Emitent i producent: Mennica Jurajska; emisja: kwiecień 2010 r.;
materiał: bimetal (otok - mosiądz, rdzeń - mosiądz wysokoniklowy); stempel: zwykły;
średnica: 27 mm; waga: 9,4 g, nakład: 150 szt.
– 20 PIELGRZYMÓW (2011) / Jasna Góra – Częstochowa
Emitent: Mennica Łebska, producent: Mennica Łebska - Łeba,
czas obowiązywania: 2011-05-01 - 2011-08-31, materiał: miedzionikiel (CuNi),
średnica: 32 mm, nakład: 2500 szt.
– Żetony turystyczne / CZĘSTOCHOWA (Jasna Góra, kościół św. Andrzeja)
Emitent i producent: GYGES ARD, projekt: Robert Anders (AR), WZÓR PRZYSZŁEJ MONETY ZASTĘPCZEJ,
materiał: miedź patynowana / miedź srebrzona oksydowana,
Średnica: 32 mm / Grubość: 2 mm, waga: 14 g / nakład: po 10 szt. / rok emisji - 2008 r.
– 4 CZĘSTOCHY (2009) / 100-Lecie WYSTAWY PRZEMYSŁU I ROLNICTWA
Emitent: Urząd Miejski w Częstochowie; producent: Mennica Polska S.A.; czas obowiązywania:
2009-08-28 - 2009-10-29; materiał: mosiądz; stempel: zwykły; średnica: 27 mm; masa: 8,4 g;
nakład: 40 000 szt., projekt: Piotr Gorol
– 40 CZĘSTOCHÓW (2009) / 100-Lecie WYSTAWY PRZEMYSŁU I ROLNICTWA
Emitent: Urząd Miejski w Częstochowie; producent: Mennica Polska S.A.; czas obowiązywania:
2009-08-28 - 2009-10-29; materiał: srebro (Ag.500); stempel: zwykły; średnica: 32 mm;
masa: 14,14 g; nakład: 800 szt., projekt: Piotr Gorol
Zgodnie z wolą włodarzy Częstochowy dukaty te zostały nazwane „Częstochami”. W ten sposób nawiązują do legendy o rycerzu Częstochu, który żył w czasach Bolesława Krzywoustego, a jego imię znalazło się w dokumencie papieża Innocentego II z 1136 roku. Chociaż pierwsza wzmianka o Częstochowie pojawiła się w dokumentach kościelnych dopiero 100 lat później, legenda głosi, że Częstoch to ojciec założyciel miasta.
Nie tylko nazwa dukatów wiążę się z lokalną historią. Rewers nawiązuje do Wystawy Przemysłu i Rolnictwa z 1909 roku, która odbyła się właśnie w Częstochowie. Nazywana Częstochowskim Expo 1909 wystawa była gigantyczną, jak na ówczesne czasy, prezentacją osiągnięć społeczno-gospodarczym ziem zaboru rosyjskiego. Warto dodać, że na przełomie XIX i XX wieku w Częstochowie działało ok. 60 dużych zakładów przemysłowych, a miasto było potentatem w zakresie przetwórstwa juty, wyrobu galanterii i zabawek. Przodowało także we wdrażaniu nowoczesnych technologii, takich jak pierwsze na ziemiach polskich przetwórstwo celuloidu czy nowatorskie rozwiązania energetyczne oraz architektoniczno-budowlane, np. związane ze wzniesieniem Wieży Jasnogórskiej, banku przy ul. Piłsudskiego i szpitala żydowskiego. Na awersie dukatów umieszczono herb miasta oraz informacje o dacie zakończenia emisji.
– 8 DUKAT (2010) / FABRYKA ZAPAŁEK w Częstochowie (Seria: SZLAK ZABYTKÓW TECHNIKI WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO)
Patronat honorowy emisji: Prezydent Miasta Częstochowa; producent: Mennica Polska S.A.;
czas obowiązywania: 2010-08-25 - 2010-09-30; materiał: bimetal: otok miedzionikiel, rdzeń: mosiądz;
stempel: zwykły; średnica: 27 mm; masa: 9 g; nakład: 10 000 szt., projekt: Zbigniew Stasik
– 80 DUKAT (2010) / FABRYKA ZAPAŁEK w Częstochowie (Seria: SZLAK ZABYTKÓW TECHNIKI WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO)
Patronat honorowy emisji: Prezydent Miasta Częstochowa; producent: Mennica Polska S.A.;
czas obowiązywania: 2010-08-25 - 2010-09-30; materiał: srebro (Ag.500); stempel: lustrzany;
średnica: 38,61 mm; masa: 20 g; nakład: 500 szt., projekt: Zbigniew Stasik
W czynnych do dziś Zakładach Przemysłu Zapałczanego w Częstochowie, założonych w l. 1880-82 przez Karola von Gehliga i Juliana Hucha, urządzono jedyne w Polsce MUZEUM PRODUKCJI ZAPAŁEK. Powstało ono w 2002 roku, jest jedną tego typu placówką w Europie. Jego główną atrakcją jest pracująca zabytkowa linia technologiczna produkcji zapałek z lat 30. XX w. Istnieje także możliwość zwiedzania muzeum po godzinach pracy zakładu produkcyjnego - po wcześniejszym uzgodnieniu.
Produktem, który jest szeroko znany na rynku są zapałki standardowe „BLACK CAT”, od lat stanowiące gwarancję wysokich walorów użytkowych naszych produktów, jak również będące szyldem naszej firmy. Szeroka gamma produkowanych przez nas zapałek to wielki atut naszej firmy. Wśród naszych produktów znajdziecie Państwo nie tylko zapałki standardowe, ale również zapałki gospodarcze, kominkowe oraz zapalacze grillowe. Zapałki to nie tylko towar użytkowy, ale również znakomity nośnik reklamy. Wychodząc naprzeciw zapotrzebowaniu rynku, produkujemy również zapałki reklamowe.
– 1 MEDALIK (2011) / 90-LECIE RKS RAKÓW CZĘSTOCHOWA
Emitent i producent: Mennica Jurajska; emisja: 8 lipiec 2011 r.;
materiał: bimetal (otok - mosiądz, rdzeń - mosiądz wysokoniklowy); stempel: zwykły;
średnica: 27 mm; waga: 9,4 g, nakład: 500 szt.
RKS Raków Częstochowa – klub sportowy z Częstochowy założony w 1921 pod nazwą Racovia. Jego nazwa pochodzi od dzielnicy Raków, gdzie znajduje się siedziba klubu.
Miejski Stadion Piłkarski RAKÓW w Częstochowie – fotografia: http://rksrakow.pl/
– 1 JUBILEUSZOWA (2012) / 90 lat Klubu Sport Victoria Częstochowa
Emitent i producent: Mennica Jurajska; emisja: 2012 r.;
materiał: bimetal (otok - mosiądz, rdzeń - mosiądz wysokoniklowy); stempel: zwykły;
średnica: 27 mm; waga: 9,4 g, nakład: 450 szt.
Victoria Częstochowa – polski klub sportowy, posiadający obecnie dwie sekcje sportowe a mianowicie założoną w roku 1922 sekcję piłki nożnej oraz powstałą w roku 1926 sekcję tenisa ziemnego. Aktualnie piłkarze drużyny seniorów reprezentują klub w rozgrywkach III ligi śląskiej. Klub prowadzi również szkolenie w 6 grupach młodzieżowych w różnych kategoriach wiekowych.
Stadion znajduje się w Częstochowie przy ul. Krakowskiej 80. Jego pojemność wynosi około 1500 miejsc.
– City of Częstochowa (Pamiątkowy żeton w formie monety)
Emitent i producent: Mennica Jurajska; emisja: 2012 r.;
materiał: bimetal (otok - mosiądz, rdzeń - mosiądz wysokoniklowy); stempel: zwykły;
średnica: 32 mm; waga: 13 g, nakład: 500 szt.
– 10 FINAŁKÓW / SZTAB CZĘSTOCHOWA – WOŚP
10 FINAŁKÓW to żetony emitowane w latach 2011, 2012, 2013 i 2014 z okazji kolejnych finałów WOŚP.
Emitent i producent: Mennica Jurajska; emisja: 2011-2014 r.;
materiał: bimetal (otok - mosiądz, rdzeń - mosiądz wysokoniklowy); stempel: zwykły;
średnica: 27 mm; waga: 9,4 g, nakład: po 2000 szt., projekt: Marta Szkiel
– PANORAMY POLSKICH MIAST / CZĘSTOCHOWA (SZTABKA LOKACYJNA)
Mennica: PAMP; projekt: Rusłanka Nowakowska rok emisji: 2008/2009; stempel: lustrzany,
materiał: srebro (Ag.999); wymiary: 27 x 43 x 2,5 mm; waga: 1 uncja
– Moneta zastępcza spółdzielni wojskowej / 1 złoty, 7 Pułk Artylerii Lekkiej, Częstochowa (Materiał: mosiądz)
7 Pułk Artylerii Lekkiej (7 pal) - oddział artylerii lekkiej Wojska Polskiego II RP.
Pułk stacjonował w garnizonie Częstochowa, w Koszarach „Zacisze” (obecnie część dzielnicy Stradom). Pułk rozformowany został we wrześniu 1939 roku.
– Przykłady częstochowskich bonów zastępczych funkcjonujących wmieście / emisja 1914
– Medal - Jasna Góra / Częstochowa, wybity na 600-lecie obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej
Materiał: srebro (Ag.998), waga: 27.28 g, stempel: lustrzany
– Medal / Joannes Paulus II Pont Max - O.L. Czestochowa Ora Pro Nobis on sale on Delcampe (średnica: 35 mm, bok: ząbkowany)
– Numizmat z kolekcji ZŁOTA KOLEKCJA WIZERUNKÓW MARYJNYCH / Matka Boża Częstochowska - Sanktuarium Matki Boskiej Częstochowskiej w Częstochowie
Numizmat platerowany 24-karatowym złotem, emitent: wydawnictwo „Edipresse”,
producent: Mennica Polska S.A., emisja: 2012 r.
– Żeton pamiątkowy 20 MARYJNYCH z serii SANKTUARIA MARYJNE W POLSCE
Emitent i producent: GYGES ARD, projekt: Robert Anders (AR), materiał - mosiądz, średnica - 32 mm
– numizmaty wybito w kilku różnych wersjach, ciekawym elementem jest - MINIATUROWA RYCINA
WIZERUNKU MATKI BOŻEJ WYKONANA W CIENIUTKIEJ (0,2 MM) BLASZCE MOSIĘŻNEJ, emisja: 2012 r.
Autor: Józef Smurawa
Źródła:
- http://pl.wikipedia.org/
- http://www.jasnagora.pl/pl
- http://portalwiedzy.onet.pl/
- http://www.jp2muzeum.pl/
- http://www.sciaga.pl/
- NBP
- Mennica Polska S.A.
- Urząd Miasta Częstochowy
- http://rksrakow.pl/
- Mennica Jurajska
- Mennica Łebska
- GYGES ARD
- WCN
