NBP: Skarby Stanisława Augusta – Jan III Sobieski – prezentacja monet
Narodowy Bank Polski zaprezentował wizerunki nowych monet z serii: „Skarby Stanisława Augusta”. W najnowszej emisji na monety o nominałach 500 złotych w złocie i 50 złotych w srebrze trafił król Jan III Sobieski. Królewskie medale powstawały w mennicy warszawskiej w latach 1791–1797/1798. Ich twórcami byli dwaj wybitni medalierzy Jan Filip Holzhaeusser i Jan Jakub Reichel. Medale były wzorowane na portretach namalowanych w latach 1768–1771 przez Marcella Bacciarellego do Pokoju Marmurowego w Zamku Królewskim w Warszawie. Obecnie zaś ich odwzorowanie trafiło na monety kolekcjonerskie NBP. Monety trafią do kolekcjonerów 9 lutego 2022 roku.
500 ZŁOTYCH – Jan III Sobieski
Specyfikacja monety:
Emitent: Narodowy Bank Polski
Producent: Mennica Polska S.A.
Seria: Skarby Stanisława Augusta
Materiał: złoto (Au.999,9)
Stempel: zwykły
Średnica: 45 mm
Masa: 62,2 g
Nakład: do 600 szt.
Projekt: Anna Wątróbska-Wdowiarska (rewers), Robert Kotowicz (awers oraz napisy na rewersie)
Data emisji: 09-02-2022
Specyfikacja monety:
Emitent: Narodowy Bank Polski
Producent: Mennica Polska S.A.
Seria: Skarby Stanisława Augusta
Materiał: srebro (Ag.999)
Stempel: zwykły
Średnica: 45 mm
Masa: 62,2 g
Nakład: do 5000 szt.
Projekt: Anna Wątróbska-Wdowiarska (rewers), Robert Kotowicz (awers oraz napisy na rewersie)
Data emisji: 09-02-2022
Dwudziesta moneta serii przedstawia Jana III Sobieskiego herbu Janina, hetmana wielkiego koronnego, po zwycięstwie chocimskim obranego na króla w maju 1674 r. i koronowanego 2 lutego 1676 r. Zyskał europejską sławę po zwycięstwie pod Wiedniem. Uważany jest za jednego z najwybitniejszych dowódców i władców w dziejach Polski. Miał reformatorskie plany tyczące polityki zagranicznej i wewnętrznej. Pragnął zapewnić następstwo tronu swemu najstarszemu synowi Jakubowi.
Na rewersie monety widnieje przeniesione z medalu popiersie króla (według obrazu Marcella Bacciarellego) zwrócone w prawo, z podgoloną czupryną i obfitymi wąsami, w wieńcu laurowym; w zbroi zlwim naramiennikiem i płaszczu podbitym futrem, z krzyżem i gwiazdą francuskiego Orderu Ducha Świętego.
Na awersie monety czytamy tekst z rewersu medalu (w tłumaczeniu): Obrany Roku Pańskiego 1674 dnia 20 maja, koronowany Roku Pańskiego 1676 dnia 2 lutego, jako poddany [króla Michała] pobił Turków pod Chocimiem, jako król zwyciężał tychże, uwolnił Wiedeń od oblężenia, znamienity męstwem, wykształceniem i wymową, jako poddany był uczestnikiem wewnętrznych zamieszek, jako król dręczony był tym samym nieszczęściem. Umarł w Wilanowie Roku Pańskiego 1696, mając lat 72, w 22. roku panowania, dnia 17 czerwca.
Jan Sobieski, syn Jakuba, kasztelana krakowskiego, i Zofii Teofili z Daniłowiczów, urodził się w 1629 r. w Olesku na Rusi Czerwonej. Był wszechstronnie wykształcony. Po studiach na Akademii Krakowskiej i odbyciu Grand Tour podjął służbę wojskową w kraju, walcząc przeciw Chmielnickiemu i Moskwie. W 1655 r. poddał się Szwedom, lecz już w 1656 r. wrócił pod komendę polskich dowódców i wziął udział w licznych wojnach z Moskwą, Kozakami, Tatarami i Turcją. W 1668 r. został hetmanem wielkim koronnym. W tym czasie zyskał też miano bohatera – Lwa Lechistanu, do czego szczególnie przyczyniło się zwycięstwo odniesione pod Chocimiem (1673). Był zwolennikiem sojuszu z Francją, snuł plany odzyskania Prus Książęcych i wzmocnienia obecności Polski nad Bałtykiem. Wiosną 1683 r. podpisał traktat z Austrią i jako naczelny wódz odniósł świetne i sławne zwycięstwo nad turecką armią Kara Mustafy, oblegającego Wiedeń. Następne lata przyniosły niekorzystny pokój z Rosją (1686), nieudane wyprawy mołdawskie i uciążliwe zmagania z opozycją magnacką. Ożenił się z Marią Kazimierą de la Grange ďArquien („Marysieńką”), miał z nią ośmioro dzieci. Poza politycznymi talentami objawiał też zamiłowanie do sztuk pięknych, literatury, wspierał architektów, malarzy i rzeźbiarzy, a także uczonych (astronom Jan Heweliusz nazwał nowo odkrytą konstelację Tarczą Sobieskiego). Wybudował pałac i ogród w Wilanowie. Zmarł w 1696 r. Został pochowany najpierw w kościele Kapucynów w Warszawie, a następnie, w 1734 r., na Wawelu.
Marta Męclewska
Autor: Józef Smurawa
Źródło: Narodowy Bank Polski
