NBP: Skarby sztuki medalierskiej – Stanisław Małachowski – prezentacja monety, emisja 16.01.2025
Narodowy Bank Polski zaprezentował wizerunek nowej monety kolekcjonerskiej, pierwszej z serii: „Skarby sztuki medalierskiej”. W tej emisji na monetę o nominale 50 złotych w srebrze trafił Stanisław Bartłomiej Ludwik Małachowski herbu Nałęcz. ur. 24 sierpnia 1736 w Końskich, zm. 29 grudnia 1809 w Warszawie) – hrabia na Końskich i Białaczowie, prezes Senatu Księstwa Warszawskiego w latach 1807–1809, senator-wojewoda Księstwa Warszawskiego w 1809 roku, stały przedstawiciel stanów w Straży Praw, starosta sądecki w okresie 1755–1784, marszałek konfederacji Korony Królestwa Polskiego i marszałek Sejmu Czteroletniego w 1788, referendarz wielki koronny w okresie 1780–1792, podstoli koronny w 1779, marszałek Trybunału Głównego Koronnego w 1775 roku. Moneta trafi do kolekcjonerów 16 stycznia 2025 roku.
50 ZŁOTYCH – Stanisław Małachowski
Specyfikacja monety:
Emitent: Narodowy Bank Polski
Producent: Mennica Polska S.A.
Seria: Skarby sztuki medalierskiej
Materiał: srebro (Ag.999)
Stempel: zwykły
Średnica: 45 mm
Masa: 62,2 g
Nakład: do 5000 szt.
Projekt: Robert Kotowicz na podstawie medalu Jana Filipa Holzhaeussera
Data emisji: 16-01-2025
Cena wywoławcza: 1100,00 PLN
Rewers: popiersie przeniesione z medalu Jana Filipa Holzhaeussera w lewym profilu, na szyi Wielka Wstęga z Orderem Orła Białego, na piersi Order św. Stanisława, napis w otoku (w tłumaczeniu): „Stanisławowi Małachowskiemu, referendarzowi koronnemu, marszałkowi sejmu i konfederacji”.
Awers: tekst z rewersu medalu (w tłumaczeniu): „Że w sprawowaniu urzędu marszałka sejmowego, przez cnotę, roztropność i dobry przykład wiele złego odwrócił od Rzeczypospolitej, wiele dobrego ojczyźnie sprawił, przezacnemu obywatelowi tę pamiątkę ofiaruje wdzięczny Stanisław August Król roku 1790”.
Stanisław Małachowski (1736–1809) był jedną z najwybitniejszych postaci polskiej historii XVIII w. Od czasu elekcji króla Stanisława Augusta w 1764 r. stał przy boku władcy, pełniąc wysokie urzędy – m.in. posła na sejmy, marszałka Trybunału Głównego Koronnego, a następnie konsyliarza Rady Nieustającej. Ukoronowaniem jego kariery był wybór na marszałka Sejmu Czteroletniego w 1788 r. Na tym sejmie Małachowski wraz z królem, Ignacym Potockim i Hugonem Kołłątajem współtworzył nowe prawo dla miast i Konstytucję 3 maja. Wtedy to, w dniu imienin królewskich – 8 maja 1790 r. – Stanisław August obdarował go złotym medalem. W inskrypcji medalowej zostały wyliczone cnoty i zasługi Małachowskiego, który już wcześniej otrzymał dwa najwyższe polskie odznaczenia – Order Świętego Stanisława (w 1770 r.) i Order Orła Białego (w 1782 r.); widnieją one na portrecie medalowym. W latach późniejszych Stanisław Małachowski potępił konfederację targowicką, a w Księstwie Warszawskim otrzymał honorowe stanowisko prezesa senatu.
Panowanie Stanisława Augusta było czasem, w którym kraj modernizowano na wielu polach. Dotyczyło to również dworu królewskiego, jego oprawy artystycznej oraz mecenatu. Wzorem władców Francji król pragnął uwiecznić swe rządy w formie szeregu medali okolicznościowych, stworzyć medalierską serię królów polskich i nagradzać medalami wybitne, współczesne mu postacie. Już w 1765 r. przeprowadzono reformę monetarną i wybudowano w Warszawie nowoczesną mennicę. Jej naczelnym medalierem został Saksończyk, Jan Filip Holzhaeusser (1741–1792), autor większości stempli monet i medali powstałych podczas tego panowania, uznany za jednego z wybitniejszych medalierów epoki. Tematy często wskazywał twórcy sam król, podsuwając wersje inskrypcji na medalach, które zwykle wybijano w trzech metalach: złocie (dla nagrodzonego i do zbiorów królewskich), srebrze i także później, w XIX w., w brązie.
Marta Męclewska
Autor: Józef Smurawa
Źródło: Narodowy Bank Polski
