Skarby odnalezione – dwie strony medalu
O poszukiwaniach skarbów oraz przepisach prawa w tym zakresie obowiązujących w Polsce pisałem już w artykule „Na poszukiwanie skarbów”. Przypomnę może tylko, iż w naszym kraju wykopane z ziemi zabytki archeologiczne są własnością Skarbu Państwa. Ich bezprawne przywłaszczenie zagrożone jest karą więzienia. Karalne jest też prowadzenie wykopalisk bez stosownego zezwolenia. Jednak amatorów poszukiwań nie brakuje. Odkrycie klejnotów lub monet zagrzebanych w ziemi lub zatopionych w wodzie jest marzeniem wielu.
W dzisiejszym moim artykule chciałbym zająć się nie tyle poszukiwaniem skarbów, co już tymi, które udało się znaleźć. Posłużę się kilkoma przykładami z naszego polskiego podwórka dla pokazania aspektów prawnych, którymi obwarowane jest postępowanie ze znalezionymi zabytkami i kosztownościami. Przedstawię też jakie zagrożenia ze strony prawnej niesie nie zastosowanie się do nich.
Znalezione skarby możemy podzielić na trzy grupy, a mianowicie:
- znalezione przypadkowo podczas prac budowlanych, polnych, ogrodowych itp.;
- znalezione w wyniku legalnych poszukiwań, na które wydano stosowne zezwolenie;
- znalezione w wyniku nielegalnych poszukiwań.
W pierwszej grupie popełnia przestępstwo ten, kto znalezisko takie zachowuje dla siebie nie zgłaszając go. Kolejnym działaniem przestępczym może być też handel tymi przedmiotami.
Druga grupa to tylko kwestia uczciwego rozliczenia się z dokonanych znalezisk.
Natomiast grupa trzecia w całym zakresie jest przestępstwem. Samo nielegalne poszukiwanie skarbów zagrożone jest karą więzienia do lat dwóch. Łącznie z zawłaszczeniem znalezisk (bo przecież ktoś, kto zajmuje się tą działalnością nielegalnie z pewnością z nich nie będzie się rozliczał) i ewentualnym późniejszym handlem nimi jest już zagrożone wysoką karą.
Jak bywa w rzeczywistości z przestrzeganiem prawa w zakresie znalezionych skarbów? Otóż bardzo różnie. Jest wielu uczciwych ludzi, którzy postępują zgodnie z prawem, trafiają się jednak czarne owce.
Oto przykłady postepowania ze znaleziskami z ostatnich kilku lat:
PRZYKŁAD 1
W lipcu 2010 r. robotnicy remontujący piwnicę kamienicy, w której znajduje się Muzeum Historyczne m.st. Warszawy odkryli prawdziwy skarb. 1 200 starych monet o dużej wartości. O znalezisku powiadomiono muzeum. Monety to orty, tynfy i szóstaki koronne z drugiej połowy XVII wieku. Zostały zakopane w worku z tkaniny, który odkryto po zdjęciu większej ilości ziemi.
PRZYKŁAD 2
Garnek starych monet znaleziony został w Koszalinie pod jednym z placów zabaw. Skarb ten ukryty był tam prawie tysiąc lat. Najpewniej zakopał go tam jakiś kupiec, by go ukryć przed najeźdźcami lub zbójami. Jak można się domyślać, wydarzenie to dla owego kupca miało fatalny finał. Mijały wieki i nikomu nawet nie przyszło do głowy, że płytko pod ziemią ukryte są takie kosztowności. Dopiero 21 października 2010 r. pani Aneta Szczupakowska wraz z koleżankami sadząc kwiaty, natrafiła na stary garniec wypełniony po brzegi sześcioma tysiącami srebrnych monet z XI wieku. Ich wartość to blisko 250 tysięcy złotych. W garncu owinięte materiałem zakopanych zostało około 2 000 denarów i 2 300 tzw. siekańców oraz trafiające się miedzy nimi muzułmańskie dirhemy.
O znalezisku kobiety powiadomiły muzeum. Prace archeologiczne trwały przez kilka tygodni. Znalezisko obecnie znajduje się w koszalińskim muzeum. Jest to największy taki skarb znaleziony w ostatnich latach w Polsce i unikat na skalę europejską.
PRZYKŁAD 3
Zbigniew Krysiński z Prabut (woj. pomorskie) w lipcu 2011 r. wybrał się na wycieczkę do lasu. Kiedy wszedł do niego natknął się na rozbity dzban ze skarbem sprzed tysiąca lat. Prawdopodobnie został on odsłonięty przez leśne zwierzęta. Wartość monet i klejnotów na czarnym rynku to setki tysięcy złotych. Pan Zbigniew oddał jednak wszystko do muzeum. Skarb pochodzi z przełomu X i XI wieku. Jego pierwotny właściciel musiał ukryć go w ziemi w obawie przed grabieżą. Wszystko zostało dobrze zabezpieczone w glinianym naczyniu, przez co jest jednym z lepiej zachowanych skarbów w Polsce. Bezcenne przedmioty przetrwały zawieruchę historii - pochody wojsk, dziesiątki wojen i zmiany granic. Skarb czekał dziesięć wieków na swojego odkrywcę. Obecnie trafił do Muzeum Archeologicznego w Gdańsku.
PRZYKŁAD 4
Policjanci ze Szczecina odzyskali srebrnego krajcara z 1695 roku. Na aukcji internetowej wystawił go mężczyzna, który znalazł monetę w ziemi. Policjanci podali się za osoby zainteresowane kupnem monety i zgłosili do mężczyzny. Ten potwierdził, że znalazł ją podczas robót ziemnych. Nikomu jednak tego nie zgłosił. Wówczas został zatrzymany. Wystawiając tą monetę na sprzedaż naraził się za przywłaszczenie i paserstwo na karę pozbawienia wolności do 5 lat.
PRZYKŁAD 5
29- latek z Dzierżoniowa uzbrojony w łopatę i wykrywacz metalu poszukiwał skarbów. Wpatrzony w potencjometr wykrywacza krok za krokiem przemierzał lasy otaczające rodzinne miasteczko. Przekopał sporo ziemi, nim znalazł coś wartościowego. Znaleziska wystawiał na aukcjach internetowych. Najczęściej monety, skorodowane sztylety, guziki, klamry pasków, bełty kusz i kule do muszkietów. Za swoją działalność został oskarżony za nielegalne prowadzenie wykopalisk, przywłaszczanie i sprzedaż dóbr kultury.
PRZYKŁAD 6
700 rzymskich monet znalazła wrocławska policja w mieszkaniu 48-latka. Mężczyzna ten handlował skarbami na portalach aukcyjnych. Kryminalni z komendy wojewódzkiej dostali kilka tygodni temu informację, że na terenie Wrocławia mieszka mężczyzna, który chomikuje w domu wykopane z ziemi cenne przedmioty, a potem sprzedaje je w internecie. Mężczyzna bez trudu został namierzony. Grozi mu kara pozbawienia wolności.
Różnie więc wygląda z przestrzeganiem prawa w zakresie znalezisk skarbów. Polskie przepisy jednoznacznie określają do kogo one należą. Tak zdefiniowane prawne uwarunkowania niejednego pewnie zniechęcają do poszukiwań, innych zachęcają do nielegalnych działań. Przecież zawsze znajdą się tacy, którzy powodowani chęcią zysku będą próbowali je omijać. Z drugiej zaś strony gdyby poszukiwaczowi dać udział w znalezionym przez niego skarbie, pewnie chętniej chwaliłby się swoimi osiągnięciami. A w dzisiejszym stanie prawnym bywa różnie. Swoją drogą ciekawe ile unikalnych skarbów znajduje się w kolekcjach swych odkrywców lub co gorsza bezpowrotnie zostało utraconych dla naszego kraju?
Na koniec słów kilka o skarbie znalezionym w ostatnim czasie w Stanach Zjednoczonych. Skarb wartości 300 tys. $ w postaci złotych monet i innych kosztowności został odnaleziony u wybrzeży Florydy. Odkrycia tego dokonał Rick Schmitt wraz z żoną i dwójką dorosłych dzieci. Na poszukiwaniach skarbu rodzina z Florydy spędziła całe lata. Ich cierpliwość i trud w końcu przyniósł skutek. Na zatopiony skarb Schmittowie natrafili na głębokości zaledwie 4,5 metra. Kosztowności znajdowały się pierwotnie na jednym z 11 statków, które zatonęły u wybrzeży Florydy podczas sztormu w 1715 roku, płynąc z Hawany do Hiszpanii.
Szczęśliwi poszukiwacze znaleźli przedmioty wykonane z czystego złota. Było to osiem długich łańcuchów, pięć monet i pierścień. Zgodnie zaś z amerykańskim prawem przysługuje im 80% znaleziska, pozostałe 20% stanowi Floryda.
Autor: Józef Smurawa
Źródła:
- http://www.fakt.pl/ - „Tu znalazłam prawdziwy skarb. Jest warty...”, Kamil Pawełoszek (18.11.2010); „W Warszawie robotnicy znaleźli skarb! I oddali go!” MG, za tvnwarszawa.pl (16.07.2010); „Znalazł monetę. Grozi mu 5 lat więzienia!”, za Głos Szczeciński (31.05.2011), „Poszukiwacz skarbów hieną?!”, Paweł Kucemba (02.03.2010), „Znalazłem skarb w lesie!” (18.07.2011), „Policja znalazła skarb” (22.06.2010)
- http://www.luxclub.pl
- Daily Mail
