Niezwykłe monety
Moneta – zazwyczaj metalowy znak pieniężny opatrzony znakiem emitenta. Emitent jest gwarantem jego umownej wartości. Pierwotnie wartość monet była zbliżona do rynkowej wartości kruszców w nich zawartych. Pierwsze monety powstały w Lidii, w VII w. p.n.e. i miały one kształt owalu.
Monety miewają jednak przeróżne kształty. Najczęściej są one okrągłe, czasem przybierają formę wielokątów, kwadratów czy trójkątów. Szereg monet posiada dziurę pośrodku (najczęściej okrągłą, czasem kwadratową). Materiałami na monety bywają przeważnie: srebro, złoto, platyna, miedź i inne metale nieszlachetne, stopy metali (np. brąz, mosiądz), czasem materiałem tym bywa drewno, plastik lub porcelana.
Najmniejszą monetą, którą znamy jest hemitetartemoron (1/8 obola) z Aten, średnica - 2 mm, natomiast największą 1000 mohurów pochodzące z imperium Mogołów, wybite w Agrze w 1613 r., średnica - 203 mm, waga - 12 kg.
Wraz z rozpowszechnieniem się na całym świecie monet stały się one przedmiotem kolekcjonerskim.
Powstała też oddzielna nauka zajmująca się badaniem monet, banknotów i innych znaków pieniężnych pod względem historycznym, estetycznym, a także technicznym. Naukę tą nazwano numizmatyka (z gr. νομισματική) i jest ona nauką pomocniczą historii. Pochodzenie słowa numizmatyka nie jest do końca jasne - nie wiadomo, czy pochodzi od łacińskiego nummus, czy też od greckiego nomisma.
Jednym z głównych zadań numizmatyki jest kolekcjonowanie i klasyfikowanie monet. Monety kolekcjonują instytucje, kolekcjonują też indywidualni ludzie. Jakie to są monety zależy tylko od zasobności kieszeni osoby tym się zajmującej.
Przedmiotem kolekcji bywają więc pieniądze papierowe, monety, stare, złote, srebrne lub zwyczajne pieniądze obecnie znajdujące się w obiegu w przeróżnych państwach. Dziś mennice na całym świecie poza monetami, które przeznaczone są do obiegu wybijają szereg monet kolekcjonerskich z przeznaczeniem już tylko dla kolekcji numizmatycznych. Monety te ukazują się często w seriach tematycznych, co też ma na celu spowodowanie chęci zakupu tych monet przez zbierających. No bo skoro ma się jedną piękną monetę z danej serii, budzi to chęć posiadania pozostałych.
We współczesnej rzeczywistości numizmatycznej poza monetami, które można określić jako „tradycyjne” emituje się szereg takich, które zasługują na miano „niezwykłych”. I to tymi monetami zajmę się w dalszej części artykułu dzieląc je na kilka kategorii.
1 – Monety o dziwnych kształtach
A – Somalia (2008) – 5 x 1 DOLLAR. / Monety o geometrycznych kształtach: stożka, piramidy, kuli, cylindra i sześcianu (pięć elementów natury). Waga: 26,33; 34,52 i 66 g, materiał: miedź posrebrzana, nakład: 500 kompletów. Poszczególne bryły symbolizują elementy natury stożek = woda, piramida = ogień, kula = ziemia, cylinder = drewno i sześcian = metal.
B – Palau (2010 / 2011) – 1 DOLLAR (Teddy Bear, Motyl, Anioł) / - Palau 2010 / 1 Dollar (Teddy Bear), materiał: złoto 0,9999, waga: 0,5 g, średnica: 11 mm, nakład: 25 000 szt.; - Palau 2010 / 1 Dollar (Angel), materiał: złoto 0,9999, waga: 0,5 g, średnica: 11 mm, nakład: 15 000 szt.; - Palau 2011 / 1 Dollar (Butterfly), materiał: złoto 0,9999, waga: 0,5 g, średnica: 11 mm, nakład: 15 000 szt.
C – Liberia (2008) – 400 + 12 x 50 DOLLARS - Paulus Year / 1000 $ (1x400 $ + 12x50 $), materiał: złoto 0,999, waga: 1 000 g (1kg), średnica: 120 mm, nakład: 50 szt., zewnętrzny otok złożony z dwunastu puzzli.
D - Wybrzeże Kości Słoniowej (2010) – 1500 FRANCS CFA - Kompas do Mekki / Materiał: srebro Ag 0,925 oksydowane, waga: 40 g, średnica: 50 mm, nakład: 1 500 szt., moneta została wyposażona w specjalny łyżkowaty obiekt, który wskazuje Biegun Północny, położenie Mekki wskazują na monecie minarety.
2 – Hologramy na monetach
A – Togo (2010) – 1000 FRANCS CFA - Prisma Sunbirds Blue / Materiał: srebro Ag 0,925,waga: 25 g, średnica: 38,61 mm, nakład: 2 500 szt.
B – Białoruś (2008) - 20 Rублёй – Sedov / Materiał: srebro Ag 0,925, waga: 28,28 g, średnica: 38,61 mm, nakład: 25 000 szt., projektant: Dobrochna Surajewska.
3 – Monety niemetalowe.
A - South Georgia & South Sandwich Islands (2007) - 2 POUNDS - Penguins in Crystal / Materiał: srebro Ag i kryształ, średnica: 38.60 mm, waga: 23.45 g, nakład: 5 000 szt.
B – Kongo (2006) – 10 FRANCS - World Trade Center / Unikalna przezroczysta moneta, średnica: 50 mm, grubość krążka: 20 mm, laserowa technika 3D.
4 – Monety ponadnormatywne (dużych rozmiarów).
A – Niue Island (2012) – 10000 DOLLARS, "Bene Merentibus" / Producent: Mennica Polska S.A., materiał: złoto Au 999,99, średnica: 90 mm, waga: 1 kg, nakład: 10 szt. monet indywidualnie numerowanych.
5 – Monety z przeróżnymi dodatkami.
A – Tokelau (2012) – 5 DOLLARS - Exotic Butterflies Ornithoptera Priamus (Motyl wykonany w technice 3D) / Materiał: srebro Ag 0,925 + kolor + 3D, waga: 25,00 g, średnica: 38,61 mm, nakład: 2500 szt.
B – Palau (2011) – 5 DOLLARS - Princess of the sea Pearl / Materiał: srebro Ag 0,925 + różowa perła, waga: 25 g, średnica: 38,61 mm, nakład: 2 500 szt.
C – Palau (2011) – 5 DOLLARS - Cuddly Bear / Materiał: srebro Ag 0,925 + pluszowa wklejka, waga: 25 g, średnica: 38,61 mm, nakład: 2 011 szt.
D – Palau (2009) - 1 DOLLAR - Poker Holes Cards Ladies / Materiał: miedzionikiel + oryginalne narożniki kart z kasyna w Las Vegas, waga: 35 g, średnica: 50 mm.
E – Polska (2001) – 20 ZŁOTYCH - Szlak bursztynowy / Producent: Mennica Polska S.A., materiał: srebro Ag 925/1000 + oksyda + bursztyn, średnica: 38,61 mm, waga: 28,28 g, nakład: 30 000 szt., projektant: Ewa Tyc – Karpińska.
F – Liberia (2004) – 12 X 10 DOLLARS - Ginące gatunki zwierząt / Materiał: srebro próby 999/1000, złoto próby 999,9/1000, ponadto moneta posiada dwa brylanty 0,01 karata każdy, średnica: 38,00 mm, średnica brylantów: 1,2 mm, waga: 20,00 g, nakład: 5 000 szt.
G - Palau (2007) - 5 DOLLARS – AVE MARIA LOURDES / Materiał: Ag 0,925, waga: 25 g, średnica: 38,61 mm, nakład: 5 000 szt., w monecie umieszczono fiolkę z woda święconą z Lourdes.
Poza wymienionymi przeze mnie dodatkami, w monetach kolekcjonerskich można spotkać również takie, jak np.: fragment bolidu F1, przeróżne minerały, kamienie ozdobne, ceramiki, fragmenty meteorytów oraz szereg innych, często jakże zaskakujących.
6 – Monety z kolorami.
A – USA (2010) – 2 DOLLARS (Mesa Grande) - Colt M16 Rifle / Materiał: Ag 0,999 + tampondruk, waga: 1 uncja trojańska, średnica: 40,7 mm, nakład: 20 000 szt.
B – Andorra (2011) - 5 DINARS - Bon Nadal / Materiał: Ag 0,925 + emalia, waga: 25 g, średnica: 38,61 mm, nominał: 2 500 szt.
6 – Efekt kątowy na monetach.
A – Polska (2006) – 10 ZŁOTYCH - XX Zimowe Igrzyska Olimpijskie, Turyn 2006 / Materiał: srebro Ag 925/1000, średnica: 32 mm, waga: 14,14 g, nakład: 72 000 szt., efekt kątowy.
7 – Monety zaawansowane technicznie.
A – Liberia (2008) – 5 DOLLARS - Kennedy Speaker Coin / Materiał: miedzionikiel, nakład: 1 000 szt., po naciśnięciu przycisku moneta odtwarza głos prezydenta.
B – Palau (2009) – 5 DOLLARS - Scent of Paradise Coconut / Materiał: srebro Ag 0,925, waga: 25 g, średnica: 38,61 mm, nakład: 2 500 szt., moneta po potarciu wydziela zapach kokosu.
C – Cook Islands (2009) – 5 DOLLARS - Little Thermo Chick / Materiał: srebro Ag 0,925, waga: 25 g, średnica: 30x43 mm, nakład: 2 500 szt., na monecie, po ogrzaniu (palcami, ciepłym powietrzem) ukazuje się kurczak, po ochłodzeniu znika, efekt może być powtarzany ok. 100 razy.
Przedstawione przeze mnie monety to tylko wycinek tego tematu. Cóż jeszcze można wymyślić? Pewnie niebawem pojawi się szereg nowych, „niezwykłych” monet, które niejednego zaskoczą swą zawartością.
Autor – Józef Smurawa
Bibliografia:
http://www.numiscollect.eu
http://www.numizmatyczny.pl
http://www.emonety.pl
http://pl.wikipedia.org
