WZORZEC PRZEDPRODUKCYJNY DLA MONETY - PRÓBA

Emisja: 2012 r.

Wyemitowano żetony:
- 20 BYTÓW / KOŚCIÓŁ ŚW.KATARZYNY
- 20 BYTÓW / GOTYCKA WIEŻA
- 20 BYTÓW / ZABYTKOWY MOST KOLEJOWY

Bytów (dodatk. nazwa w j. kaszub. Bëtowò; niem. Bütow – miasto w północnej Polsce, w województwie pomorskim, w powiecie bytowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Bytów, położone na Pojezierzu Bytowskim, nad rzekami Borują oraz Bytową i jeziorem Jeleń. Miasto stanowi lokalny węzeł drogowy (DK20, DW209, DW212, DW228). W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa słupskiego. Ośrodek turystyczno-wypoczynkowy. Przemysł elektrotechniczny, spożywczy, drzewny i metalowy.

Panorama zamku krzyżackiego w Bytowie - fot. WIKIPEDIA

Bytów to dawny gród pomorski wzmiankowany w powstałej około 1113 kronice Galla Anonima (łac. castrum nomine Bitom), jako zdobyty i złupiony przez Bolesława III Krzywoustego.
W 1329 zajęty przez Krzyżaków. Prawa miejskie otrzymał 12 lipca 1346. W roku 1410 po bitwie pod Grunwaldem został przekazany przez króla Władysława Jagiełłę księciu pomorskiemu Bogusławowi VIII, następnie w roku 1466 Kazimierz Jagiellończyk podarował go księciu szczecińskiemu Erykowi II. W latach 1526–1637 wraz z całą ziemią lęborsko-bytowską był lennem Polski. W 1637 Bytów z Lęborkiem został przyłączony do Królestwa Polskiego. W dniu 6 listopada 1657 Bytów po traktacie bydgoskim trafił pod władzę Brandenburgii (dynastii Hohenzollernów), formalnie jako lenno Polski.
W 1912 Polacy stanowili w powiecie bytowskim ok. 15% ludności i traktat wersalski pozostawił miasto w granicach Niemiec. Mimo to w okresie 1919–1939 działały tu liczne polskie organizacje. W okresie II wojny światowej ośrodek konspiracji (Gryf Kaszubski). W 1945 zniszczony w 70% i włączony do Polski; 90% niemieckiej ludności miasta wysiedlono. Stopniowo odbudowywany; siedziba powiatu 1946–1975. W 1946 urzędowo zatwierdzono obecną nazwę, po 1947 Bytów oraz okolice został zasiedlony osadnikami ze wschodniej i centralnej Polski, m.in. w ramach akcji „Wisła”.

Most kolejowy w Bytowie – most nad rzeką Borują w Bytowie na Kaszubach z ok. 1884 roku. Był jednym z elementów linii kolejowej mającej biec od Bytowa do Miastka. Jej budowę rozpoczęto pod koniec XIX wieku.

Most kolejowy w Bytowie - fot. WIKIPEDIA

Istnieje kilka wersji historii tego mostu. Jedna mówi o tym, że na moście nigdy nie położono torów i nie przejechał po nim żaden pociąg, prawdopodobnie wskutek błędnie poprowadzonej linii kolejowej, która "nie trafiła" na most.
Legenda natomiast głosi, że tory kolejowe zostały przeniesione kilkadziesiąt metrów dalej, gdyż podczas budowy mostu zginął jeden z robotników. Do budowy mostu niemieckie władze zatrudniły włoskich inżynierów. Budowa była niezwykle skomplikowana, gdyż filary kamienno-ceglanej budowli miały stanąć na bardzo grząskim terenie, wypełnionym grubą warstwą torfu. Dlatego specjaliści postanowili wydrążyć głębokie studnie sięgające piaszczystego podłoża. Następnie wypełniano je masą kamienno-cementową. W trakcie budowy jednej z nich zdarzył się tragiczny wypadek. Do studni niespodziewanie wdarła się woda z mułem, porywając pracującego w niej włoskiego robotnika. Koledzy nie zdążyli wyciągnąć jego ciała, nim studnię wypełniła cementowa masa. Wiadukt stał się dla nieszczęśnika miejscem wiecznego spoczynku ściągając, na most nieszczęście.
Najnowsza wersja historii mostu pojawiła się stosunkowo niedawno. Podczas prowadzenia procedury przejęcia przez Gminę Bytów zabytkowego mostu nad rzeką Borują urzędnicy Wydziału Gospodarki Przestrzennej dotarli do dokumentów opracowanych przez Ośrodek Dokumentacji Zabytków w Warszawie, obalających wcześniejsze przekonanie, iż most nigdy nie spełniał funkcji mostu kolejowego. W dokumentach źródłowych znajdujemy informację, iż most eksploatowany był zgodnie z przeznaczeniem przez okres około 30 lat (do dawnego dworca przy obecnej ul. Stary Dworzec). W końcu XIX i na początku XX wieku, kiedy Bytów zyskał rangę węzła kolejowego (połączenie z Kościerzyną i z Lęborkiem) i gdy budowano linię kolejową do Miastka w 1909 r. narodziła się potrzeba przebudowy infrastruktury kolejowej w Bytowie. Zbudowano nowy dworzec a tory poprowadzono sztucznym nasypem, około 150 m na południe od mostu.
Konstrukcja mostu wzorowana jest na rzymskich akweduktach. Składa się z sześciu ceglanych przęseł łukowych, które opierają się na murowanych granitowych podporach. U szczytu filarów budowli znajdują się płaskorzeźby wykonane z piaskowca przedstawiające charakterystyczne herby kolei pruskich, 2 x Bytowa, Pomorza, Rzeszy oraz Prus.

Ciekawostki
W latach 20. XX wieku most znalazł się na pieniądzach zastępczych Bytowa o nominale 2 marki, wydawanych w czasie wielkiego kryzysu.