Wkrótce zakończy się wymiana pieniędzy

Wymiana pieniędzy nie jest czymś nowym. W XX w. Polacy aż 3-krotnie wymieniali pieniądze: w 1923 r. wraz z reformą Grabskiego dokonano wymiany w stosunku 1 800 000 marek polskich na 1 złoty polski, po wojnie dokonano bardzo szybkiej wymiany w stosunku 100 złotych przedwojennych na 3 złote PRL, ostatnia wymiana była zapoczątkowana w 1995 r. wraz z reformą Balcerowicza i dokonana była w stosunku 10 000 starych złotych na 1 nowy złoty. Tyle, że wymiana ta jeszcze oficjalnie trwa. Zakończy się dopiero wraz z końcem 2010 r. A więc w 2011 r. wszystkie niewymienione pieniądze stracą wartość obiegową i zyskają wyłącznie wartość kolekcjonerską, która w nielicznych tylko przypadkach wartość obiegową przewyższa.

Wymiana pieniędzy rozpoczęta w 1995 r. miała celowo przebieg bardzo łagodny (przez 2 lata stare i nowe złote kursowały równocześnie, zaś przez kolejne 13 lat można było dokonać wymiany pieniędzy w banku. Jednym z głównych celów denominacji było ułatwienie ludziom obrotu pieniędzmi. W obiegu było ponad 15 nominałów różnych banknotów, do tego dochodziły monety. Problemem były nawet drobne codzienne zakupy. Bank centralny miał nawet przygotowany rezerwowy projekt banknotu o nominale 5 mln zł z wizerunkiem marszałka Józefa Piłsudskiego.Banknot nigdy nie wszedł do obiegu, wydano natomiast jego wersję kolekcjonerską - ten bankbot nie podlega wymianie.

Jeśli chodzi o sposób przeprowadzenia wymiany pieniędzy, to dochodziła obawa, że denominacja zostanie wykorzystana do podniesienia cen. Ludzie mieli złe doświadczenia z wymianą pieniędzy w okresie PRL, więc wymiana ta miała z założenia znacząco się różnić od złodziejskiej wymiany dokonanej przez władze komunistyczne. Wtedy oficjalnym celem całej operacji miała być "walka z elementem kapitalistycznym i spekulanckim". Jednak spekulanci wszystkie swoje wolne środki przechowywali nie w gotówce a w złocie i obcych dewizach, w wyniku czego główny ciężar wymiany spadł na zwykłego obywatela. Reforma przewidywała wymianę po kursie 3:100 w przypadku cen, płac i nakładów bankowych i oszczędnościowych wynoszących poniżej 100 tys. zł. Natomiast w stosunku do gotówki przelicznik ten wynosił 1:100. W ten sposób wszyscy ci, którzy w dniu wprowadzenia reformy w życie posiadali gotówkę stracili aż 2/3 jej wartości. Podobnej wysokości straty ponieśli posiadacze oszczędności powyżej 100 tys. zł., gdyż tylko do tej kwoty mogli dokonać wymiany. Wynikiem przeprowadzenia wymiany był fakt, iż władza ludowa odebrała swoim obywatelom nawet ok. 3 mln zł.

Tak więc koniec 2010 roku przyniesie zakończenie procesu denominacji, który rozpoczął się w Polsce 1 stycznia 1995 r. Stare pieniądze, jeszcze jeden z charakterystycznych elementów barwnego okresu PRL, można wymienić w jednym z 16 oddziałów okręgowych NBP w kraju. Do chwili obecnej szacuje się, że 99,8% banknotów starej emisji zostało już wymienionych, pozostałą część Polacy nadal skrzętnie skrywają w swoich mieszkaniach. Jak podaje NBP, ten pozostały 0,2% starych banknotów szacowany jest na ok. 174,7 mln zł.

Jakie banknoty można wymieniać? Otóż najniższą kwotą podlegającą wymianie jest 100 starych złotych. Wartość takiej wymiany nie jest jednak wysoka - za pieniądz z wizerunkiem Waryńskiego dostaniemy dokładnie 1 grosz. Część ludzi nie chce wymieniać pieniędzy licząc na wzrost ich wartości. Wiemy jednak, że jest to błędne myślenie. By do tego w ogóle doszło, liczba posiadaczy starych pieniędzy musiałaby znacznie się obniżyć, a skoro taki ogrom banknotów będzie nadal dostępny na rynku wtórnym, ich cena nigdy nie będzie wysoka. Właśnie dlatego, że wciąż tak wielu ludzi ma stare pieniądze w swoich domach, ich wartość kolekcjonerska jest praktycznie żadna. Cięgle wiele osób przechowuje całe siatki monet z okresu PRL, które nie mają żadnej wartości. Na Allegro 1 kg monet z okresu PRL sprzedaje się za 5-10 zł w zależności jak stare monety zbiór zawiera. Najniżej wyceniane są monety ostatniego bicia z  at 80-90 XX w. Zdarzają się jednak wyjątki. Większym zainteresowaniem cieszą się pieniądze z początków PRL, które dawno straciły ważność, oraz monety i banknoty, które pojawiły się w małych ilościach, chociaż i tu o majątku nie ma co marzyć. Np. za dobrze zachowany banknot 20-złotowy z Romualdem Trauguttem można czasem dostać kilkanaście złotych. Wszystko zależy od stanu, w jakim banknoty się zachowały, duże znaczenie ma także rok, wielkość emisji i seria. Największą wartość mają banknoty serii A, czyli z pierwszej emisji. Jeśli stan zachowania banknotu jest idealny, do tego ma dobrą serię, to możemy dostać nawet kilkaset zł, ale nie oszukujmy się - takich zachowało się niewiele. Najwięcej Polacy mają pochowanych banknotów z pospolitych serii, do tego często są one pomięte. Takich nie warto trzymać do końca roku, lepiej je wymienić, póki możemy jeszcze coś za nie dostać.

Poniżej nominały i wizerunki banknotów PRL, które jeszcze możemy wymienić pamiętając jednak, że najniższa kwota wymiany to 100 starych złotych.

10 zł Józef Bem = 0,001 PLN

  

20 zł Romuald Traugutt = 0,002 PLN

  

50 zł Karol Świerczewski = 0,005 PLN

  

100 zł Ludwik Waryński = 0,01 PLN

 

200 zł Jarosław Dąbrowski = 0,02 PLN

  

500 zł Tadeusz Kościuszko = 0,05 PLN

 

1000 zł Mikołaj Kopernik = 0,1 PLN

 

2000 zł Mieszko I i Bolesław Chrobry = 0,2 PLN

 

5000 zł Fryderyk Chopin = 0,5 PLN

 

10 000 zł Stanisław Wyspiański = 1 PLN

 

20 000 zł Maria Curie-Skłodowska = 2 PLN

 

50 000 Stanisław Staszic (2 odmiany) = 5 PLN

 

100 000 zł Stanisław Moniuszko (2 odmiany) = 10 PLN

 

200 000 zł Panorama Warszawy = 20 PLN

 

500 000 zł Henryk Sienkiewicz (2 odmiany) = 50 PLN

 

1 000 000 zł Władysław Reymont (2 odmiany) = 100 PLN

 

2 000 000 zł Ignacy Jan Paderewski (2 odmiany) = 200 PLN

Cały proces wymiany pieniędzy przeszedł bezproblemowo. Co dalej? Czy od przyszłego roku NBP straci konieczność bicia nadwartościowych monet 1 grosz, 2 grosze a może nawet 5 groszy? Koszt produkcji tych monet znacznie przewyższa ich wartość, jednak ich bicie podyktowane było koniecznością wymiany starych pieniędzy. Czy kolejnym krokiem NBP będzie wycofanie z obiegu najdrobniejszego bilonu, tak jak zrobił to niedawno Bank Rosji? (pisaliśmy o tym w artykule: Rosja wycofuje monetę o nominale jednej kopiejki).

Napisał: Jacek W. Kamiński