NBP: 100. rocznica III Powstania Śląskiego - prezentacja monet
Narodowy Bank Polski zaprezentował wizerunki nowej emisji monet kolekcjonerskich. Składają się na nią dwie monety poświęcone 100. rocznicy III Powstania Śląskiego. III powstanie śląskie – wystąpienie zbrojne trwające od 2/3 maja do 5 lipca 1921 r., mające na celu przyłączenie Górnego Śląska do Polski. Ostatnie z trzech powstań śląskich. Powstanie to było jedną z pięciu polskich insurekcji zakończonych sukcesem. Wybite zostaną monety: 10 złotych w srebrze Ag.925 i 200 złotych w złocie Au.900, które wejdą do obiegu 15 kwietnia 2021 roku. Monety zaprojektowane zostały przez Sebastiana Mikołajczaka.
200 ZŁOTYCH - 100. rocznica III Powstania Śląskiego
Specyfikacja monety:
Emitent: Narodowy Bank Polski
Producent: Mennica Polska S.A.
Materiał: złoto (Au.900)
Stempel: lustrzany
Średnica: 27 mm
Masa: 15,5 g
Nakład: do 1 500 szt.
Projekt: Sebastian Mikołajczak
Data emisji: 15-04-2021
10 ZŁOTYCH - 100. rocznica III Powstania Śląskiego
Specyfikacja monety:
Emitent: Narodowy Bank Polski
Producent: Mennica Polska S.A.
Materiał: srebro (Au.925)
Stempel: lustrzany
Średnica: 32 mm
Masa: 14,14 g
Nakład: do 12 000 szt.
Projekt: Sebastian Mikołajczak
Data emisji: 15-04-2021
III Powstanie Śląskie wybuchło w nocy z 2 na 3 maja 1921 r. i było reakcją na wieść o planowanym przyznaniu Niemcom większości uprzemysłowionej części Górnego Śląska. Zostało ono poprzedzone strajkiem powszechnym, który objął 97% zakładów przemysłowych. Działaniami powstańców kierował Wojciech Korfanty, który obwołał się dyktatorem III Powstania Śląskiego. Według historyków do kulminacyjnej bitwy doszło w rejonie Góry Świętej Anny w dniach od 21 do 26 maja 1921 r. Została ona w końcu zajęta przez Niemców. Powstańcom udało się jednak utrzymać front, a ponadto 23 maja 1921 r. wygrać bitwę pod Olzą.
5 lipca 1921 r., po kilkudniowych negocjacjach strony konfliktu zawarły rozejm. Rozpoczęły się kolejne, długie negocjacje w sprawie granic i dopiero w październiku 1921 r. decyzją Rady Ligi Narodów oraz Rady Ambasadorów doszło do finalnego podziału obszaru plebiscytowego. Polska otrzymała mniejszy obszar, ale bardziej uprzemysłowiony. Podział ten był bardziej korzystny dla Polski niż proponowany przed wybuchem III Powstania Śląskiego. 15 maja 1922 r. podpisano w Genewie konwencję, na mocy której uregulowano sprawy gospodarcze oraz prawa mniejszości po obu stronach granicy. W następnych miesiącach Polska przejęła przyznany jej obszar Górnego Śląska.
III Powstanie Śląskie wpisuje się w nurt polskich powstań narodowych. Umożliwiło ono powrót części Górnego Śląska do macierzy, a jego potencjał gospodarczy odegrał bardzo ważną rolę w odbudowie i rozwoju reszty ziem polskich. Ślązacy uzyskali natomiast w dużej mierze możliwości rozwoju swojej kultury i awansu społecznego w wolnej Polsce.
Moneta srebrna przedstawia dwóch powstańców obsługujących zdobyczny niemiecki ciężki karabin maszynowy Maxim wz. 1908. Są oni w ubraniach cywilnych, jak większość powstańców. Nad nimi umieszczono orła powstańczego, który był malowany na większości sztandarów w czasie III Powstania Śląskiego.
Na monecie złotej umieszczono sylwetki dwóch powstańców, którzy obsługują zdobyczny niemiecki ciężki karabin maszynowy Maxim wz. 1908. Obok zaprezentowano sztandar powstańczy z napisem „Tobie Polsko” i wizerunkiem orła powstańczego. Wykonano go na początku 1920 r. w pracowni przy redakcji pisma „Katolik” w Bytomiu. Sztandar ten ukrywał przez lata uczestnik trzech powstań śląskich Alojzy Szulc, który w maju 1968 r. sprzedał go do Muzeum Czynu Powstańczego na Górze Świętej Anny, gdzie jest jednym z najcenniejszych eksponatów.
prof. dr hab. Zygmunt Woźniczka
Autor: Józef Smurawa
Źródło: Narodowy Bank Polski
