Elbląg został założony w 1237 roku przez Krzyżaków. Zbrojni rycerze zakonni w tym czasie podbijali okoliczne terytoria, co zaniepokoiło księcia gdańskiego Świętopełka. W kilka lat później spór przekształcił się w wojnę. Książe gdański porozumiał się z Prusami, z którymi zadał Krzyżakom druzgocącą klęskę.

Przed atakami połączonych sił obroniło się wówczas jedynie pięć krzyżackich grodów, w tym Elbląg. Jak wynika z notatek kronikarzy, w 1244 roku Świętopełk rzeczywiście próbował wykorzystać nieobecność rycerzy i mieszczan, którzy wybrali się zbrojnie przeciw Prusom. Krzyżacki kronikarz Piotr z Dusburga zanotował, iż o obronie miasta zadecydowały przebrane kobiety. Atakujący nie rozpoznali do końca, że w mieście nie ma mężczyzn. Gdy wrócili z wyprawy rycerze zakonni i mieszczanie, Świętopełk odstąpił od zdobywania miasta.