Numizmatyczny spacer po Poznaniu

Poznań - piąte pod względem liczby ludności miasto w Polsce (ok. 600 000) , położone nad rzeką Wartą. Stolica Wielkopolski i województwa wielkopolskiego.
Miasto piękne i fascynujące, w którym nowoczesność łączy się z historią w sposób niezwykły. Napotykamy tu unikalne zabytki, począwszy od stylu romańskiego, aż do tych secesyjnych. Obok siebie współistnieją ogromne, reprezentacyjne gmachy wraz z pełnymi uroku kamieniczkami, tworząc niezwykły klimat poznańskiej starówki. Również każda z pozostałych dzielnic miasta posiada swój specyficzny charakter.

Ziemia poznańska to miejsce gdzie rodziła się polska państwowość. To z niej rządzili nasi pierwsi władcy nadając kształt państwu i ugruntowując jego pozycję na arenie międzynarodowej. Do dnia dzisiejszego znaleźć można w Poznaniu liczne ślady ich ówczesnych działań. Od tegoż piastowskiego zarania miasto przechodziło różne koleje losu. Bywały chwilowe załamania, ale bywały również czasy bujnego rozkwitu. Okresem takim dla miasta był wiek szesnasty, który pozostawił po sobie szereg zabytków. Również nadał on kształt największemu zabytkowi miasta jakim jest RATUSZ. Bo choć jego budowę zakończono ok. 1300-go roku, to w wieku XVI gruntownie go przebudowano. Przebudowa ta nadała mu kształt, który podziwiać możemy do dnia dzisiejszego. Z tego też okresu pochodzą słynne poznańskie koziołki, jeden z rozpoznawalnych na całym świecie symboli miasta.

Żeton z serii: HISTORYCZNE STOLICE POLSKI - GRÓD PIERWSZYCH PIASTÓW POZNAŃ, nominał: 10 GRODÓW, producent: GYGES ARD, projekt: Robert Anders (AR), materiał: mosiądz M63 / aluminium, nakład: po 1000 szt. (z każdego z metali), średnica: 25 mm, waga: 8,5 g (M63) / 2,2 g (Al), stempel: lustrzany - technika 2D , rant: gładki, czas obowiązywania: 25-09-2010 - 31-12-2010 w prywatnej mennicy GYGES ARD

Miejsc interesujących w mieście jest wiele. Poza ratuszem podziwiać możemy Zamek Królewski górujący nad rynkiem czy też Ostrów Tumski, który jest najstarszą częścią miasta. Tu znajduje się najstarsza w kraju katedra, miejsce, w którym prawdopodobnie odbył się chrzest Polski.

Obok cennych zabytków w mieście powstają również nowe inwestycje, jak chociażby zagospodarowanie terenów nad Maltą, czy też Stary Browar, oficjalnie uznany za najpiękniejsze centrum handlowe na świecie przez międzynarodową fundację ICSC.

Obecnie Poznań to pełna życia metropolia, miasto kultury i rozrywki. Ponad stutysięczna rzesza studentów to dla miasta zastrzyk energii. To oni nadają miastu specyficzny klimat, zapełniają liczne kafejki i puby. W mieście odbywają się międzynarodowe festiwale, jak np. słynna poznańska Malta, festyny - jak np. Dni Świętomarcińskie, happeningi, koncerty, wystawy w muzeach i galeriach oraz spektakle.

Dla ludzi aktywnych Poznań oferuje pola golfowe, pływalnie i baseny, korty tenisowe, kluby fitness, strzelnicę oraz lodowiska. W mieście swoją siedzibę ma klub piłkarski Lech Poznań. Jego stadion był jedną z aren niedawno zakończonych Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej - EURO 2012. Miasto posiada dwa ogrody zoologiczne, ogród botaniczny, palmiarnię oraz zabytkowe parki.

Przez Poznań przebiegają interesujące trasy turystyczne: europejski Szlak Romański, Szlak Piastowski oraz Trasa Kórnicka.

Ja ze swej strony chciałbym zaprosić na numizmatyczną wędrówkę po tym mieście, przedstawić przeróżne numizmaty z nim związane i w ten sposób choć trochę przybliżyć tą jakże interesującą metropolię. Wędrówkę rozpocząłem wplatając w opis miasta numizmat prywatnej mennicy GYGES ARD, projektu p. Roberta Andersa.

 

W okresie po drugiej wojnie światowej niemal dwukrotnie trafiły do naszych portfeli banknoty z wizerunkami Poznania. Niestety jednak ostatecznie z różnych względów nie znalazły się one w obiegu.
Pierwszym takim banknotem jest 20 zł z datą 2 stycznia 1965 r. W roku 1960 ogłoszono konkurs na nowe banknoty polskie z wizerunkami miast. Poznań stał się motywem banknotu 20 zł. Pomysł ten powrócił po pięciu latach kiedy to wydrukowano serie próbne banknotów. Ich ilość była bardzo znikoma – po jednym arkuszu (6 lub osiem banknotów) w dziesięciu kolorach. Każdy banknot przedstawiał zabytek z danego miasta i charakterystyczną postać, przedstawiciela zawodu związanego z nim. „Poznański” banknot prezentował kamieniczki Starego Rynku i ratusz. Sylwetka z banknotu nie ma żadnego atrybutu charakterystycznego dla danego zawodu. Może to być robotnik z "Ceglorza"? Może zecer z Zakładów Graficznych im. Marcina Kasprzaka? Wersja antysystemowa chce w tej postaci widzieć inteligenta, tęsknym wzrokiem spoglądającego na Zachód.

 

Banknot ten wraz z pozostałymi w serii nigdy jednak nie wszedł do obiegu.  Dziś banknoty te są prawie nieosiągalne. Czasem wypływa pojedynczy egzemplarz na aukcji, osiągając cenę kilkunastu tysięcy złotych.

Drugi  „poznański” banknot powstał w czasach przygotowań do denominacji złotówki, w roku 1989. Poznań miał być tematem banknotu 100 zł. Na awersie znajdował się poznański ratusz, zaś na rewersie pieczęć miejska z XIV w. Co ciekawe oprócz tego banknotu Wielkopolska miała jeszcze mieć swe wizerunki na 1 000 zł – Kalisz i 500 zł – Gniezno. Autorem tego projektu był p. Waldemar Andrzejewski. Banknoty z datą 1 marca 1990 r. wydrukowano w Monachium, w ilości całkowitej 500 milionów szt. Projekt ten jednak przepadł przez słabe, a raczej przestarzałe zabezpieczenia. Było to również konsekwencją przesuwania w czasie denominacji. Banknoty z miastami dało się... wyprać z farby i nanieść wyższy nominał. Zaprojektowano i wydrukowano więc nowe banknoty, obecnie obowiązujące, z władcami Polski.

Większość banknotów z serii „Miasta Polski” trafiła na przemiał. Dla kolekcjonerów przygotowano tysiąc kompletów z wielkim napisem "specimen" na awersie. Zainteresowanie tymi banknotami było jednak tak wielkie, że NBP pozwolił na nieograniczoną sprzedaż - tym razem już bez numeracji i z nadrukiem "nieobiegowy".  Obecnie bez problemu można je kupić na aukcji w cenie ok. 120 zł za komplet.

Tak więc Poznań nie doczekał się swojego banknotu, pozostały mu tylko kolekcjonerskie i 2 złotowe monety okolicznościowe.

Pierwszą taką emisją były monety wybite z okazji 750-LECIA LOKACJI POZNANIA. Emisja trzech monet – 100 zł (Au), 10 zł (Ag) i 2 zł (GN) odbyła się w dniu 5 marca 2003 r. Monety wybiła Mennica Polska S.A., emitentem ich jest Narodowy Bank Polski.

Dane techniczne monet:

Nominał:	2 złote	10 złotych	100 złotych
Materiał:	CuAI5Zn5Sn1 (Nordic Gold)	srebro (Ag.925)	złoto (Au. 900/1000)
Nakład:	600 000 szt.	39 000 szt.	2 100 szt.
Średnica:	27 mm	32 mm	21 mm
Waga:	8,15 g	14,14 g	8 g
Stempel:	zwykły	lustrzany	lustrzany
Rant:	gładki	gładki	gładki
Projekt:	Awers - Ewa Tyc-Karpińska Rewers – Urszula Walerzak	Urszula Walerzak	Urszula Walerzak
Awers:	Wieża ratusza poznańskiego na tle tarczy zegarowej, po bokach głowy koziołków, u góry napis: 750-LECIE, u dołu półkolem napis: LOKACJI POZNANIA.	Z prawej strony wizerunek drzwi gotyckiego kościoła Najświętszej Marii Panny, z lewej strony pieczęć Przemysła I, nad pieczęcią wizerunek orła ustalony dla godła Rzeczypospolitej Polskiej oraz oznaczenie roku emisji: 2003, poniżej pieczęci napis: 10 ZŁ., u góry półkolem napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA, pod lewą łapą orła znak mennicy: m/w.	Wizerunek ratusza poznańskiego na tle tarczy zegarowej, z prawej strony data: 1253, u góry półkolem napis: 750-LE-CIE LOKACJI POZNANIA.
Rewers:	Wizerunek orła ustalony dla godła Rzeczypospolitej Polskiej, po bokach orła oznaczenie roku emisji: 20-03, pod orłem napis: ZŁ 2 ZŁ, w otoku napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA poprzedzony oraz zakończony sześcioma perełkami, pod lewą łapą orła znak mennicy.	Z prawej strony fragment stylizowanego miedziorytu z XVII wieku przedstawiający zabudowę miejską, z lewej strony pieczęć z herbem Poznania, pod pieczęcią daty: 1253-2003, z lewej strony półkolem napis: 750-LECIE LOKACJI POZNANIA.	Wizerunek stylizowanej kołatki z drzwi zachodnich katedry poznańskiej na Ostrowie Tumskim, wewnątrz kołatki napis: 100 / zł., z prawej strony fragment fasady frontowej gotyckiego kościoła Najświętszej Marii Panny, u dołu wizerunek orła ustalony dla godła Rzeczypospolitej Polskiej, u góry półkolem napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA 2003, pod lewą łapą orła znak mennicy: m/w.

 

 Kolejną monetą z „poznańskim” wizerunkiem jest  okolicznościowe 2 zł. – KLASZTOR FRANCISZKANÓW  / Poznań.

Kościół św. Antoniego Padewskiego i klasztor franciszkanów konwentualnych w Poznaniu Prowincji Gdańskiej mieści się u podnóża Góry Przemysła (Góry Zamkowej).

Franciszkanów do Poznania sprowadził w pierwszej połowie XVII w. biskup Andrzej Szołdrski, jednak wzbudzali oni niechęć innych zakonów (głównie bernardynów), którzy posiadali już swój kościół w mieście. Sprawiło to, że otrzymali miejsce przy dzisiejszej ul. Grobla, gdzie wznieśli w 1646 drewniany kościółek (na jego miejscu stoi dziś Kościół pw. Wszystkich Świętych w Poznaniu). Dziesięć lat później świątynia spłonęła, a mnisi otrzymali nieistniejący już kościół św. Rocha w osadzie Miasteczko, przy którym wznieśli klasztor, mimo to nadal starali się o miejsce na świątynię w obrębie murów miejskich. Udało im się to w 1668 r., gdy uzyskali plac pod budowę u podnóża Góry Zamkowej. W 1674 r. franciszkanie zawarli umowę na projekt i wykonanie z mistrzem murarskim Janem Końskim. Budowa przeciągała się i zakończono ją dopiero w roku 1728.

W 1832 zakon skasowano, a kościół władze pruskie przekształciły w magazyn. Następnie zburzono skrzydła klasztoru od ul. Sierocej i Nowej (dziś Paderewskiego) a kościół przekazano niemieckim katolikom. Zakonnicy odzyskali budynki w 1921. W czasie II wojny światowej kościół służył katolikom – Niemcom. Podczas walk w 1945 zawaliło się sklepienie nawy głównej niszcząc część wyposażenia. Świątynia została odbudowana jako pierwszy kościół w Poznaniu, wnętrze odrestaurowano w latach 1963-1965 pod kierunkiem T. Szukały i H. Kota. Odnowiono wówczas zamalowaną w poprzednim okresie pierwotną polichromię.

Dane techniczne:
Seria: Miasta w Polsce
Materiał: Nordic Gold
Stempel: zwykły
Średnica : 27 mm
Masa: 8,15 g
Nakład: 800 000 szt.
Emitent: Narodowy Bank Polski
Data emisji: 15 wrzesień  2011 r.
Projekt awersu: Ewa Tyc-Karpińska
Projekt rewersu: Andrzej Nowakowski
Awers: wizerunek orła ustalony dla godła Rzeczypospolitej Polskiej, po bokach orła oznaczenie roku emisji: 20-11, pod orłem napis: ZŁ 2 ZŁ, w otoku napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA, poprzedzony oraz zakończony sześcioma perełkami, pod orłem, po prawej stronie, znak mennicy: M/W.
Rewers: centralnie, stylizowany wizerunek fragmentu kościoła i klasztoru OO. Franciszkanów w Poznaniu, u góry, półkolem, napis: KLASZTOR FRANCISZKANÓW, u dołu, półkolem, napis: POZNAŃ; na boku: ośmiokrotnie powtórzony napis: NBP, co drugi odwrócony o 180 stopni, rozdzielony gwiazdkami.

Poza emisjami monet Narodowego Banku Polskiego Poznań uwieczniono na kilku dukatach lokalnych i innych żetonach okolicznościowych.

Dwie pierwsze emisje żetonów okolicznościowych z serii: „Herby szlacheckie” reklamują poznańskie firmy. Są to emisje prywatne.

Pierwsza z nich to żeton: 4 SZELIGI, wyemitowany w 2007 r. przez Michała Łukomskiego / Antykwariat na Mostowej – Poznań. Żetony służyły jako środek płatniczy ( 4 szeligi = 4 złote ) w wybranych punktach handlowych i usługowych w Poznaniu.

Nominał: 4 SZELIGI,
producent: Mennica Polska S.A.,
nakład: 5 000 szt.,
średnica: 27 mm,
waga: 8,4 g,
materiał: mosiądz (M63),
stempel: zwykły,
czas obowiązywania: 2007-08-30 – 2008-09-31,
projekt: Zbigniew Bartkowiak
Na awersie umieszczono poznański ratusz, na rewersie herb szlachecki – SZELIGA.

Drugim żetonem jest: IIII PRUSY, wyemitowany w 2007 r. przez Janusza Macińskiego  / Antykwariat JM – Poznań. Żetony służyły jako środek płatniczy (4 prusy = 4 złote) w wybranych punktach handlowych i usługowych w Poznaniu.

Nominał: IIII PRUSY,
producent: Mennica w Kremnicy – Słowacja,
nakład: 2 500 szt.,
średnica: 27 mm,
waga: 8,4 g,
materiał: mosiądz (M63),
stempel: zwykły,
czas obowiązywania: 2007-12-17 – 2008-02-02,
projekt: Zbigniew Bartkowiak

Na awersie żetonu znajduje się poznański kościół Świętego Jana Jerozolimskiego Za Murami, który znajduje się pod opieką joanitów, później zwanych Zakonem Maltańskim. Kościół ten to budowla późnoromańska, jednowawowa, zbudowana na przełomie XII i XIII wieku. Po poznańskiej katedrze stanowi najstarszy zabytek Poznania. Jest to pierwszy w Wielkopolsce i jeden z pierwszych w kraju budynek z cegły. Mury, nawy i prezbiterium pobudowano w układzie wenedyjskim, sklepienie nad prezbiterium zaś w stylu romańskim. Po pożarze ok. 1512 r. nawa otrzymała sklepienie gwiaździste, dobudowano również wieżę i północną nawę boczną. Na rewersie znajduje się herb szlachecki - PRUS.

Kolejnym „poznańskim” żetonem jest: 4,51 GOLDY, wyemitowany przez GOLD WECO / www.Vmax2.pl – sklep z bronią. Żetony służyły jako środek płatniczy (4,51 goldy = 4,51 złotych) w wybranych punktach handlowych i usługowych w Poznaniu i okolicy.

Nominał: 4,51 GOLDY,
producent: Mennica w Kremnicy – Słowacja,
nakład: 2 500 szt.,
średnica: 27 mm,
waga: 8,4 g,
materiał: mosiądz (M63),
stempel: zwykły,
czas obowiązywania: 2008-10-27 – 2008-12-31,
projekt: Zbigniew Bartkowiak

W roku 2011 wyemitowano dukaty lokalne: ROGALE MARCIŃSKIE, z okazji imienin ulicy Święty Marcin i upamiętnienia słynnych rogali marcińskich.

11 listopada 2012 r. w Poznaniu odbywały się, jak corocznie, od 1994 r., jedyne w Polsce imieniny ulicy. Tego dnia ulica Święty Marcin została zamknięta dla ruchu samochodowego i stała się deptakiem, po którym przemaszerował korowód spod kościoła pod wezwaniem Św. Marcina, aż po mury cesarskiego zamku. Temu barwnemu korowodowi przewodził sam Św. Marcin, który w stroju rzymskiego legionisty, na białym koniu. Pod murami Zamku z rąk prezydenta otrzymał klucze do bram miasta. Ten moment był sygnałem do rozpoczęcia wspólnej zabawy. Dla imieninowych gości w Zamku zorganizowano wystawy (dotyczące historii ulicy i  miasta), koncerty, filmy, spektakle teatralne. Przed Zamkiem ustawiona była scena, na której występowali: artyści, muzycy i aktorzy. Przez całą imprezę trwał kiermasz, na którym nie mogło zabraknąć ani rogali, ani świętomarcińskiego wina. Na zakończenie zabawy przed Zamkiem rozbłysły fajerwerki.

Imieniny ulicy Święty Marcin corocznie gromadzą tysiące uczestników, co świadczy dobitnie, iż impreza ta stała się już tradycją i na trwałe wrosła w poznański kalendarz.

Wyemitowano trzy rodzaje dukatów lokalnych: 4 ROGALE MARCINSKIE w mosiądzu, 7 ROGALI MARCIŃSKICH w bimetalu i 70 ROGALI MARCIŃSKICH w srebrze (Ag). Emitentem dukatów jest - Centrum Kultury Zamek, a patronat honorowy nad akcją objął Prezydent Miasta Poznania. Organizatorem akcji i producentem dukatów jest Mennica Polska S.A. Dukaty obowiązywały w okresie: 2011-11-11 - 2011-12-31.

4 ROGALE MARCISKIE
nakład: 20 000 szt.,
materiał: mosiądz,
stempel: zwykły,
średnica: 27 mm,
waga: 8,4 g;

7 ROGALI MARCIŃSKICH
nakład: 10 000 szt.,
materiał: bimetal (otok mosiądz, rdzeń miedzionikiel),
średnica: 27 mm,
waga: 9,1 g;

70 ROGALI MARCIŃSKICH
nakład: 500 szt.,
materiał: srebro (Ag.500),
średnica: 32 mm,
waga: 14,14 g

Kolejną odsłoną „poznańskich” numizmatów są Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej – EURO 2012. Poznański Stadion Miejski był jedną z aren tej imprezy.

Stadion Miejski w Poznaniu

Modernizacja tej areny trwała od 2002 roku, zakończyła się w czerwcu 2010 roku.  Obiekt został zadaszony nad trybunami. Zlokalizowany jest blisko centrum miasta przy skrzyżowaniu ulicy Bułgarskiej i Ptasiej w Poznaniu. Stadion Miejski w Poznaniu jest jednym z największych stadionów w Polsce, projektowanym zgodnie ze wszelkimi wymogami UEFA (tak, by uzyskać status Elite). Stadion ma 46 676 miejsc netto, natomiast na mecze UEFA EURO 2012™ w Poznaniu miał 41 018 miejsc netto. Na EURO 2012 zostało tu rozegrane kilka meczy fazy grupowej.

Obecnie stadion wykorzystywany jest przez klub piłkarski KKS Lech Poznań, na którego mecze przychodzi regularnie ponad 20 000 widzów.

Wymiary całego stadionu:

•   długość = 213,30 m

•   szerokość = 220,27 m

• wysokość = 56,16 m = 139,31 m. n.p.m

Z okazji tak doniosłej imprezy sportowej posypało się szereg emisji monet i żetonów okolicznościowych.

Narodowy Bank Polski wyemitował na tą okoliczność pokaźny zestaw monet. Między innymi była to moneta 10 zł w srebrze (Ag) z poznańskim akcentem jaki stanowią trykające się Koziołki. Moneta ta wchodzi w skład zestawu z trzema innymi, poświęconymi innym polskim miastom, w których rozegrane były mecze w ramach mistrzostw. Wszystkie cztery monety łączą się ze sobą tak jak puzzle.

4 x 10 zł (zestaw czterech monet składających się ze sobą jak puzzle),
stop - srebro (Ag.925),
stempel: lustrzany,
średnica: wymiary jednej monety 28,8 x 28,8 mm,
masa: 14,14 g,
nakład: 4 x 15 000 szt.,
emisja: czerwiec 2012 r.

Niue Island wyemitowało zestaw czterech monet o nominale 1 $ w srebrze prezentujących Polskie Stadiony 2012. Jedną z nich jest oczywiście moneta: 1 $, Polskie Stadiony 2012 - Poznań.

Emitent: Niue Island,
producent: Mennica Polska S.A.,
nominał: 1 $ (1 DOLLAR),
materiał: srebro (Ag.925),
stempel: lustrzany (proof),
waga: 28,28 g,
nakład: do 10.000 szt.,
emisja: 2012 r.

Awers:  w centralnej części - wizerunek głowy królowej Elżbiety II zamknięty w rombie, wzdłuż krawędzi napisy: ELIZABETH II, 1 DOLLAR, NIUE ISLAND, 2012; pod głową królowej - znak mennicy M/W, dookoła królowej, w tle: wizerunek stylizowany wizerunek piłki, a na nim wielokrotnie powtarzające się ukryte napisy: POLSKA.

Rewers: w centralnej części - wizerunek stadionu w Poznaniu, u góry: wizerunek nieba z chmurami, na dole: herb miasta Poznań, z lewej strony napis: POZNAŃ, a z prawej 2012.


Żetony okolicznościowe EURO 2012 z „poznańskimi” tematami.

A - ŻETONY - Miasta Gospodarze EURO 2012 (Kolekcja 4 numizmatów)

Mennica Polska S.A. wyemitowała serię czterech numizmatów upamiętniających polskie miasta – gospodarzy EURO 2012.

Numizmaty są dostępne pojedynczo lub w zestawie:  Warszawa, Gdańsk, Poznań i Wrocław. Każdy z nich zapakowany jest w plastikowe etui z okolicznościowym nadrukiem i informacją o nim.

Awers: stylizowane godło państwowe, wspólne dla całej serii.
Rewersy: stylizowane wizerunki z najbardziej charakterystycznymi i rozpoznawalnymi elementami poszczególnych miast.

Producent: Mennica Polska S.A.,
materiał: miedzionikiel,
średnica: 38,61 mm,
nakład: 5 000 szt.,
stempel: lustrzany,
emisja: maj 2012 r.,
cena: 35 zł. za pojedynczy numizmat

B -  Mennica Śląska w Pszczynie / Seria numizmatów emitowana z okazji Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej 2012

Emitent: Mennica Śląska Sp. z o.o.,
projekt: Monika Hochel,
emisja: kwiecień 2012 r.,
średnica: 30,9 mm,
materiał i nakład: golden nordic pozłacany 24-karatowym złotem – 1 000 szt. / srebro (Ag.925) - 150 szt.,
dystrybucja żetonów: Górnośląskie Centrum Edukacji w Mikołowie

Numizmatyczny spacer po Poznaniu dobiegł końca. Myślę, ze Ci, którzy go odbyli wraz ze mną choć odrobinę poszerzyli swoją wiedzę „O grodzie Przemysława, gdzie Koziołki bodą się…”

Autor: Józef Smurawa

Źródła:
http://www.hotele-polskie.pl/miasto_poznan
Prywatna Mennica – GYGES ARD
http://poznan.gazeta.pl/poznan/
http://finanse.wp.pl/
http://www.mennica.com.pl/
http://www.nbp.pl/
http://pl.wikipedia.org/
http://www.mennicaslaska.pl/