Prezentacja banknotu kolekcjonerskiego Bitwa Warszawska 1920 oraz kolejnej monety z serii „Wyklęci przez komunistów żołnierze niezłomni”
Narodowy Bank Polski zaprezentował nowy banknot kolekcjonerski o nominale 20 złotych, który wyemitowany zostanie dla upamiętnienia Bitwy Warszawskiej 1920. Banknot do obiegu wejdzie 11 sierpnia 2020 roku. Cena emisyjna: 80,00 zł.
W dniu 27 sierpnia 2020 roku NBP wprowadzi do obiegu jedenastą monetę z serii pt. „Wyklęci przez komunistów żołnierze niezłomni”. Jest to: 10 złotych - 75. rocznica powołania Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. Monetę zaprojektowaną przez Dobrochnę Surajewską wybito w srebrze (Ag.999) z tampondrukiem. Ustalono cenę emisyjną monety, która wynosić będzie 130,00 zł.
20 ZŁOTYCH - Bitwa Warszawska 1920
- Projektant: Justyna Kopecka
- Nominał: 20 zł
- Wymiary: 77 mm x 150 mm
- Nakład: do 60 tys. szt.
- Emisja: 11.08.2020 r.
W setną rocznicę wielkiego polskiego zwycięstwa nad bolszewikami w Bitwie Warszawskiej Narodowy Bank Polski wyemitował banknot kolekcjonerski w formacie pionowym.
Na przedniej stronie banknotu przedstawiono postać Józefa Piłsudskiego. Wizerunek został zaczerpnięty z obrazu Kazimierza Mańkowskiego pt. „Rok 1920”. Naczelnika Państwa ukazano jako obrońcę Warszawy. Na dalszym planie widnieją zarysy charakterystycznych warszawskich budowli. Z kolei zaprezentowany tu awers Krzyża Walecznych – z polskim orłem, napisem „Na polu chwały” i datą 1920 – jest odwołaniem do zbiorowego wysiłku polskiego żołnierza oraz czasu ustanowienia tego odznaczenia w kluczowym momencie zmagań pod Warszawą.
Przednią stronę banknotu uzupełniają napis NIEPODLEGŁOŚĆ, wpisany w wieniec z liści dębu, oraz elementy graficzne i motywy roślinne znajdujące się na banknotach marek polskich, w tym wizerunek orła i monogram RP widniejące na banknocie 100 marek polskich z 1919 r.
Na odwrotnej stronie banknotu, pod barwami narodowymi, przedstawiono środkowy fragment obrazu Jerzego Kossaka pt. „Cud nad Wisłą”. Wyobraża scenę symboliczną – księdza Ignacego Skorupkę wiodącego do ataku żołnierzy formacji ochotniczych. Całość dopełniają wieniec z liści wawrzynu, medal pamiątkowy za wojnę 1918–1921 (errata do obwoluty banknotu) oraz fragment odezwy Rządu Obrony Narodowej „Ojczyzna w niebezpieczeństwie” z 5 sierpnia 1920 r.
Bitwa Warszawska była przełomowym momentem wojny z bolszewikami. Zwycięstwo okrzyknięto Cudem nad Wisłą, a pomoc w sukcesie przypisano opiece Najświętszej Maryi Panny, której święto Wniebowzięcia przypadło na kulminacyjny moment zmagań. Zasługi w zakresie dowodzenia należy przypisać zarówno naczelnemu wodzowi Józefowi Piłsudskiemu, jak i szefowi sztabu generałowi Tadeuszowi Rozwadowskiemu oraz generałom Władysławowi Sikorskiemu – dowódcy 5 armii, Józefowi Hallerowi – dowódcy Armii Ochotniczej walczącej na przedpolach Warszawy i Maxime’owi Weygandowi. Zwycięstwo było możliwe dzięki zjednoczeniu narodu oraz poświęceniu polskich żołnierzy powstrzymujących bolszewicką nawałę. Wśród nich wyróżniły się formacje złożone z ochotników, w tym gimnazjalistów i studentów, którzy odpowiedzieli na apel „Ojczyzna w niebezpieczeństwie”. Szczególną postacią był skromny ksiądz Ignacy Skorupka. W wielu wyobrażeniach i w legendzie jest prezentowany jako ten, który poległ, prowadząc z krzyżem w ręku żołnierzy do boju. Postać Skorupki uosabia obrońcę cywilizacji zachodniej i chrześcijaństwa przed niszczycielską rewolucją bolszewicką.
Do legendy przeszły zażarte starcia na przedmościu warszawskim pod Radzyminem i Ossowem w połowie sierpnia 1920 r. Równie ważne były zmagania Frontu Północnego i walki nad Wkrą oraz decydujące uderzenie wyprowadzone znad Wieprza. Nie bez znaczenia były osiągnięcia polskiego radiowywiadu.
Zwycięstwo pod Warszawą utrwaliło jednak głównie mit Józefa Piłsudskiego – wskrzesiciela państwa i zwycięskiego wodza. To on stworzył koncepcję przeprowadzenia bitwy i kierował decydującym uderzeniem znad Wieprza. A zwycięstwo było doniosłe! Już współcześni podkreślali jego znaczenie, a Edgar Vincent D’Abernon nazwał Bitwę Warszawską „osiemnastą decydującą bitwą w dziejach świata”. Pod Warszawą ocalono bowiem nie tylko niepodległość Polski, lecz także zatamowano ekspansję bolszewizmu na Europę.
Wojciech Kalwat
Specyfikacja monety:
Emitent: Narodowy Bank Polski
Producent: Mennica Polska S.A.
Materiał: srebro (Ag.925)
Stempel: lustrzany
Bok: gładki
Średnica: 32 mm
Techniki dodatkowe: tampondruk
Masa: 14,14 g
Nakład: do 11 000 szt.
Projekt: Dobrochna Surajewska
Data emisji: 27-08-2020
Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (pełna nazwa: Ruch Oporu bez Wojny i Dywersji „Wolność i Niezawisłość”) było kontynuatorem idei i czynu Armii Krajowej. WiN składała się przede wszystkim z żołnierzy AK, przejęła także jej struktury organizacyjne. W odróżnieniu od AK organizacja miała charakter cywilny, ale posiadała też liczne oddziały zbrojne, szczególnie w okręgach białostockim, lubelskim i warszawskim. Była zatem organizacją wojskowo-polityczną. Dlatego kolejnych czterech komendantów WiN (w celu podkreślenia cywilnego charakteru używających również określenia „prezesi”): płk. Jana Rzepeckiego, płk. Franciszka Niepokólczyckiego, ppłk. Wincentego Kwiecińskiego i ppłk. Łukasza Cieplińskiego powinniśmy nazywać także komendantami AK.
Największa podziemna armia okupowanej przez Niemców Europy – Armia Krajowa – została rozwiązana 19 stycznia 1945 r. przez gen. Leopolda Okulickiego. Jednak wobec zagrożenia sowiecką opresją idea przyświecająca AK odrodziła się 7 maja 1945 r. jako Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj, która 2 września 1945 r. powołała do życia Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość.
Początkowo WiN chciała przeciwdziałać zwycięstwu wyborczemu komunistów w Polsce metodami politycznymi, informując wolny świat o ich zbrodniach, kłamstwach i fałszerstwach, ale wzmagający się sowiecki terror zmuszał także do kontynuowania walki zbrojnej. Oddziały partyzanckie chroniły ludność cywilną przed okupantem, wdzierały się do więzień, uwalniając aresztowanych Polaków, atakowały siedziby Urzędu Bezpieczeństwa, Milicji Obywatelskiej, walczyły z Korpusem Bezpieczeństwa Wewnętrznego, likwidowały funkcjonariuszy i agentów komunistycznej władzy.
W 1946 r. organizacja podporządkowała się polskiemu rządowi emigracyjnemu i Naczelnemu Wodzowi Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. WiN nie uznawała granic Polski ustalonych w Jałcie, domagała się opuszczenia kraju przez Armię Czerwoną i NKWD, protestowała przeciwko prześladowaniom politycznym oraz niszczeniu i grabieży majątku narodowego. Oczekiwała na pomoc państw zachodnich, licząc szczególnie na wybuch III wojny światowej. Program społeczny zakładał m.in. uspołecznienie przedsiębiorstw, powszechność edukacji i reformę rolną.
Organizacja była rozbijana przez służby sowieckie i komunistyczne. Jej członkowie ginęli w walce bądź byli aresztowani, poddawani brutalnemu śledztwu i bardzo często mordowani na podstawie bezprawnych wyroków sądowych.
Od wiosny 1948 r. organizacja znajdowała się pod kontrolą tzw. V Komendy WiN, która była prowokacją UB, w wyniku czego została do grudnia 1952 r. całkowicie rozpracowana (łącznie z delegaturą zagraniczną), pozbawiona środków do działania i rozbita.
1 marca 1951 r. w komunistycznym więzieniu przy ul. Rakowieckiej w Warszawie zostało zamordowanych strzałem w tył głowy siedmiu członków kierownictwa ostatniej niepodległościowej IV Komendy (Zarządu Głównego) WiN z ppłk. Łukaszem Cieplińskim na czele. W 2011 r., aby upamiętnić heroiczną postawę żołnierzy niepodległościowego i antykomunistycznego podziemia, ustanowiono oficjalne święto państwowe – 1 marca obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych.
Tadeusz Płużański
Autor: Józef Smurawa
Źródło: Narodowy Bank Polski
