Kolejne doniesienia z emisji monety "Sokół wędrowny" dotarły do nas z POznania, gdzie podobnie jak w Warszawie na upragniona monete oczekiwano od bardzo wczesnych godzin rannych. W Poznaniu do sprzedaży przygotowano najwięcej srerbnych monet spośród wszystkich 16 oddziałów. W kasach czekało 3902 sztuki srerbnych monet 20zł. Na miejscu był Mateusz Walkowiak (Skateusz), który napisał o swoich wrażeniach i odczuciach, oraz uwiecznił to na fotografiach.

Fotoreportaż przygotował i pozwolił na umieszczenie go tutaj kolega z forum e-numizmatyki Mateusz Walkowiak (Skateusz).

Uznam i Wolin – mezoregion fizycznogeograficzny Pobrzeża Szczecińskiego, obejmujący dwie wyspy Uznam i Wolin, które oddzielają Zalew Szczeciński od Zatoki Pomorskiej. Powierzchnia regionu wynosi 424 km². Jądro wysp stanowią wzgórza moren czołowych, do których wskutek działalności fal morskich przyrosły piaszczyste wały brzegowe przekształcane eolicznie w niewysokie wydmy. Procesy brzegowe są stale aktywne, o czym świadczą falezy, zwłaszcza od strony Zatoki Pomorskiej.

W kwietniu br. po raz ostatni wyemitowana zostanie moneta 2-złotowa bita w stopie zwanym Nordic Gold. Stop ten oznaczony symbolem CuAl₅Zn₅Sn₁ i składa się z mieszanki czterech metali: (89% miedź, 5% aluminium, 5% cynk i 1% cyna) – nienajlepsza to mieszanka do tworzenia monet, charakteryzuje się bowiem dużą podatnością na wchodzenie w reakcje z otoczeniem. Pierwsze monety 2-złotowe bite w tym stopie ukazały się w 1996 roku zastępując 2-złotówki bite w miedzioniklu - spadkobierczynie hiperinflacji z początku III RP. Warto przypomnieć genezę ich powstania...

Midas - władca Frygii, do niedawna uważany za postać legendarną, jest ściśle związany z jedną z pięknych legend, której uczymy się już w początkach edukacji. W nagrodę za uratowanie zabłąkanego Sylena z orszaku Dionizosa, ten obiecał spełnić jedno życzenie króla Midasa. Władca poprosił, aby każda rzecz, której dotknie, zamieniała się w złoto. Szybko jednak zorientował się, że grozi mu śmierć głodowa - chleb i wino również zamieniało się w złoto. Przerażony swym losem wybłagał od Dionizosa utratę daru: dzięki umyciu głowy i dłoni w rzece Paktolos, która od tej pory stała się złotonośna, znów mógł prowadzić normalne życie. Legenda uczy, czym jest chciwość i jaką ponosi się za nią karę.

Złoto towarzyszy monecie i jest z nią nierozerwalnie związane od początku jej istnienia po dzień dzisiejszy. Nawet przed powstaniem pieniądza było miernikiem wartości i spełniało jego funkcje. Pierwsze monety były bite z elektronu - naturalnego stopu złota ze srebrem. Złoto we wszystkich kulturach było i jest wysoko cenione. Jego właściwości fizyko-chemiczne nie powalają na kolana z praktycznego punktu widzenia: jest ciężkie, ciągliwe, łatwo ulega zniekształceniom, właściwie to jest zbliżone do ołowiu. Jednak to nie ołów zajmuje zaszczytne miejsce w panteonie najcenniejszych metali. "To, że złoto jest ciężkie i błyszczące, nie jest wystarczającym powodem, by uznać je za metal inny niż pozostałe. Jego gęstość (19/3 g/cm³), masa atomowa (196,967), temperatura topnienia (1061?C), powyżej której wydziela fioletowe opary, temperatura wrzenia (2700?C), sześcienne kryształy (podobne w budowie do kryształów diamentu, żelaza, ołowiu, miedzi czy srebra), fakt, że na ostatniej (walencyjnej) powłoce atomu ma tylko jeden elektron, a na przedostatnie osiemnaście (jak miedź i srebro), że jego jądro składa się z siedemdziesięciu dziewięciu protonów (osiemdziesiąt dwa w jądrze atomu ołowiu) - żadna z tych cech nie wyjaśnia fenomenu złota"[1]. Jego praktyczne zastosowanie znaleziono całkiem niedawno: ponieważ doskonale przewodzi prąd i nie śniedzieje, idealnie nadaje się do pokrywania nim styków elektrycznych. Jednak było cenione na długo przed odkryciem elektryczności. Zapewne przyczyniła się do tego jego druga zaleta: nie śniedzieje, nie pokrywa się żadnym nalotem i nawet przez długi upływ czasu ładnie błyszczy (to kolejna zaleta). Złoto jest bowiem odporne na działanie czynników atmosferycznych i prawie wszystkich kwasów (rozpuszcza się: w wodzie królewskiej {1 część kwasu azotowego i 3 części kwasu solnego}, w mieszaninie kwasu azotowego i siarkowego, w kwasie selenowym, w rtęci tworząc tzw. amalgamat, w kwasie solnym w obecności ozonu oraz w cyjankach tworząc cyjanek złota). Jego blask olśniewał najmożniejszych tego świata. Jeszcze dwa inne metale maję te cechy: srebro i platyna. Spośród tych trzech metali szlachetnych oba są białe, tylko złoto ma "złoty" kolor. W dodatku jest trudno osiągalne, podobnie jak platyna. Przez bardzo długi czas kurs złota w stosunku do srebra wahał się w graniach 1:10 - 1:14. Relacja wartości pomiędzy złotem a srebrem rośnie i w 1873 r. wynosi już 1:16, 13 lat później już 1:20, na przełomie wieków 1:33 a w 1910 r. - 1:38. Miało to z pewnością ścisły związek z częstotliwością występowania obu metali (złoto występuje w skorupie ziemskiej w ilości 1,1*10^-3 ppm). Przypisywano mu boskie cechy, jego ucieleśnieniem w astronomii jest Słońce - gwiazda bez której nie byłoby życia na naszej planecie. Srebru przypisywano Księżyc - zapewne dzięki jego srebrzystemu blaskowi, podobnie jak czerwonej miedzi - Marsa. Dzięki swym cechom złoto miało powszechne zastosowanie w jubilerstwie i do wyrobu biżuterii na długo przed pojawieniem się pieniądza. Nawet po jego powstaniu nierozerwalnie mu towarzyszyło - jego zawartość określała wartość monet. Po odejściu od zastosowania złota do produkcji monet obiegowych, złoto nadal spełniało ważną rolę: wartość pieniądza miała pokrycie w złocie, więc jego ilość w skarbcu państwa określała wartość pieniądza. Od tego systemu odeszliśmy dopiero 18 III 1968 r., od kiedy to dolar nie jest w ogóle wymienialny na złoto. Ale nawet teraz mogliśmy przekonać się o jego sile, kiedy przy nadejściu wojny czy kryzysu ceny złota gwałtownie rosną. Złoto zawsze posiadało olbrzymią wartość (obecnie również - ponad 900 $ za uncję jubilerską). Z ekonomicznego punktu widzenia obecność złota (lub innego rzadkiego i niepodrabialnego materiału) ma stanowić zabezpieczenie realnej wartości papierowego pieniądza. Jest trwałą, niemal niezniszczalną i akceptowalną w każdej epoce i miejscu formą kapitału. W handlu podstawową jednostką złota jest uncja trojańska, czyli 31,1035 grama (nazwa "trojańska" nie pochodzi od Troi, ale od miasta Troyes w północnowschodniej Francji, ważnego ośrodka handlowego w średniowiecznym świecie). Ponieważ ze złota można zrobić blaszkę grubości nawet 1/15 mikrona (taka blaszka przepuszcza zielone światło), jedna uncja "może pokryć powierzchnię 30 m². Jest też niewiarygodnie rozciągliwe, bo z tej samej uncji można wykonać nić długości 90 km[2].

Samorodek złota - źródło Wikipedia

Złoto występuje w przyrodzie praktycznie wszędzie. Na lądzie znajdowane jest w postaci samorodków (bryłek złota o wielkości pestek do kilkudziesięciu kilogramów), blaszek oraz piasku. W oceanach występuje od 1 do 60 miligramów na metr sześcienny wody oceanicznej (niestety koszty jego wydobycia z wody przekraczają jego wartość). W rezultacie złota nie jest zbyt wiele, ale skoro znane jest od bardzo dawnych czasów, to ile go wydobyto? Będzie tego około 130 ton (10 tys. ton wydobyto w czasach prehistorycznych i starożytności razem wziętych, 2500 ton przypada na średniowiecze, 4 tys. ton w wiekach XVI-XVIII, 12 tys. ton w wieku XIX, a w XX w. aż 100 tys. ton). Razem to zaledwie 6500 m³, co dałoby sześcian o boku 19 metrów. Niestety nie całe złoto jest "dostępne": banki posiadają 40-55 tys. ton, w rękach prywatnych jest ok. 25-30 tys. ton złota. Pozostała część (ok. 45 tys. ton złota) zaginęło: spoczywa na dnie oceanów we wrakach zatopionych statków, zakopane jest głęboko pod ziemią (przykładowo 6 ton złota z banku wrocławskiego ukrytego gdzieś przez uciekających przez armią czerwoną żołnierzy SS), wliczamy w to nawet złoto wytarte z monet (złote monety obiegowe z czasem się ścierały zmniejszając swą masę).

Adoracja złotego cielca - źródło/więcej Wikipedia

Gorączka złota w Klondike.
Kolejka poszukiwaczy wspinających się
na przełęcz Chilkoot.
(źródło zdjęcia Wikipedia)

Poszukiwacze złota przed urzędem w Dawson,
oczekujący na zarejestrowanie działek.
(źródło zdjęcia Wikipedia)

Nic dziwnego że złotu przypisuje się właściwości magiczne. We wszystkich religiach świata złoto zajmuje znamienną pozycję: w starożytnym Egipcie jest ciałem boga-słońca Re, u Hebrajczyjków "złoty cielec" symbolizuje pychę ludzką (kiedy Bóg podejmuje Mojżesza na górze Synaj, oczekujący lud odlewa z zebranych złotych ozdób byka i zaczyna go czcić. Po powrocie rozgniewany Mojżesz niszczy złotego cielca, pali go, ściera na proszek i posypuje wodę, którą nakazuje pić ludowi - odtąd złoty bożek pozostaje w ich sercach). Złoto odnajdujemy w grobach wielkich władców, jako boski metal miało ono bowiem dodawać blasku zmarłym przed obliczem boga. Urzeczony blaskiem złota człowiek szybko uczy się traktować je jak ozdobę, jednocześnie niezwykle cenną i pożądaną rzecz. Od niepamiętnych czasów przypisywano temu metalowi właściwości lecznicze. Starożytni wierzyli w terapeutyczne właściwości złota, Arabowie twierdzą, że wzmacnia ono serce, zwalcza melancholię, palpitacje i drżenie kończyn. Ludwik XI chcąc przedłużyć sobie życie kuruje się nalewką na złocie, Ludwik XIV leczy nim kurzajki. A czy przypadkiem nie zetknęliście się z metodą leczenia złotymi obrączkami jęczmienia na oku? Alchemicy twierdzili, że złoto kryje tajemnicę wiecznego życia. Poszukiwali kamienia filozoficznego mającego być zarazem eliksirem życia i balsamem, lekiem uniwersalnym na wszystko. Złoto miało dawać młodość, i nieśmiertelność, ale z pewnością dawało władzę. Dlatego chętnie podejmowano próby przemienienia różnych substancji w pożądane złoto, niestety bez większych rezultatów aż do XX w. Teoretycznie istnieje naukowa metoda na zamianę ołowiu w złoto (próbkę ołowiu poddaje się działaniu promieniowania alfa lub beta, w wyniku czego powstaje szereg pierwiastków o coraz mniejszej liczbie atomowej, co po jakimś czasie faktycznie prowadzi do złota). Problem polega na tym, że złoto takie jest nietrwałe, proces jest ogromnie kosztowny i niemożliwe jest przetworzyć większe ilości ołowiu.

Alchemik Sędziwój, obraz Jana Matejki.
Michał Sędziwój twierdził, że jest właścicielem
kamienia filozoficznego który pozwalałby zamienić ołów w złoto.
(źródło/więcej Wikipedia)

Jedyne prawdziwe złoto pozostaje to wytworzone przez matkę naturę. Cięgle ulegamy jego urokowi. Na hasło: "złota moneta" każdemu szerzej otwierają się oczy. Nie zapominajmy, że to nadal tylko metal, jego kult sami wyrobiliśmy i to właściwie dzięki człowiekowi i jego zamiłowaniu do rzeczy pięknych złoto ma swój obecny status.

Według najnowszych danych najstarszą znalezioną do tej pory monetą świata jest pochodzący z ok. 600 roku p.n.e., lidyjski szekel (szekla). Powstał on za panowania króla Alyattesa II, który panował w Lidii w latach 619 p.n.e. – 560 p.n.e. Moneta została wykonana w stopie elektrum (stop złota i srebra). Waży trzecią część statera (tzw. trite). Stater w Lidii ważył 14,1 g (w innych rejonach jego waga różniła się, np. w Eubei było to o 3 gramy więcej). Stater w dosłownym tłumaczeniu oznacza „ten, który waży”. Nazwa ta stosowana była również dla określenia jednostki wagi oraz monety w starożytnej Grecji.

Na dzisiejszym rynku numizmatycznym monety dwuzłotowe bite ze stopu Nordic Gold (złoto nordyckie) zajmują dość zaszczytne miejsce. Wielu młodych zbieraczy zaczyna swoją pasję numizmatyczną właśnie od tych monet. Przemawia za tym fakt, że są one niedrogie i dość łatwo dostępne. Innym argumentem przemawiającym na ich korzyść jest szybko rosnąca cena (na co wpływ mają sami zbierający). Dzisiejsze dwuzłotówki nie zawsze były bite z Nordic Gold. Pierwsze bito w miedzioniklu. Ale cofnijmy się jeszcze o kilka lat, aby poznać dokładniej jej narodziny.

Żubr (Bison bonasus) – gatunek łożyskowca z rodziny krętorogich, rzędu parzystokopytnych. W 2012 roku światowe zasoby gatunku wynosiły około 4663 osobników, z czego 1552 z nich przebywa w hodowlach zamkniętych, a 3111 żyje w wolnych i w półwolnych stadach. Według danych z 2012 roku w Polsce żyło 1299 żubrów, z czego większość z nich w stadach wolnościowych (pięć populacji). Prawie połowa polskiej wolnej populacji skupiona jest w Puszczy Białowieskiej, ponadto dzikie żubry w Polsce spotkać można w Bieszczadach, Puszczy Knyszyńskiej, Puszczy Boreckiej oraz w rejonie Mirosławca i Drawska Pomorskiego w województwie zachodniopomorskim oraz w Zwierzyńcu Bałtowskim w woj. świętokrzyskim.