NBP: 20 złotych – 100-lecie zawarcia Konkordatu między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską - prezentacja monety

Narodowy Bank Polski zaprezentował nową monetę kolekcjonerską, upamiętniającą 100-lecie zawarcia Konkordatu między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską. Konkordat jest to rodzaj umowy międzynarodowej zawieranej przez Stolicę Apostolską z państwami. Normuje on stosunki między władzą świecką a kościelną w danym państwie. Konkordat pomiędzy Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską – traktat międzynarodowy zawarto w 1925. Obowiązywał do 22 września 1945, a rozwiązany został Uchwałą Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej. Obecnie w Polsce obowiązuje konkordat zawarty w 1993 roku, ale ratyfikowany dopiero w 1998 roku. Srebrny (Ag.999) numizmat w kształcie prostokąta, wzbogacony drukiem UV o nominale 20 złotych, wyemitowany zostanie w dniu 6 lutego 2025 roku.

                               

20 ZŁOTYCH - 100-lecie zawarcia Konkordatu
między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską

Specyfikacja monety:

Emitent: Narodowy Bank Polski
Producent: Mennica Polska S.A.
Materiał: srebro (Ag.999)
Stempel: lustrzany
Techniki specjalne: druk UV
Wymiary: 40,00 x 28,00 mm (prostokąt)
Masa: 28,28 g
Nakład: do 8 000 szt.
Projekt: Dominika Karpińska-Kopiec
Data emisji: 06-02-2025

Awers: centralnie, na wyodrębnionej płaszczyźnie, odwzorowanie fragmentu tekstu z konkordatu z 1925 r., sporządzonego w języku francuskim, o treści: „Salut: / Un Concordat entre le Saint-Siège / et la République de Pologne ayant été / signé à Rome le dix Février mil neuf / cent vingt cinq, Concordat, dont la teneur / suit:”; z lewej strony, w górnej części odcisk pieczęci państwowej Rzeczypospolitej Polskiej z konkordatu z 1925 r., poniżej napis: 20 / ZŁ. W prawej górnej części wizerunek orła ustalony dla godła Rzeczypospolitej Polskiej, pod orłem, po prawej stronie, znak mennicy: m/w. Wzdłuż dolnego brzegu napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA 2025, powyżej napisu, od lewej do prawej strony, stylizowany biało-czerwony sznurek notarialny.
Rewers: z prawej strony popiersie prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Stanisława Wojciechowskiego, z lewej strony popiersie papieża Piusa XI, centralnie odwzorowanie tekstu z konkordatu z 1925 r., sporządzonego   języku francuskim, o treści: CONCORDAT / ENTRE / LE SAINT SIÈGE / ET / LA RÉPULIQUE DE POLOGNE / SIGNÉ À ROME, LE 10 FÉVRIER 1925, zakończony kropką. Wzdłuż dolnego brzegu napis: 100-LECIE ZAWARCIA KONKORDATU / MIĘDZY STOLICĄ APOSTOLSKĄ / A RZECZĄPOSPOLITĄ POLSKĄ, powyżej napisu, od lewej do prawej strony, stylizowany sznurek notarialny.

              

Konkordat między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską został podpisany 10 lutego 1925 r., po zaledwie sześciu miesiącach negocjacji. Głównym negocjatorem ze strony polskiej był minister Stanisław Grabski, przywódca Narodowej Demokracji i brat ówczesnego premiera Władysława Grabskiego. Tak wspominał swoją audiencję u papieża Piusa XI, przyjaciela Polski, który w latach 1919–1921 pełnił funkcję nuncjusza apostolskiego w Polsce jako Achille Ratti: „Powiedział mi on, że z chęcią przyznał państwu polskiemu większe uprawnienia, niż daje władzy państwowej jakikolwiek inny nowoczesny konkordat, bo wie, w jak trudnym położeniu znajduje się Polska wskutek swej geograficznej pozycji, a dla całego świata chrześcijańskiego trzeba, by była jak najsilniejszą”. Słowa te nie straciły na aktualności.
Zarówno Rosja, jak i Niemcy kontestowały kończący I wojnę światową traktat wersalski i towarzyszące mu dokumenty pokojowe. W 1925 r. Polska musiała prowadzić politykę obronną ze względu na roszczeniową politykę Niemiec, które za pomocą dyplomacji i nacisków gospodarczych negowały nasze prawa do ziem zachodnich. Z kolei wobec Rosji sowieckiej – od 1922 r. związanej z Niemcami antywersalskim traktatem z Rapallo - również należało wykazywać szczególną czujność z powodu przerzucania przez granicę komunistycznych agitatorów dążących do oderwania wschodnich części terytorium Polski. Umowa międzynarodowa między II Rzecząpospolitą a Stolicą Apostolską, a wraz z nią stały podział terytorium odrodzonej Polski na metropolie i diecezje wzmacniały stabilizację naszych granic, natomiast katolickiej większości dawały poczucie utożsamienia się z wolną ojczyzną. Dlatego przy ratyfikacji konkordatu przez parlament nawet lewica – wroga umowie i opowiadająca się za rozdziałem Kościoła od państwa – nie zdecydowała się na ostentacyjne głosowanie przeciwko jego podpisaniu. Część posłów wstrzymała się od głosowania. Z kolei przedstawiciele stronnictw narodowo-chadeckich i konserwatywnych oraz ludowcy z „Piasta” przyjęli w głosowaniu umowę z nieskrywaną satysfakcją.
We wrześniu 1945 r. władze narzucone przez Moskwę zerwały jednostronnie konkordat z 1925 r. Nowa umowa powstała dopiero po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w dobie pontyfikatu św. Jana Pawła II, w 1993 r. Do dziś stanowi gwarancję należytego rozumienia przez naród nadzwyczajnej roli katolicyzmu na ziemiach polskich.

Jan Żaryn

Autor: Józef Smurawa
Źródło: Narodowy Bank Polski