Elbląg - najniżej położone miasto w Polsce

Elbląg (łac. Elbinga, Elbingus, niem. Elbing, prus. Elbings, rus. Эльблонг) – miasto na prawach powiatu w województwie warmińsko-mazurskim, siedziba władz powiatu elbląskiego i gminy wiejskiej Elbląg, ale miasto nie wchodzi w ich skład, stanowiąc odrębną jednostkę samorządu terytorialnego. Od 1992 roku stolica diecezji elbląskiej. Najstarsze miasto w województwie, jedno z najstarszych w Polsce (rok założenia 1237, prawa miejskie 1246). Miasto posiadało prawo do czynnego uczestnictwie w akcie wyboru króla. Także najniżej położone miasto w Polsce. Leży u ujścia rzeki Elbląg do Zalewu Wiślanego. Według danych z 30 czerwca 2012 roku ma 123 977 mieszkańców.

Panorama Elbląga z wieży Katedry św. Mikołaja – fotografia: WIKIPEDIA

Nazwa Elbląg pochodzi od rzeki Ilfing (dzisiaj rzeka Elbląg), nazwaną tak przez podróżnika Wulfstana w 890 roku. Miasto przejęło nazwę (Elbing) od rzeki w 1237 roku.

Elbląg to ośrodek przemysłu ciężkiego (Scana Zamech zajmująca się produkcją śrub napędowych do statków oraz Zakład Metalurgiczny Alstom Power), przemysłu spożywczego (browar wchodzący w skład Grupy Żywiec), również turystycznego (Kanał Elbląski ze słynnymi pochylniami). Największy jednak rozwój miasta przypadał na okres od 1 czerwca 1975 do 31 grudnia 1998, kiedy Elbląg był stolicą województwa. Miał wtedy miejsce znaczny napływ ludności do miasta.

Elbląg jest jednym z najlepiej spenetrowanych archeologicznie polskich miast. Dzięki temu elbląskie muzeum posiada unikatowe eksponaty (np. średniowieczną windę).

Panorama Elbląga, 1554 rok – ilustracja: WIKIPEDIA

     

Najważniejsze daty w historii miasta:

- wiosna 1237 / Krzyżacy pod dowództwem Hermanna von Balk wybudowali na wyspie u ujścia rzeki Elbląg niewielki drewniano-ziemny gródek;

- 1246 / Elbląg uzyskał przywilej miejski na prawie lubeckim;
Dzięki dogodnemu położeniu i umiejscowieniu w 1251 roku na elbląskim zamku siedzibę miał mistrz krajowy, przez pierwsze 70 lat Elbląg był najważniejszym ośrodkiem życia miejskiego, jedynym portem morskim oraz podstawową bazą militarną organizującego się państwa krzyżackiego. W 1246 roku po raz pierwszy pojawiła się wzmianka o komturze elbląskim o imieniu Aleksander.
Zbudowany na południe od miasta w okolicach ujścia rzeki Kumieli do rzeki Elbląg, zamek krzyżacki, był uważany za najpotężniejszy i najpiękniejszy zamek zakonny po zamku w Malborku. Do czasu wybudowania tego ostatniego, pełnił do 1309 roku rolę centrum administracyjnego państwa krzyżackiego i był miejscem spotkań kapituły pruskiej.

- 1312 /oraz przeniesieniu z Wenecji na malborski zamek w 1309 r. siedziby wielkiego mistrza krzyżackiego, zamek elbląski stał się siedzibą wielkiego szpitalnika zakonu i jednocześnie komtura elbląskiego, źródłem zamożności miasta było nadanie mu przez Krzyżaków znacznych posiadłości na Żuławach i Wzniesieniu Elbląskim;
Podstawą rozwoju miasta był handel morski, który powodował napływ nie tylko towarów, ale i osadników z różnych krajów. W Elblągu osiedlali się Niemcy z Saksonii, Westfalii czy Lubeki, Holendrzy, Anglicy, Francuzi i Szkoci. Miasto żywo uczestniczyło w życiu Hanzy. Kupcy elbląscy zasiadali w mieście kantorowym Brugii i decydowali o przyjmowaniu do związku kolejnych miast. Także Krzyżacy doceniali wagę Elbląga, wznosząc tu wielki zamek, zniszczony w czasie wojny trzynastoletniej.

- od połowy XIV wieku / Elbląg zaczął stopniowo tracić na znaczeniu w stosunku do innych pruskich miast portowych;

- 1337 / założenie przez Krzyżaków konkurencyjnego Nowego Miasta Elbląg i nadanie mu przywileju lokacyjnego w dziesięć lat później;

Pieczęć Elbląga od 1350 roku – ilustracja: WIKIPEDIA

- 1410 / o klęsce Krzyżaków z wojskami polsko-litewskimi pod Grunwaldem, mieszczanie elbląscy zdobyli i wypędzili załogę krzyżacką wraz z wielkim szpitalikiem i tutejszym komturem, Elblążanie 22 lipca 1410 roku złożyli hołd polskiemu królowi Władysławowi Jagielle, jednak we wrześniu 1410 roku zamek ponownie wrócił we władanie Krzyżaków;

- 1454 / w wyniku powstania antykrzyżackiego, elbląscy mieszczanie zdobyli po 5-dniowym oblężeniu zamek krzyżacki, a następnie w obawie przed ponownym powrotem Krzyżaków, zniszczyli go;

- 1466 / według postanowień pokoju toruńskiego kończącego wojnę trzynastoletnią Elbląg przyznano Polsce, do której należał przez około 300 lat, aż do roku 1772;

- przełom XVI/XVII w. /  okres rozwoju miasta i handlu morskiego, spowodowany wojną Stefana Batorego ze zbuntowanym Gdańskiem, cały polski eksport i import przechodził wówczas przez port elbląski aż do czasu ugody króla z mieszczaństwem Gdańska;

ELBLĄG Elbing, "Miasto Prus Królewskich". ( A Leide, Chez Pierre van der AaLeyden) - miedzioryt z XVIII w.

- 1655 / wojska szwedzkie zajęły miasto, zniszczenia spowodowane okupacją szwedzką w latach 1656-1660 zahamowały rozwój, a towarzyszące jej zarazy wyludniły miasto;

- 1698 / zajęcie miasta przez Fryderyka I Hohenzollerna w wyniku tajnego układu z królem Polski Augustem II, w 1699 roku nastąpił zwrot Elbląga Polsce;

- 1772 /podczas I rozbioru Polski Elbląg znalazł się w zaborze pruskim;

Elbląg pozbawiony został swoich dotychczasowych przywilejów, odebrano mu prawo lubeckie, a tym samym zniesiono mu samorząd. Władze miasta zostały podporządkowane pruskim urzędnikom państwowym.

- początek XIX w. / miasto zostało zdegradowane do roli portu rzecznego w lokalnym handlu, miasto poszukując nowych dróg rozwoju stało się silnym pruskim ośrodkiem przemysłu metalowego;

- 1920 / po przegranej przez Niemcy wojnie Elbląg znalazł się w prowincji Prusy Wschodnie, w latach 30. nastąpił ponowny rozkwit przemysłu na terenie miasta, Elbląg stał się także jednym z większych miast garnizonowych w III Rzeszy;

- II wojna światowa / w mieście działały dwa podobozy obozu koncentracyjnego Stutthof;

- 19 maja 1945 / po ponad 170 latach Elbląg ponownie znalazł się w granicach państwa polskiego;

- 1 czerwca 1975 / Elbląg stał się stolicą województwa;

- 1 stycznia 1999 / Elbląg na prawach powiatu wszedł w skład województwa warmińsko-mazurskiego wbrew woli większości mieszkańców, którzy opowiedzieli się zdecydowanie za przynależnością miasta do województwa pomorskiego.

Elbląg, układ urbanistyczny Starego Miasta, widok z Bramy Targowej – fotografia: WIKIPEDIA

    

Najważniejsze zabytki miasta:

- katedra pw. św. Mikołaja;
- zabytkowe kamieniczki przy ul. Św. Ducha;
- ścieżka kościelna, jeden z najciekawszych zabytków miasta, a jednocześnie unikatem w skali kraju. Stanowiła wąskie przejście między kamienicami, łącząc trzy kościoły Starego Miasta;

Elbląg, ul. Wigilijna, ścieżka kościelna – fotografia: WIKIPEDIA

- kościół katedralny św. Mikołaja, XIII-XV wiek, przebudowany po pożarze spowodowanym wyładowaniem atmosferycznym 26 stycznia 1777 roku, z cennym wyposażeniem wnętrza (późnogotyckie tryptyki, gotyckie drewniane figury apostołów w nawie głównej, chrzcielnica brązowa z 1387 roku, gotycki relikwiarz Krzyża św., płyty nagrobne z połowy XIII wieku);
- Brama Targowa z 1309 roku i pozostałości fortyfikacji miejskich;
- Kanał Elbląski;

Kanał Elbląski (niem. Oberländischer Kanal, pol. Kanał Oberlandzki) – żeglowna droga wodna na terenie województwa warmińsko-mazurskiego. Kanał bywa błędnie nazywany Kanałem Elbląsko-Ostródzkim lub Kanałem Ostródzko-Elbląskim. W 1978 roku fragment kanału został uznany za zabytek techniki, natomiast Rozporządzeniem Prezydenta RP z dnia 14 stycznia 2011 roku został uznany za pomnik historii. Kanał Elbląski w 2007 roku w plebiscycie „Rzeczpospolitej” został uznany za jeden z siedmiu cudów Polski. Kanał Elbląski jest najdłuższym kanałem żeglownym w Polsce. Jego długość wynosi 84,2 km.

- kościół podominikański NMP, XIII-XVI wiek (obecnie Galeria „El”), częściowo zburzony w 1945 roku, zrekonstruowany w latach 60.; dawny ołtarz główny zachował się kościele katedralnym, pozostałe wyposażenie (prospekt organowy, epitafia, empory) uległo zniszczeniu.
- kościoły  (św. Wojciecha, Bożego Ciała z XIII-XV w., Świętego Ducha z XIV w., św. Antoniego z XIV w., bł. Doroty, szachulcowy z XVIII w., przeniesiony z Kaczynosu, św. Jerzego z XIV w., św. Pawła Apostoła, św. Trójcy, kościół polskokatolicki Dobrego Pasterza z 1880-1890;
- pałac Augusta Abbegga.

    

Rozpoczynając numizmatyczny spacer po Elblągu nie sposób nie cofnąć się do czasów historycznych kiedy to w Elblągu działała mennica.

Pierwszą mennicę założono w Elblągu około 1246 roku. Działalność tej mennicy nie wiązała się z miastem – była to mennica państwowa. Elbląg w okresie panowania krzyżackiego przywilejów menniczych nie posiadał. Bito tu denarki (niem. fenigi) zwane później brakteatami.

Panowanie Krzyżackie w Elblągu trwało do roku 1454. W wyniku wojny trzynastoletniej i na mocy traktatu toruńskiego Elbląg jako wolne miasto wszedł w skład Rzeczypospolitej. Kazimierz Jagiellończyk zezwolił na bicie w mennicy elbląskiej szelągów, jednak tylko na czas wojny z Krzyżakami, oraz lichych beznapisowych denarów w formie brakteatów guziczkowych. Brakteaty te znane są w trzech odmianach.

Za panowania Zygmunta I z powodu braku drobnej i dobrej monety król zezwolił na otwarcie w Elblągu mennicy w latach 1530-1537 i ponownie w latach 1538-1540. W tym czasie bito tu denary wówczas zwane fenigami, szelągi i grosze, trojaki i szóstaki (bardzo rzadkie).

Za panowania Zygmunta Augusta mennica elbląska otrzymała zezwolenie na bicie jedynie ograniczonej ilości denarów (1552-1557.

Kolejne monety mennica elbląska biła za panowania Zygmunta III, a właściwie była to tylko jedna moneta – unikatowy szeląg z 1614 roku.

W czasie okupacji szwedzkiej (1626-1636) w Elblągu bito wiele rodzajów monet.

W 1636 roku wojska szwedzkie opuściły Elbląg. Do miasta weszły wojska polskie. Król Władysław IV zatwierdził prawa mennicze dla miasta. Wybito jednak tylko jeden rodzaj monety – talar medalowy właśnie z data rozejmu 1635. Istnieją przynajmniej trzy stemple tego talara nieznacznie różniące się od siebie.

Za panowania Jana Kazimierza w Elblągu wybito kilka rodzajów monet. Mennica działała z przerwą na okupację szwedzką w latach 1665-1660.

W czasie okupacji szwedzkiej (1665-1660) elbląska mennica biła ponownie szereg monet pod imieniem Karola Gustawa X.

Za panowania Michała Korybuta Wiśniowieckiego mennica elbląska biła bardzo dużo szelągów i niewiele monety grubszej tzn. talarów i dukatów.

Za panowania Augusta II Elbląg przeżywał kilka okupacji (pruską, szwedzką i rosyjską). Mennica elbląska wybiła wówczas tylko próbny szeląg z 1713 roku.

Ostatnim etapem działalności mennicy elbląskiej jest okres panowania Augusta III. Mennica została otwarta dopiero pod koniec jego panowania w roku 1760. Bito wówczas szelągi, trojaki, szóstaki, orty i dukaty. Na jednej emisji ortów umieszczono napis „Secred”, co oznaczało „z powrotem wprowadzona”. Społeczeństwo odczytywało ten skrót jako - „SEKRET” co w ówczesnym języku mieszkańców Elbląga oznaczało WC. Napis ten z powodu drwin szybko usunięto z monet.

17 grudnia 1763 roku elbląska mennica wybiła ostatnią monetę, którą był dwudukat wybity jedynie jako podarunki.

   

W sierpniu 2005 roku w okolicach Elbląga odnaleziono późnorzymskie solidy. Podczas amatorskich poszukiwań na polu ornym w okolicach Elbląga odkryto złotą monetę, którą okazał się być późnorzymski (wczesnobizantyjski) solid cesarza Marcjana. Kilka miesięcy później, w listopadzie znaleziono w tym samym miejscu (w obrębie ok. 1 m) kolejnego solida – tym razem z imieniem Anastazjusza I - oraz rzymskiego denara Hadriana. Po kilku dniach na tym samym polu, w odległości ok. 50 m od trzech wspomnianych wyżej monet odkryto trzeciego z kolei solida, tym razem wybitego za Leona I.

1 . H a d r i a n (117-138), denar, Rzym;
2 . M a r c j a n (450-457), solid, Konstantynopol;
3 . L e o n I (457-468), solid, Konstantynopol;
4 . O s t r o g o c i p o d i m i e n i e m A n a s t a z j u s z a I (491-518), solid z lat ok. 494-518

     

Numizmaty związane z Elblągiem:

– MEDAL NA 700-LECIE POWSTANIA ELBLĄGA (1937)

Kogi z pieczęci miejskich Elbląga stały się również motywami zdobniczymi w medalierstwie oraz wkomponowane zostały w emblematy i znaki różnych instytucji lub firm. Na srebrnym medalu wybitym w 1937 roku z okazji 700-lecia Elbląga, na jego awersie jest wizerunek pieczęci z 1367 roku z wyobrażeniem rozwiniętej formy kog.

Na dwóch budynkach w Elblągu znajdują się trwałe wizerunki statków (koga). To mało w relacji do bogatej morskiej historii miasta. W sąsiednim Gdańsku wyobrażeniami statków, wykonanymi różnymi technikami, ozdobiono kilkanaście obiektów architektonicznych.

1. Płaskorzeźba znad bramy wjazdowej na dziedziniec elbląskiego ratusza
Fot. 2. Płaskorzeźba zdobiąca wejście do budynku kapitanatu portu elbląskiego przy ulicy Portowej

     

– Medal pamiątkowy z okazji 700-lecia Elbląga (1937)

Medal jubileuszowy z majoliki kadyńskiej, wydany przez NSDAP z okazji 700 lecia istnienia miasta Elbląga oraz 100-lecia stoczni Schichaua.

    

– MEDAL 750-LECIE ELBLĄGA (1987)

Z okazji 750-lecia miasta wybito brązowy medal, którego z kolei rewers zawiera wizerunek kogi z najstarszej pieczęci (z 1242 r.), lecz niecałkowity. Część dziobową statku przesłania tarcza herbowa Elbląga.

    

– MEDAL 750-LECIE PRAW MIEJSKICH ELBLĄGA (1996)

Na rewersie tego medalu wykonanego z brązu, na tle siedemnastowiecznego planu Elbląga widnieje odcisk pieczęci z 1242 roku z kogą, również część dziobowa jednostki jest przesłonięta tarczą herbową miasta.

Katedra św. Mikołaja w Elblągu (niem. St.-Nikolai-Kirche) - pierwotnie kościół farny, siedziba najstarszej w mieście parafii katedralnej św. Mikołaja, a od 25 marca 1992 roku katedra diecezji elbląskiej. Jeden z najwyższych obiektów sakralnych w Polsce (wysokość wieży 97 m.

Katedra w Elblągu – fotografia: WIKIPEDIA

     

– 2 ZŁOTE (2006) / ELBLĄG – Seria: MIASTA W POLSCE (Brama Targowa)

Emitent: Narodowy Bank Polski; Mennica Polska S.A. - Warszawa; emisja: 03.07.2006 r.;
materiał: GOLDEN NORDIC (CuAl5Zn5Sn1); średnica: 27 mm; masa: 8,15 g; nakład: 1 100 000 szt.,
projekt: Ewa Tyc-Karpińska (awers), Roussanka Nowakowska (rewers)

Brama Targowa w Elblągu jest jednym z najbardziej charakterystycznych i rozpoznawalnych zabytków Elbląga. XIV-wieczna budowla stanowiła w przeszłości fragment nieistniejących już murów obronnych miasta.

Elbląg, ulica Stary Rynek z widokiem na Bramę Targową - fotografia: WIKIPEDIA

Obecnie, po remoncie przeprowadzonym w 2006 roku, na jednym z najwyższych pięter powstał taras widokowy, z którego można podziwiać panoramę elbląskiego Starego Miasta. Można stąd również obejrzeć główną arterię starego Elbląga, ulicę Stary Rynek.
Odnowiony zabytek mieści ekspozycję elbląskiego muzeum, z fotografiami przedstawiającymi Bramę Targową z czasów przedwojennych (ekspozycje będą się zmieniały, jednak motywem przewodnim będzie miasto Elbląg), mini kawiarenkę, sklep z pamiątkami oraz Salę Rycerską, która w niedalekiej przyszłości będzie stanowiła niewielkie centrum konferencyjne. Na jednym z wyższych poziomów staną armaty (tzw. wiwatówki), z których oddawane będą salwy honorowe w czasie ważnych miejskich uroczystości.

    

–  1 dollar ~ 5 dollars Niue Island (2008) /  Szlak Bursztynowy (Amber Route) – Elbląg

1 dollar / Emitent: Niue Island; producent: Mennica Polska S.A.; emisja: 2008 r.;
materiał: srebro (Ag.925) + bursztyn; średnica : 38,61 mm; masa: 28,28 g; nakład: 10 000 szt.
5 dollars / Emitent: Niue Island; producent: Mennica Polska S.A.; emisja: 2008 r.;
materiał: złoto (Au.900) + bursztyn; moneta oksydowana; średnica : 27 mm; masa: 15,5 g; nakład: 2000 szt.

Szlak bursztynowy – szlak handlowy między europejskimi krajami basenu Morza Śródziemnego a ziemiami leżącymi na południowym wybrzeżu Morza Bałtyckiego. W znaczeniu węższym jest to przebieg tras zorganizowanych wypraw po bursztyn, nasilonych od I wieku n.e.

1000 DOLLARS / emitent: Niue Island; producent: Mennica Polska S.A.; emisja: 2011 r.;
materiał: złoto (Au.999,9) + bursztyn; średnica: 90 mm; masa: 1000 g; nakład: 12 szt.

Początkowo bursztyn był przedmiotem wymiany handlowej, w której pośrednikami byli Celtowie. Pierwsze zorganizowane wyprawy z obszarów Europy południowej po elektron odbywały się w V w. p.n.e. Nie docierały one jednak do wybrzeży Bałtyku, a bursztyn kupowano od celtyckich pośredników.
Dopiero po podboju terenów nad środkowym Dunajem w I wieku n.e. Rzymianie rozwinęli handel bursztynem na dużą skalę, organizując kilkoma drogami wyprawy z Panonii nad Bałtyk, szczególnie do Sambii. Szczytowy rozwój tego handlu przypada na III w. a od połowy IV w. wymiana stopniowo zamierała. Ostatnie znane poselstwo Estiów z darami do króla Ostrogotów Teodoryka w Rzymie odbyło się zgodnie z przekazem Kasjodora w 525 roku. Głównym ośrodkiem handlu bursztynem na terenie imperium rzymskiego była Akwileja.

    

– ŻETONY PAMIĄTKOWE / 20 JANTARÓW BAŁTYCKICH – Elbląg (Szlak bursztynowy – GYGES ARD)

Producent: GYGES ARD / wzory produkcyjne dla przyszłych monet, emisja: 2011 r., nakład: po 10 szt.
MONETA PRODUKCYJNA / emitent: GYGES ARD, projekt: GYGES ARD / Robert Anders (AR), materiał:
mosiądz, na monecie miniaturowa rycina na płytce mosiężnej o grubości 0,2 mm, nakład: 100 szt.,
stempel: lustrzany, średnica: 32 mm

     

– 8 PIEKARCZYKÓW (2010) / ELBLĄG

Emitent: Urząd Miasta Elbląg, organizator: Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu; producent: Mennica Polska S.A.; czas obowiązywania: 2010-09-25 - 2010-12-31; materiał: bimetal: otok miedzionikiel, rdzeń: mosiądz; stempel: zwykły; średnica: 27 mm; masa: 9 g; nakład: 10 000 szt., model gipsowy: Andrzej i Roussanka Nowakowscy

Legenda o Piekarczyku

Był rok 1521. Od kilku lat toczyła się wojna między Wielkim Mistrzem Zakonu Krzyżackiego Albrechtem, a królem Polski Zygmuntem. W tym czasie Elbląg był miastem przygranicznym, które od czasów pokoju toruńskiego należało do Rzeczpospolitej. W trakcie tej wojny szczęście sprzyjało raz jednej, raz drugiej stronie. Wojska zakonu zajęły Braniewo, natomiast Polacy opanowali zamek w Pasłęku.
Elbląg, jako zamożny ośrodek i do tego znajdujący się przy samej granicy, był ważnym punktem strategicznym dla Krzyżaków. Wielki Mistrz postanowił więc zdobyć miasto. W tym właśnie celu 4 marca 1521 roku z Królewca wyruszyło w stronę Elbląga 2 tysiące zbrojnych pod wodzą Kaspra von Schwalbacha i Moritza von Knebel.
Mimo wcześniejszych ostrzeżeń miasto było słabo pilnowane. Straże, zwykle czujne, drzemały znużone uroczystościami obchodzonymi w mieście do późnych godzin nocnych. Rankiem 8 marca, kiedy mgły zaczęły okrywać okoliczne pola, przekupieni zdrajcy napadli na straże, opuścili zwodzony most i otworzyli ciężkie dębowe bramy. Krzyżacy jak lawina runęli na miasto. Knechtów zakonnych jako pierwszy ujrzał miejski kowal Antoni Boran. Zwołał on ludzi, którzy wspólnymi siłami próbowali unieść zwodzony most.
Rozgorzała walka. Most runął do fosy. Nie przeszkodziło to jednak nacierającym rycerzom. Ponadto w mieście znalazła się już znaczna grupa zbrojnych. Inni nadciągali i lada chwila powinni dostać się w obręb murów miasta. Na Starym Rynku zaroiło się. Od strony miasta zbliżały się szybkie, głośne kroki biegnących ludzi. To nieliczna załoga grodu spieszyła na pomoc. Kilkudziesięciu mieszczan wdarło się na wieżę, z której rzucili na napastników kamienie, belki, gorącą smołę i popiół, dzięki czemu wstrzymali atakujących. Ale w odległości kilkuset metrów od bramy pojawiła się zwarta kolumna pozostałych sił krzyżackich.
W tych okolicznościach pośród walczących znalazł się nikomu nieznany czeladnik piekarski. Kiedy nacierająca kolumna była już kilkadziesiąt metrów od bramy, zaczął on swą piekarską łopatą ciąć grube sznury, na których wisiała dębowa krata znajdująca się w bramie. Piekarczyk uderzał łopatą raz po raz, aż sznury zaczęły pękać. Wreszcie drgnęła ciężka, nabijana żelaznymi ćwiekami krata i osunęła się na dół, przygniatając pierwsze szeregi knechtów, którzy zdążyli już wejść w głąb bramy. Krzyżacy odstąpili od murów miasta. A ci, którzy byli już w środku, po krótkiej walce musieli się poddać.
Męstwo piekarczyka uczczono piosenką, a łopatę, którą przeciął liny, zawieszono we wnętrzu bramy. Jej cząstki wisiały tam jeszcze przez ponad 250 lat. Również na znak zwycięstwa w bramie wyrzeźbiono znak łopaty, a każdy 8 marca - aż do 1772 roku, obchodzono w Elblągu jako święto miejskie.

Źródło Legendy o Piekarczyku - Portal www.ielbląg.pl

    

Pieniądz zastępczy Elbląga:

W Elblągu pierwsze znane pieniądze zastępcze pojawiły się w roku 1560. Wszystkie wymienione monety zastępcze pochodzą z ciężkich czasów miasta Elbląga: wojen, zaraz i przede wszystkim epidemii.

Pierwsza z 1560 roku bita była w ołowiu, średnica – 25 mm. Na monecie jednostronnie wytłoczono herb miasta.

Kolejna znana moneta zastępcza pochodzi z 1600 roku. Wykonano ją również z ołowiu, średnica - 31 mm. Na monecie wybito herb miasta i podobiznę króla Zygmunta III.

W 1606 roku ukazała się moneta (ciężarek), bita w ołowiu, o wartości 6 groszy i wymiarach 34 x 32 mm.

W 1616 roku wydano monetę ołowianą o wymiarach 15 x 15 mm, tłoczoną dwustronnie bez podanej wartości.

    

Drugim etapem funkcjonowania pieniądza zastępczego w Elblągu jest okres u schyłku I wojny światowej i pierwszych lat po jej zakończeniu, pieniędzy, które wówczas bito dla uzupełnienia w obiegu brakujących drobnych monet. Poniżej kilka przykładowych emisji.

– 50  fenigów, kilka kolejnych emisji

– Emisje z 1914 roku

–  500 MARK 1922 r.

– Monety 1 fenig i 2 fenigi z 1918 r.

1 fenig / emitent: Gmina Miejska Elbląg - Stadtgemeinde Elbing, materiał: żelazo,
średnica: 16 mm, nakład: 509 985 szt.
2 fenigi / emitent: Gmina Miejska Elbląg - Stadtgemeinde Elbing, materiał: żelazo,
średnica: 17,8 mm, nakład: 275 680 szt.

Autor: Józef Smurawa

Źródła:
- http://pl.wikipedia.org/
- Gdańskie Zeszyty Numizmatyczne nr: 11, 12,13, 71
- http://mojewendrowki.eu/
- GYGES ARD
- http://www.ielbląg.pl
- http://www.marienburg.pl/
- http://www.elblag-moje-miasto.pl/
- http://www.notgeld.sewera.pl/