Katowickie obrazki na numizmatach

Katowice (niem. Kattowitz, czes. Katovice) – miasto na prawach powiatu w południowej Polsce, siedziba władz województwa śląskiego, dawniej województwa katowickiego, główny ośrodek Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Z liczbą 308 269 mieszkańców jest 10. miastem w kraju pod względem liczby ludności i 11. pod względem powierzchni, mając prawie 165 km².

Katowice to miasto powstałe stosunkowo niedawno (druga połowa XIX w.), którego korzenie związane są przede wszystkim z przemysłem wydobywczym i ciężkim. Utworzone z połączenia kilku słowiańskich osad rolniczych, stało się potężnym ośrodkiem przemysłowym. Z biegiem czasu miasto rozwijało się, aby dziś być stolicą województwa śląskiego.

Katowice, panorama miasta z lotu ptaka – fotografia: WIKIPEDIA

Katowice leżą na Wyżynie Katowickiej, będącej częścią Wyżyny Śląskiej, we wschodniej części Górnego Śląska. Miasto leży na dziale wodnym Wisły i Odry – naturalnej granicy Małopolski i Śląska. Przez Katowice przepływają rzeki: Rawa – dopływ Brynicy i Kłodnica – dopływ Odry oraz kilka mniejszych.

Teren miasta odznacza się urozmaiconą rzeźbą terenu, a różnice wysokości względnych wynoszą około 100 m, najwyższe wzniesienie jest położone 357 m n.p.m. (Wzgórze Wandy w dzielnicy Murcki), a najniższy punkt leży na wysokości 245 m n.p.m. (w dolinach rzek Mlecznej i Kłodnicy). Pod względem geologicznym, Katowice położone są w Niecce Śląsko-Krakowskiej.

Katowice graniczą z Chorzowem, Siemianowicami Śląskimi, Czeladzią, Sosnowcem, Mysłowicami, Lędzinami, Tychami, Mikołowem i Rudą Śląską.

Katowice oferują turystom zróżnicowaną rozrywkę. Począwszy od wielu pozostałości po dawnych ośrodkach przemysłowych, jak np. zabytkowa kopalnia kruszców w Tarnowskich Górach, Sztolnia Czarnego Pstrąga w Reptach czy Skansen Górnictwa Węglowego “Królowa Luiza”. Bardzo interesujące są dwie dzielnice miasta – Giszowiec i Nikiszowiec. Są to osiedla górnicze posiadające unikatową w skali europejskiej architekturę. Na terenie województwa śląskiego znajdują się dwa rezerwaty przyrody ("Las Murckowski", "Ochojec"). W mieście znajduje się kilka muzeów, są to m.in. Muzeum Historii Katowic, Muzeum Śląskie, Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego.


W centrum Katowic usytuowane są główne symbole miasta:

• Pomnik Powstańców Śląskich, który postawiono na miejscu spoczynku żołnierzy Armii Czerwonej, upamiętnia on trzy powstania Śląskie;

• Rondo imienia generała Jerzego Ziętka;

• Ośrodek Widowiskowo-Sportowy SPODEK, znak rozpoznawczy Katowic, gdzie odbywają się wielkie imprezy artystyczne, sportowe, projekcje filmowe, widowiska operowe, szkolenia i spotkania, rewie na lodzie, targi i wystawy.

Katowice, Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego - fotografia: WIKIPEDIA

Bardzo ciekawą budowlą Katowic jest modernistyczny budynek Teatru Śląskiego oraz klasycystyczno-monumentalna bryła Sejmu Śląskiego, obecnie siedziba Urzędu Wojewódzkiego. W mieście odbywa się wiele imprez cyklicznych, są to m.in.: „Śląskie Gody”, Rawa Blues Festiwal, Ogólnopolski Festiwal Sztuki Reżyserskiej "Interpretacje", Międzynarodowy Festiwal Teatrów "A Part", Międzynarodowa Wystawa Grafiki "Intergrafia" i wiele innych.

Nowoczesny wizerunek miastu nadają nowe budynki biurowe, biznesowe, hotele w Katowicach, centra handlowe oraz kompleksy rozrywkowe. Jednym z takich kompleksów jest „ALTUS” - nowoczesny obiekt biurowo – handlowo – rozrywkowo – hotelowy.

Rozpoczynając przegląd katowickich numizmatów nie sposób nie wspomnieć okresu po wybuchu I wojny światowej, kiedy to wszechobecne stały się notgeldy.

Gdy wybuchła I wojna światowa z obiegu prawie natychmiast zniknął bilon. Władze, gromadząc monety, postanowiły zwiększyć swoje zapasy szlachetnych kruszców i metali. Podobnie postępowała ludność. Wkrótce zaczęło brakować drobnych. By temu zaradzić, zaczęto drukować tzw. pieniądz zastępczy. Prawa emisji miały gminy i przedsiębiorstwa, które też zobowiązywały się do jego wykupu. W Cesarstwie Niemieckim pieniądz zastępczy przyjął nazwę notgeld, czyli w dosłownym tłumaczeniu "pieniądz na czas potrzeby".

Notgeld na początku był zwykłym arkuszem papieru z urzędową pieczęcią, obok której wydrukowano nominał. W 1914 r., gdy gospodarka niemiecka miała się w miarę dobrze, notgeld opiewał na fenigi, jednak w miarę upływu czasu ich nominał rósł.

Po wojnie niemiecki pieniądz zastępczy miał wartość setek milionów, a później miliardów marek. Z czasem notgeld zaczęto traktować jak widokówki, na jego stronach zaczęto bowiem publikować np. rysunki gminnego ratusza czy kościoła albo panoramę okolicy.

W Katowicach swój pieniądz zastępczy emitował kupiec Boriński, właściciel delikatesów, które stały na miejscu Skarbka, oraz wspólnicy Fiedler i Glaser, właściciele katowickiego młyna.

W okresie plebiscytu na Górnym Śląsku notgeld posłużył jako oręż propagandowy: zarówno Polacy, jaki Niemcy umieszczali na pieniądzu agitacyjne slogany. Swoje notgeldy emitowali nawet powstańcy śląscy.

Poniżej przykłady pieniędzy zastępczych – „katowickich” notgeldów:

Katowice /Kattowitz/ - 1 marka 08.1914 emitowane przez Magistrat, Keller 171, bardzo rzadka

Górnośląski Okręg Przemysłowy – 20 MAREK

Po II wojnie światowej „katowickie” wizerunki na banknotach, podobnie jak wcześniej omawianych - Poznania i Wrocławia, niemal dwukrotnie trafiły do naszych portfeli.

Pierwszym z nich był banknot o nominale 100 złotych z datą 2 stycznia 1965 r. Banknot powstał w wyniku konkursu ogłoszonego w 1960 r. Wydrukowano próbną serię w 1965 r. w znikomej ilości - po jednym arkuszu (6 lub osiem banknotów) w dziesięciu kolorach. Właściwie „katowicki” banknot to tylko rewers przedstawiający dawną panoramę miasta. Istniała również druga wersja tego banknotu, w którym na rewersie prezentowano Wrocław. Awers banknotu był wspólny dla obu wersji. Wymiary:  138 x 63 mm.

Banknot ten wraz z pozostałymi w serii nigdy nie wszedł do obiegu. Dziś banknot ten jest prawie nieosiągalny, a kiedy się pojawia, osiąga cenę kilku tysięcy złotych.


Drugi  „katowicki” banknot powstał w czasach przygotowań do denominacji złotówki, w roku 1989. Katowice miały być tematem banknotu 2 złote.  Na awersie znajdował się kopalniany szyb, zaś na rewersie -  Pomnik Powstańców Śląskich. Wymiary: 138 x 63 mm. Autorem tego projektu był p. Waldemar Andrzejewski. Banknoty z datą 1 marca 1990 r. wydrukowano w Monachium, w ilości całkowitej 500 milionów sztuk. Projekt ten jednak przepadł przez słabe, a raczej przestarzałe zabezpieczenia. Było to również konsekwencją przesuwania w czasie denominacji. Banknoty z miastami dało się... wyprać z farby i nanieść wyższy nominał. Zaprojektowano i wydrukowano więc nowe banknoty, obecnie obowiązujące, z władcami Polski.

Większość banknotów z serii „Miasta Polski” trafiła na przemiał. Dla kolekcjonerów przygotowano tysiąc kompletów z wielkim napisem "specimen" na awersie. Zainteresowanie tymi banknotami było jednak tak wielkie, że NBP pozwolił na nieograniczoną sprzedaż - tym razem już bez numeracji i z nadrukiem "nieobiegowy".  Obecnie bez problemu można je kupić na aukcji w cenie ok. 120 zł za komplet.

Wcześniej, w roku 1947 wyemitowano banknot o nominale 1000 złotych, na którego rewersie umieszczono krajobraz przemysłowy z dymiącymi kominami – huta (krajobraz typowy również dla miast Śląska).

1000 zł. / Data emisji: 15.VII.1947 r., wymiary: 182 x 97 mm

Po II wojnie światowej Katowice były także tematem kilku emisji monet NBP.

Pierwszą z nich była moneta o nominale 10 złotych wydana z okazji 50. ROCZNICY III POWSTANIA ŚLĄSKIEGO. Pomiędzy rokiem 1919 a 1921 na Górnym Śląsku wybuchły trzy powstania zbrojne. Konflikt pomiędzy polskimi a niemieckimi Ślązakami zakończyło trzecie - największe i ostatnie powstanie. W jego wyniku większa część Górnego Śląska została przyłączona do terytorium Polski. Na monecie umieszczono wizerunku Pomnika Powstańców Śląskich w Katowicach.

10 ZŁOTYCH - 50. ROCZNICY III POWSTANIA ŚLĄSKIEGO
Emitent: NBP; producent: Mennica Państwowa - Warszawa; emisja: 4.12.1971 r.; projekt: Wacław Kowalik; materiał: miedzionikiel (CuNi); średnica: 28 mm; grubość krążka: 2,15 mm; waga: 9,5 g;
nakład: 2 000 000 szt.; bok: ząbkowany; stempel: zwykły

Pomnik Powstańców Śląskich w Katowicach (śl. Dynkmal Ślůnskich Powstańcůw) − pomnik upamiętniający trzy wystąpienia zbrojne ludności śląskiej przeciwko władzom niemieckim, mające na celu wywalczenie powrotu Śląska do Polski. Znajduje się w pobliżu katowickiego ronda gen. Jerzego Ziętka przy alei Wojciecha Korfantego, w parku Powstańców Śląskich.

Pomnik Powstańców Śląskich w Katowicach – fotografia: WIKIPEDIA

Pomnik odsłonięto 1 września 1967 roku. Autorami projektu byli rzeźbiarz prof. Gustaw Zemła i architekt Wojciech Zabłocki. Stalowa konstrukcja została odlana w Gliwickich Zakładach Urządzeń Technicznych. Wybudowano go na miejscu cmentarza żołnierzy Armii Czerwonej, których mogiły ekshumowano i przeniesiono do parku Tadeusza Kościuszki.

Pomnik ma formę trzech orlich skrzydeł symbolizujących trzy Powstania śląskie z lat 1919−1920−1921, na pionowych skarpach od strony katowickiego ronda widnieją nazwy miejscowości − pól bitewnych. Ufundowany został przez społeczeństwo Warszawy dla społeczeństwa Górnego Śląska. Jest jednym z symboli Katowic.

Drzewostan przy pomniku jest pozostałością ogrodu, znajdującego się przy Zamku Thiele-Wincklerów, istniejącego w miejscu dzisiejszego Hotelu Katowice i parku Powstańców Śląskich.

Kolejną „katowicką” monetą jest 1000 złotych (PRÓBA) / MUZEUM ŚLĄSKIE – KATOWICE.

1000 ZŁOTYCH (PRÓBA) - MUZEUM ŚLĄSKIE – KATOWICE
Emitent: NBP; producent: Mennica Państwowa - Warszawa; emisja: 1987 r; materiał: srebro (Ag.750); średnica: 32 mm; waga: 16,5 g; nakład: 11 500 szt.; bok: ząbkowany; stempel: lustrzany

Muzeum Śląskie w Katowicach - początki Muzeum Śląskiego sięgają 1924 r., kiedy powołano Towarzystwo Muzeum Ziemi Śląskiej. Jego zadaniem było gromadzenie pamiątek kultury materialnej i duchowej wytworzonych na Śląsku. Formalnie zostało powołane do życia uchwałą Sejmu Śląskiego z 23 stycznia 1929 i działało do wybuchu wojny w 1939 r. Restytuowane w 1984, w 2006 wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów.
Nieukończony gmach Muzeum Śląskiego, 1938 r. – fotografia: http://www.muzeumslaskie.pl/

Do najcenniejszych zbiorów Muzeum Śląskiego należą kolekcje: malarstwa polskiego sprzed i po 1945 roku (w której znajdują się prace m.in. Józefa Chełmońskiego, Artura Grottgera, Tadeusza Makowskiego, Jacka Malczewskiego, Jana Matejki, Józefa Mehoffera i Stanisława Wyspiańskiego), sztuki nieprofesjonalnej, fotografii artystycznej i dokumentalnej, plakatu polskiego oraz bogate zbiory etnograficzne i z zakresu polskiej plastyki scenicznej.

W 2012 roku Muzeum Śląskie udostępniło pierwszą stałą trasę zwiedzania dla osób niewidomych i niedowidzących. Realizuje również projekty edukacyjne i artystyczne: Świąteczną Jazdę z Muzeum Śląskim, Festiwal Nowej Scenografii, Artwizje, Teatralium. Instytucja aktywnie uczestniczy w takich projektach, jak Noc Muzeów oraz Metropolitarna Noc Teatrów. Współpracuje z Muzeum Śląskim w Opawie, Muzeum Śląskim w Goerlitz, Słowacką Galerią Narodową oraz instytucjami muzealnymi w Finlandii i Włoszech.

Muzeum Śląskie prowadzi badania:
• archeologiczne
• historyczne
• etnograficzne
• punktowanej
• z plastyki nieprofesjonalnej oraz dokumentacji regionu


Trzecią „katowicką” monetą jest 2 złote – KATOWICE wyemitowane w 2010 r. w ramach serii „Miasta w Polsce”.
Na monecie umieszczono: od lewej strony wizerunek fragmentu zabytkowego osiedla górniczego Nikiszowiec w Katowicach, w jego tle wizerunek szybu górniczego, z prawej strony wizerunek Pomnika Powstańców Śląskich w Katowicach.

2 ZŁOTE  - KATOWICE
Emitent: NBP; producent: Mennica Polska S.A.; emisja: 08.12.2010 r; materiał: Nordic Gold; średnica: 27 mm; waga: 8,15 g; nakład: 1 000 000 szt.; stempel: zwykły

Nikiszowiec (niem. Nikischschacht, śl. Ńikisz) – część dzielnicy administracyjnej Janów-Nikiszowiec miasta Katowice.

Katowice, fragment osiedla Nikiszowiec

Początkowo było to osiedle robotnicze dla górników kopalni "Giesche" wybudowane na terenie obszaru dworskiego Gieschewald (Giszowiec) w latach 1908−1918 z inicjatywy koncernu górniczo-hutniczego Georg von Giesches Erben.

9 maja 1924 roku nastąpiła likwidacja obszaru dworskiego i Nikiszowiec wraz z Giszowcem włączono do gminy Janów. W 1951 osiedle stało się częścią nowego miasta – Szopienic. W 1960 roku Nikiszowiec wraz z Szopienicami został włączony do miasta Katowic i od tego czasu wraz z Janowem stanowi administracyjną dzielnicę miasta.


Miasto Katowice zostało uwiecznione również na dukatach lokalnych, bonach miejskich i żetonach okolicznościowych. Takimi emisjami są:

• 8 BALKAN / 80 BALKAN (Seria: Szlak Zabytków Techniki Województwa Śląskiego)

8 BALKAN / Emitent: Mennica Polska S.A. – Warszawa, patronat honorowy Prezydenta Miasta Katowice; producent: Mennica Polska S.A.; emisja: 12.06.2010 r; projekt: Zbigniew Stasik; materiał: bimetal: otok miedzionikoel, rdzeń: mosiądz; średnica: 27 mm; waga: 9,0 g; nakład: 15 000 szt.; stempel: zwykły
80 BALKAN / Emitent: Mennica Polska S.A. – Warszawa, patronat honorowy Prezydenta Miasta Katowice; producent: Mennica Polska S.A.; emisja: 12.06.2010 r; projekt: Zbigniew Stasik; materiał: srebro (Ag.500) + tampondruk; średnica: 38,61 mm; waga: 20 g; nakład: 500 szt.; stempel: lustrzany

Balkan – potoczna nazwa pociągów osobowych kursujących na rozległej, prywatnej sieci kolei wąskotorowej o rozstawie 785 mm zarządzanej przez koncern Georg von Giesches Erben i mającej w Szopienicach bezpośrednie połączenie z siecią Górnośląskich Kolei Wąskotorowych. 6 stycznia 1914 r. Dyrekcja Okręgowa Kolei wydala zezwolenie na uruchomienie ruchu osobowego. W 1920 roku przedłużono trasę do Szopienic do szybu Wojciech. Linia była zelektryfikowana napięciem 600 V, pociągi były prowadzone elektrowozami lub parowozami, a w końcowym okresie po likwidacji trakcji elektrycznej lokomotywami spalinowymi Lyd1.

Kolej służyła do przewozu pracowników kopalni "Giesche" z osiedla Giszowiec do Szybu Carmer (obecnie Pułaski). Przejazd był bezpłatny, korzystali z niego także powszechnie mieszkańcy z miejscowości znajdujących się na trasie kolejki (Szopienice, Janów, Nikiszowiec, Giszowiec – obecnie dzielnice Katowic). Nazwano ją żartobliwie Balkan, Balkan Ekspres lub Baukanka, prawdopodobnie nawiązując do nazwy uruchomionego w 1916 pociągu ekspresowego Balkanzug na trasie Berlin – Konstantynopol. Ostatni kurs kolejki nastąpił 31 grudnia 1977 roku. W 2001  roku dwa odrestaurowane wagoniki zostały ustawione na dawnym torowisku przy ulicy Szopienickiej obok szybu Pułaskiego kopalni "Wieczorek". W latach osiemdziesiątych XX w. część torów była eksploatowana jako wewnątrzzakładowa kolej kopalni "Wieczorek" do transportu materiałów m.in. pomiędzy szybami.

Długość trasy kolejki: ok. 3,5 km
Czas przejazdu: 18 minut
Ilość kursów: 28 dziennie
Zdolność przewozowa: 8 – 8,5 tys. pasażerów na dobę
Przystanki:
Gieschewald (Giszowiec)
Carmer Schacht (Szyb Carmer/Pułaski)
Nikisch Schacht (Szyb Poniatowski)
Richthofen Schacht (Szyb Wilson I)
Albert Schacht (Szyb Wojciecha) – Wilhelmina Ansiedlung/Schoppinitz (Osiedle Wilhelmina k/Szopienic)

• 1, 2, 5, 10, 20, 50 BALKANÓW / Katowice Nikiszowiec

Z okazji jarmarku na Nikiszowcu wydano okolicznościowe pieniądze - "Balkany", które swą nazwą nawiązywały do wąskotorowej kolejki łączącej niegdyś tą dzielnicę z sąsiednim Giszowcem. Banknoty o nominałach od 1 do 50 w dniu Jarmarku można było wymieniać na polskie złotówki po atrakcyjnym kursie 1:1. Później stały się już tylko numizmatyczną pamiątką.
Data emisji : 07.12.2008
Wykonał : Kuba Majerczyk
Nakład : nieznany
Wymiary : 147 x 60 mm
Zabezpieczenia : stemplowane na rewersie

 

• 10 BALKANÓW / Katowice (Spodek)

Żeton wybity za zgodą władz miasta Katowice, mający na celu promocję miasta.

10 BALKANÓW / Emitent: PTTK w Katowicach, producent: MPD Rybnik, emisja: sierpień 2009 r., materiał: alpaka, średnica: 30 mm, nakład: 5 000 szt. (2 500 szt. z bokiem gładkim i 2 500 szt. z bokiem ząbkowanym)

Spodek – hala widowiskowo-sportowa w Katowicach przy alei Wojciecha Korfantego 35. Hala ta jest zarządzana przez Przedsiębiorstwo Widowiskowo-Sportowe "Spodek" i należy do miasta Katowice. Pierwotnie hala została wybudowana pod nazwą Wojewódzka Hala Widowiskowo-Sportowa w Katowicach, pod którą jest znana w literaturze architektonicznej, i pod którą to nazwą działała do 1997.

Katowice, Spodek – fotografia: WIKIPEDIA

• 8 BALKANÓW / 12 BALKANÓW

Rewers żetonów przedstawia herb Janowa z lat 30, natomiast na awersach jest - na jednej róża, a na drugiej historyczna kolejka (BALKAN), która przez 30 lat jeździła po Nikiszowcu - dzielnicy Katowic.


Janów (Janów Śląski, niem. Janow) − dawniej samodzielna gmina Janów, od 1951 część Katowic, obecnie wraz z osiedlem Nikiszowiec tworzy dzielnicę Janów-Nikiszowiec.

Nazwa Janów pochodzi od jednego z właścicieli ziem Jana Krzysztofa Mieroszewskiego. Istnieje hipoteza, że w miejscu Janowa istniała wcześniej wieś Jaźwice. W latach 1694−1755, gdy te ziemie należały do niego, teren ten przeżył znaczny rozkwit. Na początku XVIII wieku, na prawym brzegu Boliny, wybudowano folwark, nazwany od imienia swego założyciela Janowcem. Nowo założony folwark dał początek powstałej obok osadzie, dla której utarła się nazwa Janów.

Nikiszowiec z lotu ptaka – fotografia: www.katowice.eu/

8 BALKANÓW – 12 BALKANÓW / Emitent: PTTK w Katowicach, producent: MPD Rybnik, emisja: wrzesień 2009 r., materiał: alpaka / alpaka z bursztynem, średnica: 30 mm, nakład: po 5 000 szt. (2 500 szt. z bokiem gładkim i 2 500 szt. z bokiem ząbkowanym) / po 100 szt. z rantem ząbkowanym – wersje z bursztynem

 

• 10 BASKETÓW / Mistrzostwa Europy w Koszykówce Mężczyzn 2010 r.

Żetony wyemitowano z okazji Mistrzostw Europy w Koszykówce Mężczyzn i decydujących meczów imprezy, odbywających się od 17 do 20 września 2010 r. w katowickim Spodku.

Komplet składa się z sześciu monet o rancie ząbkowanym, które przedstawiają sześć różnych wzorów  o tematyce sportowej zaczerpniętej z gry w koszykówkę. Natomiast na rewersie każdej z nich widnieje herb miasta Katowice.

Czas obowiązywania: 2009-09-01 - 2009-09-20
Producent: MPD Rybnik
Nakład: 2500 kompletów - tombak i 300 kompletów - alpaka
Wydano również: wersje z bursztynem (piłka) 200 kompletów - tombak i 50 kompletów – alpaka

• 234 - 5 SETÓW / 4 MEMORIAŁY

Żetony wybijane z okazji kolejnych Memoriałów Agaty Mróz - Olszewskiej odbywających się w katowickim Spodku. Pierwszy odbył się w październiku 2009 r. Żetony można było nabyć podczas organizowanych imprez.

Agata Danuta Mróz-Olszewska - fotografia: WIKIPEDIA

Agata Danuta Mróz-Olszewska (ur. 7 kwietnia 1982 w Dąbrowie Tarnowskiej, zm. 4 czerwca 2008 we Wrocławiu) – polska siatkarka, reprezentantka Polski, zdobywczyni złotych medali na Mistrzostwach Europy w piłce siatkowej kobiet w 2003 i 2005 roku.

Emitent i producent: Mennica Śląska S. z o.o.
Projekt: Piotr Cylc
Średnica: 30,8 mm

Materiał i nakłady:
- I emisja / 1 000 szt. (alpaka), 500 szt. (golden nordic);
- II emisja / 1 000 szt. (alpaka), 1 000 szt. (mosiądz), 100 szt. (srebro – Ag.925);
- III emisja / Memoriał odbył się w Dąbrowie Górniczej;
- IV emisja / 600 szt. (Golden Nordic), zmiana nazwy żetonu na 4 MEMORIAŁY

• 100 MAREK POLSKICH (90. ROCZNICA POWSTAŃ ŚLĄSKICH)

Komplet trzech monet upamiętniających kolejno trzy POWSTANIA ŚLĄSKIE.

I powstanie Śląskie
I powstanie pod wodzą Alfonsa Zgrzebnioka wybuchło samorzutnie 16 sierpnia 1919 r. w związku z aresztowaniem śląskich przywódców Polskiej Organizacji Wojskowej i niezadowoleniem ludności polskiej z terroru i represji niemieckich, których przejawem była m.in. masakra w Mysłowicach. Powstanie objęło głównie powiaty pszczyńskie i rybnicki oraz część okręgu przemysłowego. Powstanie stłumione zostało przez Niemców do 26 sierpnia 1919 r. Rząd Polski, który był zaangażowany militarnie w wojnę polsko-bolszewicką, powstania nie mógł poprzeć. Jedynym celem, jaki osiągnięto, było zmuszenie władz niemieckich do ogłoszenia amnestii, zaś na obszarze plebiscytowym wciąż panowały siejące terror liczne bojówki.

II powstanie Śląskie
II powstanie pod wodzą Alfonsa Zgrzebnioka wymierzone było w niemiecką dominację we władzach administracyjnych prowincji i zapewnienia bezpieczeństwa ludności polskojęzycznej. Wybuchło po licznych aktach terroru ze strony niemieckiej. Powstanie objęło swym zasięgiem cały obszar okręgu przemysłowego oraz część powiatu rybnickiego.

Komisja Międzysojusznicza zażądała wstrzymania walk, lecz Zgrzebionce udało się uzyskać dostęp Polaków do tymczasowej administracji, likwidację znienawidzonej przez Polaków niemieckiej policji Sipo oraz udział w nowych organach bezpieczeństwa. W ten sposób cele powstania zostały osiągnięte, zaś Polacy uzyskali znacznie lepsze warunki do kampanii przed plebiscytem.

III powstanie Śląskie
III powstanie, pod wodzą Wojciecha Korfantego, miało na celu poprawę niekorzystnego dla Polaków wyniku Plebiscytu na Górnym Śląsku. Na mocy postanowień traktatu wersalskiego, decyzję do jakiego państwa należeć będzie Górny Śląsk, oddano w ręce ludności mającej się wypowiedzieć w 1921 r. plebiscycie. Większość ludności (59,6 %) opowiedziała się za Niemcami. Co ciekawe zapis o dopuszczeniu do głosowania Górnoślązaków mieszkających za granicą Śląska wprowadzony został na życzenie Polski, ponieważ liczono na głosy Górnoślązaków z Belgii, Zgłębia Ruhry i Zagłębia Dąbrowskiego. W konsekwencji głosy tych ludzi zaważyły na wygraniu plebiscytu przez Niemcy.

III powstanie śląskie wybuchło w nocy z 2 na 3 maja 1921 r. i było największym zrywem powstańczym Ślązaków w XX w. W jego trakcie powstańcy opanowali obszar prawie do Linii po czym nastąpił kontratak niemiecki, ustabilizowanie frontu i zawieszenie broni. Rząd polski ponownie nie poparł zdecydowanie powstania.

W 1922 r. podpisano w Genewie konwencję w sprawie Śląska, według której obszar przyznany Polsce powiększony został do ok. 1/3 spornego terytorium. Konwencja była korzystna dla Polski jeśli chodzi o istniejące na nim obiekty przemysłowe. Polsce przypadło 50 % hutnictwa i 76 % kopalń węgla.

Uroczystości rocznicy I Powstania Śląskiego (Katowice 1929 r.) / Zdjęcie ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego

Emitent: MARSZAŁEK SEJMIKU SAMORZĄDOWEGO WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
Średnica: 30,88 mm
Materiał: golden nordic / alpaka
Nakład: po 1500 kompletów
Emisja: maj 2011 r. - golden nordic, czerwiec 2011 r. - alpaka
Producent: Mennica Śląska w Pszczynie
Wydano również: niewielką ilość kompletów monet w srebrze Ag.925, monety w specjalnym flokowym etui

To już wszystkie numizmaty związane z Katowicami, które chciałem przedstawić w moim artykule. Myślę, że wędrówka po stolicy Śląska była interesująca .

Autor: Józef Smurawa

Źródła:
- Mennica Polska S.A.
- http:// www.pl.wikipedia.org/
- http://www.hotele-polskie.pl/miasto_katowice
- http:// www.k-k.pl/fotki/marek-jura/notgeld/
- http:// www.coinz.eu/
- http:// www.numizmatyka24/
- http://www.muzeumslaskie.pl/
- http://www.katowice.eu/
- http://www.historiezapomniane.blogspot.com/