Tomaszów Lubelski - STOLICA Roztocza

Miasto malowniczo położone w dolinie rzeki Sołokiji pośród malowniczych wzgórz Roztocza i Grzędy Sokalskiej. Przez miasto w przeszłości przebiegał ważny historyczny szlak handlowy od Bałtyku po Morze Czarne. Współcześnie z jego przebiegiem pokrywa się częściowo droga krajowa nr 17, która prowadzi do przejścia granicznego Hrebenne/Rawa Ruska i dalej w kierunku Lwowa. Dla większości Polaków jest to najprostsza droga do Lwowa i dalej na dawne Kresy Rzeczypospolitej.

Herb Tomaszowa Lubelskiego - ilustracja: WIKIPEDIA

Tomaszów Lubelski to również doskonała baza wypadowa na Roztocze i Pogranicze, które obfitują w szereg atrakcji turystycznych i ciekawostek krajoznawczych. Miasto założone przez Kanclerza i Hetmana Wielkiego Koronnego ok. 1590r. i od rodowego herbu zwane Jelitowem. Prawa miejskie uzyskuje w 1621 roku i zwany jest Tomaszowem. Burzliwe dzieje nie oszczędziły miasta, które było plądrowane przez obce wojska, leżało bowiem na styku interesów wielkich mocarstw. Było miasteczkiem wielokulturowego Pogranicza. Do dnia dzisiejszego nie zachowało się dużo zabytków, ale jest tutaj najcenniejszy zabytek budownictwa drewnianego z epoki baroku - modrzewiowy kościół w formie bazyliki z cennym wyposażeniem wnętrza. Jest to Sanktuarium Matki Boskiej Szkaplerznej z cudownym obrazem. Niopodal kościoła znajduje się cerkiew prawosławna pw. Św. Mikołaja Cudotwórcy i szereg innych zabytków. W Tomaszowie biorą początek 3 szlaki turystyczne, a tuż obok znajduje się interesujący teren rekreacyjny znany Siwą Doliną z wyznaczonymi trasami do uprawiania turystyki rowerowej, a zimą miasto jest stolicą narciarstwa biegowego.

Tomaszowski wrzesień 1939 roku.
Wojenne losy Tomaszowa są nadzwyczaj tragiczne. Już 7 września miasto zostało zbombardowane przez samoloty niemieckie a wojska najeźdźcy wkroczyły do miasta w dniu 13 września. W dniach 17 do 27 września pod Tomaszowem toczyły się wielkie bitwy wojny obronnej zakończone kapitulacją wojsk polskich.
Pierwsza miała miejsce w dniach 17-20 września 1939 roku, druga trwała od 22 do 27 września 1939 roku. Była to druga po bitwie nad Bzurą największa batalia kampanii wrześniowej. W pierwszej bitwie udział brały połączone Armie "Kraków" gen. Antoniego Szylinga i "Lublin" pod dowództwem gen. Tadeusza Piskora starając się przebić przez miasto z zamiarem dalszego marszu na Lwów. Niestety zamiar się nie powiódł. W drugiej walczyły Wojska Frontu Północnego utworzone z Armii "Modlin" gen. Przedżymirskiego dowodzone przez gen. Stefana Dąb-Biernackiego. Ogromne ilości wojska dostały się do niewoli niemieckiej, wielu żołnierzy odniosło rany, bardzo dużo też poległo. W pierwszej bitwie pod Tomaszowem Lubelskim brało udział najwieksze polskie zgrupowanie pancerne ok.80 wozów bojowych - w tym 22 czołgi typu 7 TP oraz Warszawska Brygada Pancerno-Motorowa dowodzona przez płk. Stefana Roweckiego. W dniu 25 września Tomaszów zajęli sowieci i sprawowali tu swoje rządy do 10 października 1939 roku. W tym dniu do miasta ponownie wkroczyły wojska niemieckie. Dzisiaj tragizm tamtej jesieni przypominany jest w trakcie: II Rekonstrukcji Historycznej Bitew pod Tomaszowem Lubelskim pn.