NBP: Stulecie odzyskania przez Polskę niepodległości - Wojciech Korfanty oraz Odkryj Polskę – Kopiec Wyzwolenia – prezentacja monet

Narodowy Bank Polski zaprezentował wizerunki nowych monet z serii: „Stulecie odzyskania przez Polskę niepodległości” oraz monetę z serii „Odkryj Polskę” prezentującą Kopiec Wyzwolenia w Piekarach Śląskich o nominale 5 złotych. Piąty temat w serii monet poświęconych stuleciu odzyskania przez Polskę niepodległości prezentować będzie Wojciecha Korfantego. Wybite zostaną monety: 100 złotych w złocie (Au.900) i 10 złotych (prostokąt) w srebrze (Ag.925), które wejdą do obiegu 5 listopada 2019 roku. Pięciozłotówka z Kopcem Wyzwolenia jest monetą wybitą w standardzie obiegowym i można ją wymienić we wszystkich oddziałach NBP w stosunku 1:1. Wejdzie do obiegu 7 listopada 2019 roku.

               

100 ZŁOTYCH - Stulecie odzyskania przez Polskę niepodległości
– Wojciech Korfanty

Specyfikacja monety:

Emitent: Narodowy Bank Polski
Producent: Mennica Polska S.A.
Materiał: złoto (Au.900)
Stempel: lustrzany
Średnica: 21 mm
Masa: 8 g
Nakład: do 1500 szt.
Projekt: Dobrochna Surajewska
Data emisji: 05-11-2019

       

10 ZŁOTYCH - Stulecie odzyskania przez Polskę niepodległości
– Wojciech Korfanty

Specyfikacja monety:

Emitent: Narodowy Bank Polski
Producent: Mennica Polska S.A.
Materiał: srebro (Ag.925)
Stempel: lustrzany
Wymiary: 32 x 22,4 mm (prostokąt)
Masa: 14,14 g
Nakład: do 13 000 szt.
Projekt: Dobrochna Surajewska
Data emisji: 05-11-2019

  

Wojciech Korfanty (1873–1939) − polityk, przywódca II i III powstania śląskiego. Urodził się w pobożnej rodzinie górniczej w Siemianowicach Śląskich. Kształcił się w szkole ludowej, potem w gimnazjum, w którym założył konspiracyjne kółko samokształceniowe, za co w 1895 r. został wydalony ze szkoły. Studiował filozofię, prawo i ekonomię na Królewskim Uniwersytecie Wrocławskim. Studia ukończył w Berlinie w 1901 r. Poznał tam przywódców Ligi Narodowej. Od 1901 r. był redaktorem naczelnym „Górnoślązaka”, pisywał też do „Dziennika Berlińskiego”. Za antyniemieckie teksty został skazany na cztery miesiące więzienia (osadzono go we Wronkach), co przysporzyło mu popularności. Został członkiem tajnej Ligi Narodowej i w 1903 r. wystartował w wyborach do Reichstagu. W parlamencie Rzeszy przystąpił do Koła Polskiego, w którym wcześniej byli jedynie posłowie z Wielkopolski i Pomorza. Wystąpienia w parlamencie Rzeszy ujawniły jego wybitny talent oratorski. W następnym roku został też posłem do Landtagu, pruskiego parlamentu krajowego. W styczniu 1917 r. wygłosił słynne stwierdzenie: „Narodowo jesteśmy Polakami, a nie po polsku mówiącymi Prusakami”. W wystąpieniu w Reichstagu 25 października 1918 r. żądał przyłączenia ziem zaboru pruskiego do odradzającej się Polski, następnie wraz z innymi posłami Koła Polskiego opuścił parlament jako organ władzy obcego mu państwa. W dniu 11 listopada 1918 r. został członkiem Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu, stanowiącej zalążek polskiej administracji w regionie. Po wybuchu powstania wielkopolskiego Korfanty z ramienia Rady kierował negocjacjami dyplomatycznymi, w wyniku których 16 lutego 1919 r. zawarto rozejm w Trewirze, przyznający odrodzonej Polsce znaczne obszary zaboru pruskiego. Ustalenia te potwierdził traktat wersalski z 28 czerwca 1919 r. Nie przyznano nam jednak m.in. ziem Górnego Śląska, o których losie miał przesądzić plebiscyt. Od grudnia 1919 r. Korfanty kierował Polskim Komitetem Plebiscytowym, a kiedy w trakcie kampanii wybuchło II powstanie śląskie (w sierpniu 1920 r.), stanął na jego czele. W marcu 1921 r. mimo intensywnej kampanii prowadzonej przez Korfantego Polacy przegrali plebiscyt. Wówczas wysunął propozycję podziału Śląska (tzw. linia Korfantego), w wyniku czego Polsce miała przypaść bardziej uprzemysłowiona część regionu. Korfanty podjął decyzję o strajku powszechnym i rozpoczęciu trzeciego powstania, a 3 maja 1921 r. ogłosił się jego dyktatorem. W ciągu tygodnia Polacy osiągnęli „linię Korfantego”, a główne walki toczyły się 20−21 maja o Górę Świętej Anny. Równocześnie Korfanty rozpoczął negocjacje, a następnie doprowadził do zakończenia walk oraz korzystnego dla Polaków podziału spornych ziem. Ostatecznie w październiku 1921 r. przyznano Polsce najbardziej uprzemysłowioną część Górnego Śląska, ze stolicą w Katowicach.
W latach 1919–1922 Korfanty stał na czele Związku Ludowo-Narodowego (endecja) w Sejmie Ustawodawczym, a w kolejnym sejmie (1922–1928) został przywódcą Chrześcijańskiej Demokracji. Był przeciwnikiem zamachu majowego. We wrześniu 1930 r. został aresztowany i wtrącony do twierdzy brzeskiej. Po wypuszczeniu na wolność udał się na emigrację do Czechosłowacji. W 1937 r. działał w ugrupowaniach emigracyjnych − był współzałożycielem Frontu Morges i przywódcą chadeckiego Stronnictwa Pracy. Po długich staraniach wrócił do kraju w kwietniu 1939 r. Mimo licznych protestów został aresztowany przez rząd sanacyjny. Zwolniony z powodu wykrytej choroby nowotworowej, wkrótce zmarł 17 sierpnia 1939 r., a jego pogrzeb stał się wielką manifestacją patriotyczną. Pochowano go w Katowicach.

prof. Jan Żaryn

                              

5 ZŁOTYCH - Kopiec Wyzwolenia w Piekarach Śląskich

Jedenasta moneta okolicznościowa o nominale 5 złotych z serii „Odkryj Polskę” prezentuje Kopiec Wyzwolenia w Piekarach Śląskich. Bimetalowa moneta, projekt: awers - Dobrochna Surajewska, rewers - Grzegorz Pfeifer, trafi do obiegu w dniu 7 listopada 2019 roku. Nakład do 1 200 000 szt.

               

„Kopiec Wyzwolenia niech po wszystkie czasy stanowi widomy znak bohaterskich i zwycięskich czynów ludu śląskiego i jego wierności Ojczyźnie.”

Fragment dokumentu wydanego z okazji uroczystości poświęcenia Kopca Wyzwolenia, 20 czerwca 1937 r.

Piekary Śląskie - miejscowość jest położona na Górnym Śląsku, gdzie od dawna kultywowano polskie tradycje narodowe i pielęgnowano język polski. Wystarczy wspomnieć działalność proboszcza piekarskiego kościoła, księdza Alojzego Ficka (1790−1862) czy Teodora Heneczka (1817–1888), górnośląskiego drukarza, redaktora i wydawcy. Piekary miały również ogromny udział w trzech powstaniach. Piekarscy powstańcy walczyli w różnych miejscach – szczególnie podczas III powstania śląskiego (1921), biorąc udział w walkach na Górze św. Anny. W tym samym powstaniu składano przysięgę powstańczą na tzw. Kocich Górkach, gdzie zginął pierwszy powstaniec. W okresie 20-lecia międzywojennego Piekary Śląskie znalazły się w granicach państwa polskiego.
Na krótko przed budową Kopca ustalono, że zostanie usypany na Kocim Wzgórzu (niem. Katzenberg), przez miejscowych zwanym Kocimi Łbami lub Kocimi Górkami. W tym miejscu przez wieki wydobywano rudy wielu metali. Drążono w tym celu wiele płytkich szybików, jeden przy drugim, a wydobyty urobek usypywano w sąsiedztwie. W ten sposób powstawały charakterystyczne, zaokrąglone nasypy ziemne, które przypominały kocie łebki.
Pomysł usypania kopca po raz pierwszy pojawił się w drugiej połowie XIX w. za sprawą Wawrzyńca Hajdy, miejscowego, ociemniałego górnika i działacza, zwanego Śląskim Wernyhorą. W jego zamyśle kopiec miał upamiętnić przemarsz wojsk króla Jana III Sobieskiego przez Piekary (1683) i wizytę władcy w miejscowej świątyni. Wówczas pomysł zarzucono, a władze pruskie aresztowały Hajdę za podburzanie ludności. Do idei powrócono dopiero w okresie 20-lecia międzywojennego, chcąc nie tylko upamiętnić królewskie czasy Sobieskiego, ale również powstańców śląskich. Do budowy kopca przystąpiono w 1932 r., a zakończono ją w 1937 r. Jego projektantem był inż. Eugeniusz Zaczyński. Kopiec usypano z kamieni i ziemi przywiezionej z różnych miejsc, w tym z miejsc uświęconych krwią Polaków. Uroczyste poświęcenie Kopca Wyzwolenia przy udziale władz państwowych nastąpiło 20 czerwca 1937 r. Jest to największy i najważniejszy na Górnym Śląsku pomnik upamiętniający powstania śląskie.

Na rewersie monety znajdują się stylizowane wizerunki: Kopca Wyzwolenia w Piekarach Śląskich oraz fragmentu koła szybowego z kopalni „Julian”.

Dariusz Pietrucha

Autor: Józef Smurawa
Źródło: Narodowy Bank Polski