NBP: 160. rocznica śmierci Romualda Traugutta – prezentacja monet
Narodowy Bank Polski zaprezentował nowe monety kolekcjonerskie, poświęcone 160. rocznicy śmierci Romualda Traugutta. Emisja składa się z dwóch numizmatów. Będą to: 200 złotych bite w złocie (Au.900) i 10 złotych bite w srebrze (Ag.999). Monety wejdą do obiegu: 23 lipca 2024 r. Zaprojektowane zostały przez Dobrochnę Surajewską – moneta złota i Paulinę Kotowicz – moneta srebrna. Romuald Traugutt ps. „Michał Czarnecki” był polskim generałem, dyktatorem powstania styczniowego, wcześniej naczelnikiem wojennym powiatu kobryńskiego. Traugutt został aresztowany przez rosyjską policję w nocy z 10. na 11. kwietnia 1864 r. Wydał go Artur Goldman. Próbowano wydobyć z niego informacje dotyczące dowództwa powstania, jednak nie wydał nikogo. 19 lipca 1864 r. Audytoriat Polowy wydał na niego wyrok. Został zdegradowany i skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano przez powieszenie w okolicy Cytadeli Warszawskiej 5 sierpnia 1864 r.
200 ZŁOTYCH - 160. rocznica śmierci Romualda Traugutta
Specyfikacja monety:
Emitent: Narodowy Bank Polski
Producent: Mennica Polska S.A.
Materiał: złoto (Au.900)
Stempel: lustrzany
Średnica: 27 mm
Masa: 15,5 g
Nakład: do 1200 szt.
Projekt: Dobrochna Surajewska
Data emisji: 23-07-2024
10 ZŁOTYCH - 160. rocznica śmierci Romualda Traugutta
Specyfikacja monety:
Emitent: Narodowy Bank Polski
Producent: Mennica Polska S.A.
Materiał: srebro (Au.999)
Stempel: lustrzany, wysoki relief
Średnica: 32 mm
Masa: 31,1 g
Nakład: do 10 000 szt.
Projekt: Paulina Kotowicz
Data emisji: 23-07-2024
Romuald Traugutt (1826–1864) jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych bohaterów powstania styczniowego, symbolem walki do samego końca, szlachetności i męczeństwa.
Trzydzieści sześć pierwszych lat życia Traugutta nie zapowiadało jego niezwykłej historii. Przyszły przywódca insurekcji pochodził z niezamożnej rodziny szlacheckiej osiadłej na Grodzieńszczyźnie. Po ukończeniu gimnazjum w Świsłoczy zamierzał zostać inżynierem, a gdy okazało się to niemożliwe, wstąpił do carskiej armii. W jej szeregach wziął udział w interwencji przeciwko powstaniu węgierskiemu oraz w wojnie krymskiej. Przeżycia osobiste i postępująca wada wzroku wpłynęły na decyzję o porzuceniu służby w carskim wojsku i osiedleniu się pod Kobryniem.
Wobec wybuchłego w styczniu 1863 r. powstania były podpułkownik carskiej armii zachował początkowo duży dystans. Nie bez obaw, namówiony przez sąsiadów, stanął na czele oddziału powstańczego. „Jako Polak osądziłem: za mą powinność nieoszczędzania siebie tam, gdzie inni wszystko poświęcali” – wyjaśniał później swoją decyzję. Bił się dzielnie i z pewnymi sukcesami, ale wobec przewagi wroga i po wyczerpaniu możliwości walki rozwiązał oddział, a sam, chory i wycieńczony, ukrył się u pisarki Elizy Orzeszkowej. Następnie wyjechał do Warszawy, a potem pod przybranym nazwiskiem Michał Czarnecki udał się z misją do Francji.
17 października 1863 r. Traugutt został przywódcą insurekcji. W odróżnieniu od dwóch poprzednich dyktatorów – Ludwika Mierosławskiego i Mariana Langiewicza – kierował walką w ścisłej tajemnicy, bezpośrednio kontaktował się zaledwie z kilkoma osobami. Całą energię koncentrował na sprawach finansowych, odbudowie powstańczej siły zbrojnej i staraniach o pomoc ze strony państw zachodnioeuropejskich.
Pomimo poświęcenia i desperackiej walki powstanie nie miało szans na zwycięstwo. Traugutt jednak do końca trwał na posterunku. Został aresztowany przez Rosjan w swojej konspiracyjnej siedzibie, w warszawskim mieszkaniu przy ulicy Smolnej 3. Nie stawiał oporu, wypowiedział jedynie słowa: „To już…”.
Został osadzony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej i mimo brutalnego śledztwa nie wydał nikogo. Powieszono go 5 sierpnia 1864 r. wraz z czterema członkami Rządu Narodowego. Egzekucji przyglądało się 30 tys. ludzi. Tłum, klęcząc, śpiewał suplikację: „Święty Boże, święty mocny”.
Niezłomna postawa i męczeńska śmierć dały początek legendzie ostatniego dyktatora powstania styczniowego. Za ideowego spadkobiercę Traugutta uważał się inny więzień Cytadeli Warszawskiej – Józef Piłsudski.
Na rewersie monety srebrnej umieszczono wizerunek Romualda Traugutta oraz jego słowa wypowiedziane podczas śledztwa prowadzonego przez Rosjan. Na awersie monety srebrnej jako alegoria wolności została zaprezentowana postać kobiety trzymającej w dłoni gałązki z liśćmi dębu i głogu z cierniami – symbole siły, wytrwałości i cierpienia. Obok jej wizerunku znajduje się herb Polski, Litwy i Rusi z powstania styczniowego.
Rewers monety złotej przedstawia wizerunek Romualda Traugutta. Na awersie widnieją stałe elementy: nominał, wizerunek orła ustalony dla godła Rzeczypospolitej Polskiej oraz rok emisji.
Wojciech Kalwat
Autor: Józef Smurawa
Źródło: Narodowy Bank Polski
