PTN O/Warszawa: „Węgierskie czasy” w mennicy lwowskiej (1371-1386)
W poniedziałek 5 maja 2025 roku w siedzibie warszawskiego oddziału PTN (Warszawa, ul. Jezuicka 6/8) o godz. 17:00, pan inż. Andrij Kryżaniwsky wygłosi wykład pt. „Węgierskie czasy” w mennicy lwowskiej (1371-1386). Wykład organizuje Polskie Towarzystwo Numizmatyczne Oddział im. Karola Beyera w Warszawie, które serdecznie zaprasza wszystkich zainteresowanych. Wstęp wolny.
W trakcie spotkania będzie można nabyć publikację Autora wydaną w języku polskim "Monety mennicy lwowskiej z XIV i XV wieku" w cenie promocyjnej 200,- PLN. Zamówienia można składać na ręce kol. Pączkowskiego (tel. 604 536 913, [email protected]).
Streszczenie wykładu:
W październiku 1370 roku zmarł król Polski Kazimierz Wielki. Na mocy umowy sukcesyjnej tron Polski objął Ludwik Węgierski, tworząc personalną unię Polski i Węgier. Ruś Halicką Ludwik od razu zaczął traktować jak własną rodową dzielnicę.
W numizmatycznym sensie okres węgierski mennicy lwowskiej rozpoczął się w 1371 r., kiedy to wybito w niej zagadkową miedzianą monetę z inicjałem „K” na awersie, bitą bez wątpienia starym zachowanym stemplem awersu z czasów kazimierzowskich, i nowym stemplem rewersu z małym inicjałem „L” lub literą „L” o innym znaczeniu pod koroną. Po tej emisji, w 1372 r. we Lwowie przystąpili do masowego bicia srebrnych groszyków i miedzianych denarów z inicjałem Władysława Opolczyka w czterołukowej obwódce, którego Ludwik Węgierski mianował swoim namiestnikiem i księciem Rusi. Metrologicznie produkcja mennicy lwowskiej za Władysława Opolczyka, w pierwszym okresie jego rządów, odpowiadała poprzednim standardom, ustalonym jeszcze za Kazimierza Wielkiego: zawartość srebra w dwóch groszykach była równa wartości jednego praskiego grosza, 60 miedzianych monet lwowskich równało się jednemu groszykowi, a zysk mennicy z emisji miedzianych denarów stanowił jedną trzecią wartości miedzianego kruszcu.
„Węgierskie czasy” w mennicy lwowskiej zamyka powrót, w prawie awanturniczy sposób, Władysława Opolczyka do Lwowa w 1386 roku i emisja jego srebrnych groszyków nowego typu, z rodowym górnośląskim orłem na awersie w kołowej obwódce, oraz miedzianych denarów z inicjałem „W” pod koroną na rewersie – co razem można traktować jak próbę manifestacji samorządnego władania Rusią Halicką.
W tym 15-letnim okresie mieści się emisja pięciu różnych typów groszyków z inicjałami Władysława Opolczyka z lat 1372-1378, dwóch typów groszyków z inicjałami Ludwika Węgierskiego z lat 1379-1382 i prawdopodobna kontynuacja bicia miedzianych denarów Ludwika Węgierskiego nawet po jego śmierci, w tym też bezimiennych z wizerunkiem korony po obu stronach monety.
W tym też okresie odbywały się celowe zmiany metrologii srebrnych i miedzianych monet, z ciągłym zmniejszaniem masy groszyków, i odwrotnie – ze zwiększaniem masy miedzianych denarów. W 1386 roku parytet monet srebrnych i miedzianych jak 1:60, a jeden praski grosz równy dwóm groszykom nie uległ zmianie, lecz zysk mennicy z bicia miedzianych denarów zmalał do zera, czyli odstąpiono od poprzedniej fiskalnej praktyki.
Ale kiedy zmieniano te standardy – jeszcze za czasów Ludwika Węgierskiego, czy już przy powtórnych rządach Władysława Opolczyka – oto kwestia, która wymaga wnikliwego badania metrologicznego.
Autor: Józef Smurawa / Źródło: PTN O/Warszawa
