Polska Czerwona Księga Zwierząt - żetony Mennicy Kresowej bite dla ratowania ginących gatunków.

Seria żetonów „Polska Czerwona Księga Zwierząt” zapoczątkowana została niemalże od początku działalności Mennicy Kresowej w Białymstoku. Jedną z pierwszych emisji tej firmy był żeton prezentujący tura, gatunek niestety już wymarły. Dziś ta seria liczy już niemalże trzydzieści emisji. Prezentowane w jej ramach zwierzęta są gatunkami zagrożonymi wyginięciem lub już wymarłymi. Nasz świat, wraz z utratą któregoś z nich staje się uboższy. Miejmy więc nadzieję, że ludzie, przez których ręce przewijają się te żetony nie pozostaną bierni i spróbują zrobić coś dla ich ratowania albo chociażby ze swej strony im nie szkodzić.

Seria tych żetonów powstaje we współpracy z Instytutem Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk w Krakowie. W opinii znawców, koneserów ale i zwykłych ludzi są to bardzo interesujące emisje o podłożu edukacyjnym. Może więc w parze ze sukcesem finansowym emitenta, choć w części, pójdzie i sukces prezentowanych zwierząt.

Emisje serii tych żetonów podzieliłbym na trzy okresy.

I okres – Od emisji pierwszego z żetonów - TUR (15 czerwca 2009r.) do emisji żetonu – PIEKIELNICA (1 marca 2010r.). W okresie tym projektantem żetonów był Robert Anders. Współpraca ta zakończyła się konfliktem, który swoje zakończenie znalazł podobno w sądzie. Podłożem konfliktu były prawa autorskie do zaprojektowanych numizmatów jak również znaku – loga Mennicy Kresowej. Prawa autorskie do znaku posiada Robert Anders.
W tym czasie emitowano w serii żetony o nominale - 10 miedziaków chroniących przyrodę w mosiądzu i mosiądzu platerowanym srebrem, średnica żetonów – 32 mm, waga – 13 g, stempel lustrzany / zwykły i odwrócony.

Wyemitowano żetony:

- TUR
- TARPAN
- ŻÓŁW BŁOTNY
- ORZEŁ PRZEDNI
- JESIOTR OSTRONOSY

Wszystkie pięć żetonów wyemitowano  w materiałach: mosiądz - 3 000 szt., w tym 1 000 szt.  st. odwrócony; - mosiądz platerowany srebrem - 300 szt., w tym 100 szt. st. odwrócony.

- JASZCZURKA ZIELONA / mosiądz - 3 000 szt., w tym 1 500 szt. st. odwrócony; mosiądz platerowany srebrem - 300 szt., w tym 150 szt. st. odwrócony;
-  DROP / mosiądz - 3 000 szt., w tym 1 500 szt. st. odwrócony; mosiądz platerowany srebrem - 300 szt., w tym 150  szt.  st. odwrócony;
- KARLICZKA / mosiądz - 2 000 szt., w tym 1 000 szt. st. odwrócony; mosiądz platerowany srebrem - 300 szt., w tym 150 szt. st. odwrócony;
- RYŚ I / mosiądz – 1 100 szt., w tym 400 szt. st. odwrócony; mosiądz platerowany srebrem - 200 szt., w tym 50 szt.  st. odwrócony;
- RYŚ II / mosiądz - 1 500 szt., w tym 300 szt. st. odwrócony; mosiądz platerowany srebrem  - 160 szt., w tym 60 szt. st. odwrócony;
- WĄŻ ESKULAPA I / mosiądz – 1 100 szt., w tym 400 szt. st. odwrócony; mosiądz platerowany srebrem - 200 szt., w tym 50 szt. st. odwrócony;
- WĄŻ ESKULAPA II / mosiądz – 1 500 szt., w tym 300 szt. st. odwrócony; mosiądz platerowany srebrem - 160 szt., w tym 60 szt. st. odwrócony;
- MODRASZEK GNIADY / mosiądz - 3 000 szt., w tym 1 500 szt. st. odwrócony; mosiądz platerowany srebrem - 300 szt., w tym 150 szt. st. odwrócony;
- ŻUBR / mosiądz - 3 000 szt., w tym 500 szt. st. odwrócony; mosiądz platerowany srebrem - 200 szt., w tym 50 szt.  st. odwrócony;
- BATALION / mosiądz - 3 000 szt., w tym 500 szt. st. odwrócony; mosiądz platerowany srebrem - 200 szt., w tym 50 szt. st. odwrócony;
- SUSEŁ MORĘGOWANY / mosiądz - 3 000 szt., w tym 1 500 szt. st. odwrócony; mosiądz platerowany srebrem  - 300 szt., w tym 150 szt. st. odwrócony;
- PIEKIELNICA / mosiądz - 3 000 szt., w tym 500 szt. st. odwrócony; mosiądz platerowany srebrem - 200 szt., w tym 50 szt. st. odwrócony.

II okres – Od emisji żetonu  - ZAJĄC BIELAK (15 kwietnia 2010r.) do emisji żetonu  - JELONEK ROGACZ (7 października 2010r.)

Dalsze projektowanie żetonów serii przejął Marcin Łukasz Lebensztejn. Żetony nie różnią się od tych z I okresu, zniknął tylko znak projektanta – AR. Od żetonu z poskoczem krasnym pojawiają się nowe materiały, np. mosiądz patynowany, mosiądz srebrzony oksydowany, srebro i srebro oksydowane o nominale 100 talarów chroniących przyrodę, średnica 38,6 mm, waga 28,2 g.

Wyemitowano żetony:
- ZAJĄC BIELAK / mosiądz - 3 000 szt., w tym 500 szt. st. odwrócony; mosiądz platerowany srebrem - 200 szt., w tym 50 szt. st. odwrócony;
- GADOŻER / mosiądz - 3 000 szt., w tym 500 szt. st. odwrócony; mosiądz platerowany srebrem - 200 szt., w tym 50 szt. st. odwrócony;
- POSKOCZ KRASNY / mosiądz - 3 000 szt., w tym 300 szt. st. odwrócony; mosiądz patynowany - 60 szt., w tym 30 szt. st. odwrócony; mosiądz srebrzony oksydowany - 120 szt., w tym 40 szt. st. odwrócony; srebro - 35 szt., w tym 3 szt. st. odwrócony oraz 2 szt st. odwrócony z rantem ząbkowanym; srebro oksydowane - 35 szt., w tym 3 szt. st. odwrócony oraz 2 szt st. odwrócony z rantem ząbkowanym;
- JELONEK ROGACZ / mosiądz - 3 000 szt., w tym 300 szt. st. odwrócony; mosiądz patynowany - 60 szt., w tym 30 szt. st. odwrócony; mosiądz srebrzony oksydowany - 80 szt., w tym 30 szt. st. odwrócony.

III okres – Od emisji żetonu – WODNICZKA (7 marca 2011r.) do najnowszej emisji, tj. BOROWIACZEK (16 stycznia 2012r.)

Całkowicie zmienia się rewers żetonu, który od emisji wodniczki jest już zawsze taki sam. Logo Mennicy Kresowej pomimo konfliktu nadal pozostaje bez zmian, choć Mennica Kresowa je zmieniła. Pojawiają się nowe materiały, poza mosiądzem jest to nowe srebro (CuNi12Zn24), średnica 32 mm, waga 13,8 g.

Wyemitowano żetony:
- WODNICZKA / mosiądz - 3 000 szt., w tym 300 szt. st. odwrócony; mosiądz patynowany - 200 szt., w tym 50 szt. st. odwrócony; nowe srebro (CuNi12Zn24) - 150 szt., w tym 50 szt. st. odwrócony; nowe srebro (CuNi12Zn24) oksydowane - 150 szt., w tym 50 szt. st. odwrócony;
- WILK / mosiądz - 3 000 szt., w tym 300 szt. st. odwrócony; mosiądz patynowany - 200 szt., w tym 50 szt. st. odwrócony; nowe srebro (CuNi12Zn24) - 150 szt., w tym 50 szt. st. odwrócony; nowe srebro (CuNi12Zn24) oksydowane - 150 szt., w tym 50 szt. st. odwrócony; srebro - 44 szt., w tym 4 szt. st. odwrócony; srebro oksydowane - 55 szt., w tym 5 szt. st. odwrócony;
- MODLISZKA / mosiądz - 3 000 szt., w tym 300 szt. st. odwrócony; mosiądz patynowany - 200 szt., w tym 50 szt. st. odwrócony; nowe srebro (CuNi12Zn24) - 150 szt., w tym 50 szt. st. odwrócony; nowe srebro (CuNi12Zn24) oksydowane - 150 szt., w tym 50 szt. st. odwrócony;
- NIEDŹWIEDŹ BRUNATNY / mosiądz - 3 000 szt., w tym 300 szt. st. odwrócony; mosiądz patynowany - 200 szt., w tym 50 szt. st. odwrócony; nowe srebro (CuNi12Zn24) - 150 szt., w tym 50 szt. st. odwrócony; nowe srebro (CuNi12Zn24) oksydowane - 150 szt., w tym 50 szt. st. odwrócony;
- ORLIK GRUBODZIOBY / mosiądz - 3 000 szt., w tym 300 szt. st. odwrócony; mosiądz patynowany - 200 szt., w tym 50 szt st. odwrócony; nowe srebro (CuNi12Zn24) - 150 szt., w tym 50 szt. st. odwrócony; nowe srebro (CuNi12Zn24) oksydowane - 150 szt., w tym 50 szt. st. odwrócony;
- RYJÓWKA BIAŁOWIESKA / mosiądz - 3 000 szt., w tym 300 szt. st. odwrócony; mosiądz patynowany- 200 szt., w tym 50 szt. st. odwrócony; nowe srebro (CuNi12Zn24) - 150 szt., w tym 50 szt. st. odwrócony; nowe srebro (CuNi12Zn24) oksydowane - 150 szt., w tym 50 szt. st. odwrócony;
- RAK SZLACHETNY / mosiądz - 3 000 szt., w tym 300 szt. st. odwrócony; mosiądz patynowany - 200 szt., w tym 50 szt. st. odwrócony; nowe srebro (CuNi12Zn24) - 150 szt., w tym 50 szt. st. odwrócony; nowe srebro (CuNi12Zn24) oksydowane - 150 szt., w tym 50 szt. st. odwrócony;
- BOROWIACZEK / mosiądz - 1 000 szt., w tym 400 szt. st. odwrócony; mosiądz patynowany - 100 szt., w tym 40 szt. st. odwrócony; nowe srebro (CuNi12Zn24) - 150 szt., w tym 50 szt. st. odwrócony; nowe srebro (CuNi12Zn24) oksydowane - 150 szt., w tym 50 szt. st. odwrócony.

Seria „Polska Czerwona Księga Zwierząt” cieszy się dużą popularnością, o czym świadczy fakt, że zamówienia na żetony napływają z całego świata.

Autor: Józef Smurawa