Z numizmatami po Toruniu

Toruń Toruń (niem. Thorn, łac. Thorunia, Torunium) – miasto w województwie kujawsko-pomorskim na prawach powiatu. Prawobrzeżna część miasta leży na Pomorzu, lewobrzeżna część położona jest na Kujawach. Miasto leży nad Wisłą i Drwęcą. W Toruniu zamieszkuje ok. 200000 osób.
Toruń od 1999 r. jest siedzibą marszałka województwa kujawsko-pomorskiego, siedzibą organów samorządu województwa, czyli Zarządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego, Kujawsko-Pomorskiego Sejmiku Wojewódzkiego oraz jednostek im podporządkowanych. Jest również siedzibą starosty powiatu toruńskiego. W latach 1920–1939 był stolicą województwa pomorskiego, w latach 1945–1975 w województwie bydgoskim (w latach 1945-1950 nosiło ono nazwę woj. pomorskie), w latach 1975–1998 stolicą województwa toruńskiego. Od 1992 Toruń jest siedzibą kurii diecezji toruńskiej.

Toruń to miasto, które należy do elitarnej grupy miejsc, wyróżnionych wpisem na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. W 1997 r. toruński zespół staromiejski został wpisany na tą listę. Od 2004 r. miasto jest też ogólnopolską siedzibą Ligi Polskich Miast UNESCO. Toruńska starówka w 2007 r. w plebiscycie Rzeczpospolitej została uznana za jeden z siedmiu cudów Polski. Toruński Rynek i Ratusz Staromiejski zajęły 3. miejsce w plebiscycie czytelników polskiej edycji National Geographic Polska na 30 najpiękniejszych miejsc na świecie.

Miasto jest jednym z najstarszych w Polsce. Założone zostało przez Krzyżaków w XIII wieku nad brzegiem Wisły, z biegiem lat stało się kwitnącym ośrodkiem handlowym a liczne ślady owej świetności przetrwały tu do dzisiaj. Swój niepowtarzalny charakter miasto zawdzięcza przede wszystkim doskonale zachowanym zabytkom – gotyckim kościołom, barokowym spichrzom, pełnym uroku kamienicom. Wiele z nich posiada niezmieniony od stuleci wygląd.

W Toruniu koniecznie trzeba zobaczyć wzniesiony w końcu XIV wieku Ratusz Staromiejski. Ważnym miejscem jest także rodzinny dom Mikołaja Kopernika mieszczący muzeum jemu poświęcone. Atrakcją miasta jest również toruńskie Planetarium i Orbitarium, które prezentuje popularne seanse astronomiczne. Innym ważnym zabytkiem Torunia jest Krzywa Wieża, która stała się już symbolem miasta.

Toruń, Krzywa Wieża – fotografia: http://www.google.pl/

W Toruniu zachował się pierścień XIX-wiecznych umocnień, reprezentowanych m.in. przez Fort IV, udostępniony dla ruchu turystycznego.

Główne zabytki Torunia:

• kościoły gotyckie: św. Janów Chrzciciela i Ewangelisty, pofranciszkański Wniebowzięcia NMP o św. Jakuba,

• Ratusz Staromiejski,

• mury miejskie, budowane od połowy XIII, rozbudowywane i modernizowane do XV w., częściowo rozebrane w XIX w., zachowały się odcinki wzdłuż Wisły i ulicy Podmurnej oraz bramy: Mostowa, Klasztorna i Żeglarska, a także kilka baszt (wśród nich m.in. Krzywa Wieża, Monstrancja),

• ruiny zamku krzyżackiego,

• zespół gotyckich kamienic mieszczańskich z XIV-XVI w., w tym m.in. Dom Kopernika (XV w.), Dom Eskenów (XIV w., przebudowany w XVI i XIX w.) oraz kamienice przy ul. Łaziennej, Małe Garbary, Mostowej, Szczytnej, Szerokiej, Szewskiej, Wielkie Garbary, Żeglarskiej,

• barokowe pałace miejskie: pałac Dąbskich, o bogato zdobionej fasadzie z roku 1693, Fengera (1742, przebudowany w XIX w.), Meissnera (1739, przebudowany ok. 1800),

• Kamienica Pod Gwiazdą, dom z XV w. przez krótki czas będący własnością znanego humanisty Filipa Kallimacha, przebudowywany w XVII w., fasada o dekoracji stiukowej z 1697 r.,

• kościół poewangelicki św. Ducha, kościół poewangelicki Trójcy św.,

• spichrze z XIV-XVIII w. (w tym najlepiej zachowany w Polsce spichrz gotycki).

Piękny jest Toruń za dnia, ale piękny też i w nocy gdy rozbłysną światła iluminacji. Szczególnego wdzięku nabiera wtedy nadwiślańska panorama miasta, która uznana została za jeden z „Siedmiu cudów Polski”.

Toruń, Stare Miasto widziane z lewego brzegu Wisły - fotografia: WIKIPEDIA

Ważnym  symbolem miasta są także toruńskie pierniki. By poznać piernikową tradycję warto odwiedzić dwa miejsca: wystawę „Świat toruńskiego piernika” prezentowaną w Domu Kopernika oraz Żywe Muzeum Piernika.

Toruń to prężny ośrodek kulturalny, miejsce licznych festiwali, wystaw, koncertów i spotkań artystycznych. Stąd starania, by uczynić miasto Europejską Stolicą Kultury w 2016 roku. Miłośników muzyki klasycznej do Torunia przyciągają festiwale takie jak odbywająca się w maju „Probaltica”- Festiwal Muzyki i Sztuki Krajów Bałtyckich czy też Międzynarodowy Letni Festiwal „Toruń-Muzyka i Architektura”. W trakcie festiwalowych koncertów w zabytkowych wnętrzach rozbrzmiewa muzyka od renesansu po współczesność. Jednym z największych w Polsce przeglądów teatralnych jest Międzynarodowy Festiwal Teatralny KONTAKT organizowany w Toruniu od 1991 roku.

Toruń to również ważny ośrodek akademicki, wśród działających tu wyższych uczelni prym wiedzie Uniwersytet Mikołaja Kopernika, niezmiennie od lat plasujący się w czołówce krajowych uczelni: na 15 wydziałach kształci się około 40 tysięcy studentów.

Toruń to miejsce gdzie przeszłość spotyka się z teraźniejszością, a nauka z kulturą.

W mieście znajduje się duża ilość terenów zielonych, a miasto zalicza się do jednego z najbardziej zielonych w Polsce (około 30% powierzchni). Łączna powierzchnia lasów to 2755 ha. Główne parki skupione są w centrum na tzw. Plantach wokół Starówki, gdzie po likwidacji średniowiecznych umocnień w XIX wieku wygospodarowano strefę zieleni wokół Starego Miasta.

"Toruń słynie z najpiękniejszych budynków
z palonej cegły tak,
że trudno by znaleźć drugie,
które dorównywałoby mu pięknem i położeniem."
Jan Długosz

Poznawanie miasta okiem numizmatyka nie sposób nie zacząć od historii toruńskich mennic. Istniały one od ok. 1238 r. do 1766 r.

(Historia toruńskich mennic wg.: „Mennice i monety toruńskie” http://www.turystyka.torun.pl/)

Pierwsza z nich powstała w państwie krzyżackim przed 1238 r. na mocy przywileju chełmińskiego z 1233 roku, tj. nieomal równocześnie z powstaniem Torunia. Była to mennica krzyżacka, państwowa, służąca do wybijania "jednolitej monety w całej ziemi" (państwie).

Pierwotnie umieszczono ją prawdopodobnie na zamku krzyżackim, a następnie przy dzisiejszej ul. Mostowej 11. Mennica ta znajdowała się wprawdzie pod zarządem krzyżackim, ale jej działalnością żywo interesowała się Rada Miejska, która troszczyła się o odpowiednią jakość srebrnych monet wybijanych w Toruniu. Kursowały one w całym państwie zakonnym, a także na ówczesnych ziemiach północnych Królestwa Polskiego.

Zamek krzyżacki w Toruniu – najwcześniejszy zamek krzyżacki na ziemi chełmińskiej, zbudowany na planie podkowy, prezentuje wcześniejszą formę rozwoju zamków krzyżackich, jeszcze przed ustaleniem się typowego zamku konwentualnego w postaci regularnego czworoboku.
Dzisiaj zamek, zakonserwowany jako trwała ruina, służy celom turystycznym i dydaktycznym. Poza wycieczkami organizowane są tutaj także festiwale uliczne, happeningi, imprezy masowe i turystyczne (pikniki, strzelanie z łuku, pokazy mody itp.). W Fosie Zamkowej organizowany jest Międzynarodowy Festiwal Teatralny "Kontakt" oraz Międzynarodowy Festiwal Muzyki Chrześcijańskiej Song of Songs.

 
Ruiny zamku krzyżackiego w Toruniu – fotografia: WIKIPEDIA

Pierwsze wzmianki o monecie toruńskiej (denarii Turonenses) pochodzą z dokumentu z 15.02.1238 roku wystawionego w Gnieźnie przez ks. Władysława Odonica.

W państwowej mennicy krzyżackiej w Toruniu wybijano cienkie jednostronne brakteaty - denary i szelągi. Jednostronna moneta (denar brakteatowy - podstawowa jednostka płatnicza) z cienkiej blaszki, była wybita tak, że stempel odciśnięty wypukło na awersie występował jako wklęsły negatyw na rewersie, przedstawiająca pierwotnie rycerza krzyżackiego z tarczą i proporczykiem, później sam proporzec, następnie krzyż lub tarczę, była bita do lat 70. XIV wieku, kiedy to wielki mistrz krzyżacki Winrich von Kniprode przeprowadził reformę monetarną. Odtąd bito, podobnie jak w innych miastach Hanzy, większe monety, tj. dwustronne szelągi, które teraz stały się główną jednostką płatniczą. Przedstawiały one tarczę wielkiego mistrza z jednej strony z napisem: "MAGISTER WYNRICVS PRIMVS", z drugiej tarczę krzyżacką i napis "MONETA DNORVM PRVCIE"; w czasach panowania Konrada von Jungingen dodawano literę "t" dla oznaczenia mennicy toruńskiej.

W 1425 roku mennica krzyżacka została wydzierżawiona miastu za połowę dochodu z jej zysków, jednak już w 1436 roku wróciła pod zarząd krzyżacki.

Na mocy dokumentu inkorporacyjnego z 06.03.1454 roku, wydanego przez króla Kazimierza Jagiellończyka, uruchomiono w Toruniu mennicę ogólnopruską, pozostającą w gestii stanów pruskich. Mimo, że zawiadywana była przez przedstawicieli Torunia, dochody z niej szły do kasy stanów pruskich na walkę z Krzyżakami. Emitowała ona tradycyjny rodzaj monety pruskiej - szelągi. Przedstawiała ona m.in. nowe godło Prus (orzeł typu jagiellońskiego z koroną na szyi) z napisem "MONETA DVCATVS PRVCIE". Jednym z kierowników mennicy został Gotschalk Hitfeld.

Kolejną mennicę utworzono w Toruniu przywilejem królewskim Kazimierza Jagiellończyka z 26.08.1457 roku (była to przyznana miastu dawna mennica krzyżacka, późniejsza stanowa), który wydał Toruniowi prawo bicia własnych miejskich monet srebrnych i złotych. Pożytek materialny dla miasta miała stanowić połowa uzyskiwanych w mennicy dochodów (druga połowa przeznaczona była dla skarbu królewskiego). Mennica przynosiła znaczne dochody miastu, a ponadto splendor i prestiż. Mennica ta wybijała srebrne szelągi i denary z symbolami władzy królewskiej i Prus Królewskich oraz z napisem "MONETA THORVNENSIS". Monety z mennicy toruńskiej miały zagwarantowany swobodny obieg we wszystkich krajach podległych królowi.

W 1526 roku zlikwidowano mennice w Prusach Królewskich, w tym i mennicę toruńską, ze względu na plany zrównania monety pruskiej z monetą polską. Reforma monetarna z 1528 roku przewidywała utworzenie w Toruniu królewskiej mennicy ogólnopruskiej. Zorganizował ją Jôst Ludwik Decjusz z Krakowa, sekretarz królewski, w budynku dawnej mennicy miejskiej przy ul. Mostowej 11, a sam zamieszkał na ul. Łaziennej. On to właśnie zrównał monetę pruską i polską (co postulował w 1522 roku Mikołaj Kopernik), a dzięki wysokim kwalifikacjom techniczno-artystycznym Macieja Schillinga z Krakowa, znakomitego medaliera, działalność mennicy podniósł na bardzo wysoki poziom. Moneta toruńska miała służyć Prusom Królewskim i Książęcym i była w obiegu na terenie całej Rzeczypospolitej.

Pieniądze pruskie bite w Toruniu różniły się od polskich wagą i jakością i zaliczane były do najlepszych w Europie. W toruńskiej mennicy królewskiej w 1533 roku po raz pierwszy w Polsce wybito talary. Później, gdy z innych mennic w Królestwie Polskim zaczęły wychodzić coraz to gorsze monety, a z zagranicy dochodził małowartościowy pieniądz, dobre monety toruńskie wychwytywano na rynku i przetapiano na inne, wskutek czego zanikały coraz bardziej.

Już w 1535 roku król Zygmunt I Stary zrażony opozycją torunian przeciw naruszaniu ich prawa menniczego oraz emisją nowych, gorszych szelągów przez mennice miejskie głównie w Gdańsku i Elblągu oraz księcia pruskiego Albrechta, zdecydował się zamknąć mennicę królewską w Toruniu, przekazując ją z powrotem Radzie Miejskiej, która uruchomiła zakład dopiero w 1630 roku. Toruńskie monety z lat 1528-1535 bite dla ziem pruskich należą do najpiękniejszych polskich monet renesansowych, charakteryzują się wysokim poziomem artystyczno-technicznym i po raz pierwszy wprowadzają portret królewski.

Od 1630 do 1766 roku mennica była własnością miasta (z niewielką przerwą w czasie wojen szwedzkich), a zamknięta została przez Stanisława Augusta Poniatowskiego, którego reforma monetarna ustanowiła jedną centralną mennicę w Warszawie.

Bogatą kolekcję monet wybijanych w mennicach toruńskich prezentuje na wystawie stałej pt. "Mennice i monety toruńskie 1233/1238-1765" Muzeum Okręgowe w Ratuszu Staromiejskim. |

W 2005 roku z udziałem m.in. Leszka Balcerowicza, prezesa Narodowego Banku Polski, na kamienicy przy ul. Mostowej 11, gdzie mieściła się najstarsza mennica toruńska, odsłonięto stosowną tablicę pamiątkową.

Przykładowe monety toruńskie bite w okresie panowania królów elekcyjnych w Polsce.

Bardzo interesującymi numizmatami  z ww. okresu są monety z panoramą Torunia.

Toruńskie talary oblężnicze (1 i 4) zostały wybite w 1629 (1630) roku i łączą się z konkretnym epizodem wojny polsko-szwedzkiej. Ukazują one miasto zagrożone przez nieprzyjaciela, zmuszone do obrony. Ich autorem był Henryk Hema. Widok Torunia jest uproszczony i raczej pozbawiony wartości dokumentacyjnych, należy go zaliczyć do portretowych, ponieważ zachowuje zgodny z rzeczywistością układ przestrzenny i sytuację topograficzną. Miasto zostało ukazane od strony Wisły w niezbyt naturalnym spiętrzeniu zabudowy, spowitej łuną pożarów. Widoczny jest przechodzący przez Kępę Bazarową most łączący brzegi rzeki, Zamek Dybowski, ratusz, klasztor Dominikanów, kościoły NPM, Św. Jana, Św. Jakuba i Św. Wawrzyńca.

Donatywy (2 i 3) to późniejsze emisje ukazujące Toruń. Miasto wybijając te numizmaty poszło za przykładem Gdańska.
Przedstawione przeze mnie monety z toruńskich mennic to tylko niewielki wycinek z działalności menniczej w tym mieście. Moim celem jest tylko ukazanie ich znaczenia w rozwoju mennictwa w Polsce.

Przenosząc się do czasów współczesnych prawo emisji monet jest domeną Narodowego Banku Polskiego, który z nielicznymi wyjątkami czyni to za pośrednictwem Mennicy Polskiej S.A. w Warszawie. Mennice, takie jak ta toruńska zostały zamknięte po reformie Stanisława Augusta Poniatowskiego i choć różne koleje historii od tamtych czasów przeszedł nasz kraj zasada jednej centralnej mennicy funkcjonuje nadal.

W czasach współczesnych toruńskie tematy na monetach pojawiły się kilkukrotnie. Były to monety:

1 - 5000 złotych - Ratujmy Zabytki Torunia 1989 / Kamienica Pod Gwiazdą

Producent: Mennica Polska S.A., nakład: 20 000 szt., średnica: 32 mm, waga: 16,5 g, materiał: srebro (Ag.750), rant: gładki, stempel: lustrzany

Kamienica Pod Gwiazdą - kamienica mieszczańska znajdująca się w Toruniu we wschodniej pierzei Rynku Staromiejskiego, pod numerem 35.

Wyróżnia się ona późnobarokową fasadą, ozdobioną na szczycie złotą gwiazdą, od której pochodzi jej nazwa. Do jej obecnego kształtu przyczyniły się wielokrotne przebudowy i remonty.

Kamienica została wybudowana w drugiej połowie XIII wieku. W okresie gotyku kilka razy przebudowywano ją, zmieniała także właścicieli. Jednym z nich był wychowawca synów Kazimierza Jagiellończyka, poeta i humanista Filippo Buonaccorsi (1437-1496), zwany Kallimachem. Następną przebudowę kamienica przebyła w drugiej połowie XVI w. Została wówczas podwyższona o drugie piętro, otrzymując zachowany do dziś charakterystyczny dla ówczesnych kamienic mieszczańskich kilkukondygnacyjny układ przestrzenny łączący funkcje mieszkalne i handlowo-magazynowe. Powstały wtedy galeryjki w środkowym trakcie pięter, a także polichromowany strop w tylnym trakcie parteru. Z ok. 1630-40 pochodzi strop na pierwszym, a z ok. 1620 na drugim piętrze (przeniesiony z kamienicy przy Rynku Staromiejskiej 24).

Pod koniec XVII w. nowy właściciel - rajca staromiejski Jan Jerzy Zöbner, nadał kamienicy barokowy wystrój. Otrzymała wtedy barokową formę zewnętrzną z bogato zdobionym portalem. Fasadę ozdobiono dekoracją z motywami kwiatów i owoców, wykonaną w stiuku. W sieni znajdują się kręcone schody typu gdańskiego, których strzegą figura Minerwy i lew trzymający tarczę.

Na początku XIX wieku salę pierwszego piętra ozdobiono klasycystyczną polichromią z namalowaną iluzjonistycznie kolumnadą w porządku jońskim oraz pseudokasetonami na suficie. Dziś dzięki toruńskim konserwatorom możemy oglądać rekonstrukcję tej polichromii. W drugiej poł. XIX w., podczas następnej przebudowy kamienicy, w miejscu komina umieszczono drugie kręcone schody - tym razem żeliwne.

W latach 1967-69 przeprowadzono w niej prace restauratorsko-konserwatorskie, polegające na przystosowaniu wnętrz do celów muzealnych. Znalazła się w niej kolekcja Sztuki Dalekiego Wschodu ofiarowana w latach 1966-1970 Muzeum Okręgowemu w Toruniu przez kolekcjonera Tadeusza Wierzejskiego. W 1995 ponownie rozpoczęto remont kamienicy, a w 2000 roku dokonano renowacji fasady, która przywróciła jej dawny wygląd i piękno.

W kamienicy mieści się Dział Kultur Pozaeuropejskich Muzeum Okręgowego w Toruniu i wystawa stała Świat Orientu.


2 - 5000 złotych - Toruń / Mikołaj Kopernik (Astronom na tle panoramy Torunia od strony Wisły)

Producent: Mennica Polska S.A., nakład: 20 000 szt., średnica: 32 mm, waga: 16,5 g, materiał: srebro (Ag.750), rant: gładki, stempel: lustrzany

Kopernik Mikołaj, Copernicus (1473-1543) wybitny polski astronom, matematyk, lekarz, prawnik, tłumacz poezji włoskiej i ekonomista, pochodził z rodziny wywodzącej się z mieszczan krakowskich. Urodzony w Toruniu studiował w Krakowie (1491-95), natępnie w Bolonii, Padwie i Ferrarze, gdzie w 1503 doktoryzował się z prawa kanonicznego. Po powrocie do Polski zamieszkał w Lidzbarku Warmińskim jako lekarz i sekretarz swojego wuja, Łukasza Watzenrode, biskupa warmińskiego.

W 1510 został kanonikiem warmińskim i zamieszkał we Fromborku, prowadził tam obserwacje astronomiczne i pisał swe główne dzieło. W czasie wojny polsko-krzyżackiej był zaangażowany w obronę Olsztyna (1520-1521). W latach 1517-1526 publikował prace o reformie moneternej, sformułował w nich prawo wypierania lepszego pieniądza przez gorszy (nazywane prawem Greshama-Kopernika).

Kopernik jako pierwszy w czasach nowożytnych opracował heliocentryczny model Układu Słonecznego (heliocentryczna teoria), model ten oparty był na trzech założeniach: planety biegną po torach kolistych dookoła Słońca, Ziemia jest jedną z planet oraz Ziemia obraca się wokół własnej osi. Heliocentryczny model Kopernika opublikownany drukiem w dziele De revolutionibus orbium coelestium (O obrotach ciał niebieskiech) w Norymberdze w roku jego śmierci, opracowany był ok. 20 lat wcześniej i pojawiał się w odpisach rękopisów lub skrótach już przed 1543.

Teoria Kopernika stała się podstawą rozwoju nauk ścisłych w okresie renesansu jej zwolennikami byli m.in. J. Kepler i Galileusz, jej idee w dziedzinie kosmologii rozszerzyli Thomas Digges (w Anglii) i Giordano Bruno (we Włoszech).

Pomimo że dzieło Kopernika było dedykowane papieżowi Pawłowi III, zwolennicy idei Kopernikańskich popadali w konflikty z Kościołem, a samo dzieło w 1616 znalazło się na indeksie ksiąg zakazanych, skąd zostało usunięte w 1828. Doświadczalne potwierdzenie ruchu orbitalnego Ziemi uzyskano dopiero w latach 20. XVIII w., po odkryciu przez J. Bradleya aberracji astronomicznej.

Pomnik Mikołaja Kopernika w Toruniu na Rynku Staromiejskim – fotografia: WIKIPEDIA

Bazylika katedralna św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Toruniu – gotycki, ceglany kościół, dawna fara toruńskiego Starego Miasta, w okresie średniowiecza miejsce wyboru władz miasta i pochówku patrycjatu. Miejsce najważniejszych uroczystości miejskich, w tym związanych z wizytami królów polskich w Toruniu. Do schyłku XX w. tradycyjnie określana była jako kościół św. Jana, od 1935 ma tytuł bazyliki mniejszej, od 1992 jest katedrą diecezji toruńskiej. W kościele pochowane jest serca króla Jana Olbrachta, znajdują się także pamiątki związane z Mikołajem Kopernikiem - chrzcielnica, epitafium jemu poświęcone i XVIII-wieczny pomnik. Na wieży kościoła znajduje się drugi co do wielkości średniowieczny dzwon w Polsce, Tuba Dei, odlany w 1500 r. Wyposażenie wnętrza obejmuje liczne zabytki średniowieczne, renesansowe i barokowe.

3 – 2 złote / 20 złotych - Miasto średniowieczne w Toruniu (2007)

2 zł, nakład: 990 000 szt. średnica: 27 mm, stempel: zwykły, rant: 8 x napis NBP, projekt: Ewa Tyc-Karpińska / Andrzej Nowakowski, producent: Mennica Polska S.A.
Stylizowany wizerunek panoramy miasta Torunia od strony Wisły.

20 zł, nakład: 58 000 szt. średnica: 32 mm, stempel: lustrzany, rant: gładki, producent: Mennica Polska S.A.

Rewers monety przedstawia stylizowane wizerunki: Ratusza Staromiejskiego, fragmenty Dworu Artura oraz kościoła katedralnego pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty. Na awersie widoczny jest stylizowany wizerunek Bramy Mostowej oraz historyczny herb Torunia.

Ratusz Staromiejski – główna budowla świecka toruńskiego Starego Miasta, gotycki budynek powstały etapami w ciągu XIII i XIV wieku, przebudowany w XVII w. i odbudowany po zniszczeniach w XVIII w., jeden z najznakomitszych przykładów średniowiecznej architektury mieszczańskiej w środkowej Europie.

Toruń, Ratusz Staromiejski, widok od strony zachodniej – fotografia: WIKIPEDIA

Dwór Artusa w Toruniu znajduje się na Rynku Staromiejskim pod numerem 6. Powstał w latach 1889-1891, według projektu miejskiego radcy budowlanego Rudolpha Schmidta. Styl budynku jest określany jako neorenesans niderlandzki, fasada jest trójkondygnacyjna, licowana cegłą ze znacznym użyciem czerwonego piaskowca (parter, detale dekoracyjne), znacznie przeskalowana w stosunku do sąsiedniej zabudowy Rynku. Oprócz motywów neorenesansowych obecne są w niej również nawiązania do pierwotnego, gotycko-renesansowego budynku Dworu Artusa - lekko ostrołukowe okna i boniowanie na parterze, nadwieszone wieżyczki flankujące fasadę, blankowanie wieńczące budynek. Całość przykryta jest wysokim, czterospadowym dachem, którego sylwetka jest wyraźnie widoczna w panoramie Torunia. Obecnie parter jest przeznaczony na cele handlowe, a pozostałe piętra służą celom kulturalnym (Centrum Kultury Dwór Artusa).

Dwór Artusa w Toruniu, widok z wieży Ratusza – fotografia: WIKIPEDIA

Brama Mostowa w Toruniu (przed zbudowaniem mostu zwana Promową lub Przewoźną) - jedna z 3 zachowanych bram miejskich Torunia od strony Wisły, znajdująca się na zamknięciu ulicy Mostowej. Jej nazwa wiąże się z tym, że prowadziła do drewnianego mostu przez Wisłę, zbudowanego w końcu XV w. i istniejącego do XIX w.

Brama Mostowa widziana od strony Wisły – fotografia: WIKIPEDIA

4 - DUKATY LOKALNE

• 3 DENARY / 775. LECIE LOKACJI MIASTA TORUNIA (2008)

Emitent: Urząd Miasta Toruń, nakład: - mosiądz 22 000 szt., średnica: 22 mm / - srebro (Ag.500) 500 szt., średnica 32 mm, czas obowiązywania: 03.10.2008 - 31.10.2008, projekt: Gazeta Pomorska, producent: Mennica Polska S.A.

• 7 DENARÓW TORUŃSKICH / 777 DENARÓW TORUŃSKICH (2010)

 

7 DENARÓW / Organizator: Mennica Polska, Muzeum Okręgowe w Toruniu, materiał: bimetal, nakład: 30 000 szt., średnica: 27 mm, stempel: zwykły odwrócony, czas obowiązywania: 2010-02-19 - 2010-06-24, producent: Mennica Polska S.A.
777 DENARÓW / Organizator: Mennica Polska, Muzeum Okręgowe w Toruniu, materiał: srebro (Ag.500) + oksyda, nakład: 1 000 szt., średnica: 38,61 mm, waga: 20 g; stempel: zwykły odwrócony , czas obowiązywania: 2010-02-19 - 2010-06-24, producent: Mennica Polska S.A.

19 lutego 1473 roku w Toruniu na świat przyszedł jeden z najbardziej znanych na świecie Polaków. Z okazji rocznicy narodzin Mikołaja Kopernika, Mennica Polska i Muzeum Okręgowe w Toruniu przygotowały niestandardową akcję promującą miasto. Jest to emisja dukata lokalnego o nazwie Denary Toruńskie, nad którą patronat honorowy objął Prezydent Miasta Torunia - Pan Michał Zaleski.

Wizerunek Mikołaja Kopernika, który znalazł się na Denarach, został przygotowany według rekonstrukcji XVI-wiecznego portretu astronoma, wykonanej w 1989 r. przez prof. Józefa Flika. Obraz znajduje się w Muzeum Okręgowym w Toruniu.

Na uwagę zasługuje technologia wykonania Denarów Toruńskich. Po raz pierwszy w historii mennictwa polskiego dukaty lokalne zostały wybite techniką amerykańską (stempel odwrócony).

• Żeton parkingowy w formie monety / dukata lokalnego (2009)

TORUŃ (Europejska Stolica Kultury 2016)
Emitent: Urząd Miejski w Toruniu, nakład: 10 000 szt., materiał: mosiądz, średnica: 25 mm, emisja: IX.2009 r., producent: Mennica Polska S.A.

Moneta zastępcza miasta Toruń, która została wydana w formie żetonu parkingowego tj. żeton uprawniający do parkowania pojazdu w strefie śródmiejskiej w centrum miasta. Moneta ta promuje miasto na Europejską Stolicę Kultury w 2016 r. Do monety dodano folderek informujący w języku polskim i angielskim.

5 - Sztabka lokacyjna z serii „Panoramy polskich miast” – TORUŃ

Mennica: PAMP (Szwajcaria), rok emisji: 2008/2009, stempel: lustrzany, materiał: (Ag.999),
waga: 1 uncja, wymiary: 27 x 43 x 2,5 mm

I to tyle, czas zakończyć spacer i pożegnać to piękne miasto. Ze swej strony zapewniam, że warto je odwiedzić w rzeczywistości. Zachęcam do tego wszystkich, którzy nie mieli do tej pory okazji tego uczynić.

Autor: Józef Smurawa
Źródła:
- http://pl.wikipedia.org/
- http://turystyka.dlastudenta.pl/miejscowosc/Torun/
- http://www.mennica.com.pl/
- http://www.nbp.pl/
- http://www.skarbnicakrajowa.pl/
- http://www.emonety.pl/
- http://www.numizmatyczny.pl/
- http://cenymonet.com
- „Portrety miast” – Muzeum Narodowe w Krakowie / KRAKÓW 2000